Chrzanowski Paweł (1783–1849), ks., pedagog, syn Michała i Julianny, ur. się 24 I w Koźminie w woj. pozn. Osierocony we wczesnej młodości, wychowywał się pod opieką brata Ludwika, proboszcza brzostkowskiego. W trzynastym roku życia oddany został do szkół ks. pijarów w Rydzynie, skąd po ośmioletnim pobycie za namową ks. Przybylskiego wstąpił do nowicjatu ks. pijarów w Warszawie. Po złożeniu ślubów zakonnych pełnił obowiązki nauczyciela języków: polskiego, niemieckiego i łaciny oraz matematyki i fizyki w szkołach pijarów w Piotrkowie, a od r. 1812–13 w warszawskim Konwikcie na Żoliborzu. W r. 1807 otrzymał święcenia presbitera. Po przebyciu ciężkiej choroby postarał się o sekularyzację, aby móc spłacić długi zaciągnięte w czasie choroby, i w r. 1817 już jako ksiądz świecki został mianowany rektorem Szkoły Wydziałowej w Sejnach, a w r. 1826 przeniesiony na stanowisko rektora Szkoły Wojewódzkiej w Łomży. Zdolnościami i pracowitością swoją pozyskał uznanie ze strony Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, która w r. 1830 powołała go na odpowiedzialne stanowisko rektora Instytutu Pedagogicznego w Warszawie. W powstaniu nie brał czynnego udziału, poświęcając cały wysiłek opiece nad majątkiem zakładu nieczynnego wskutek wstąpienia uczniów do wojska. W styczniu 1832, po zlikwidowaniu Instytutu, został mianowany rektorem szkoły wydziałowej w Płocku, przemianowanej następnie na gimnazjum wojewódzkie. Wskutek dużej rywalizacji nietylko musiał opuścić zajmowane stanowisko i przejść na emeryturę (IX 1834), lecz jeszcze zyskał opinię człowieka o »skłonności przyjaznej dla osób źle myślących«, a tym samym podejrzanego dla rządu. Ch. umarł w r. 1849. Ogłosił drukiem: Kazanie o dobroci Boga w zaradzeniu ludzkiej ułomności (W. 1813) i Wybór różnych gatunków mowy wolnej z stosownymi uwagami (W. 1816, I–II).
Enc. Org.; Enc. Kośc.; Bieliński, Kr. Uniw. Warsz. I; Arch. Skarb. W.: Akta Kom. Emer. nr 1015, XII/III C 59; Arch. Ośw. Publ. W.: Opisy biegu życia prof. lit. C, Konduit – listy 1833/4, deklaracja o udziale w powst. 1831, akta O. N. W. nr 83 a, vol. II–III, 1684, vol. IV, 1686, vol. I.
Adam Moraczewski