Orlicz Paweł (1599–1649), konsenior Jednoty braci czeskich. Ur. 1 I w Wyszynie w pow. konińskim, był synem Samuela, ministra Jednoty braci czeskich. Uczył się w gimnazjum w Bytomiu nad Odrą, a w r. 1617 wpisał się na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą, jako «nobilis Polonus». Ok. r. 1620 przebywał w Toruniu, wkrótce potem został ministrem w Kwilczu. W r. 1629 powołano go na stanowisko polskiego kaznodziei przy kościele Najśw. Maryi Panny w Toruniu, a także t. r. został obrany konseniorem Jednoty. Przed r. 1638 był również proboszczem w Grębocinie i w tym samym czasie administrował star. dybowskim. Nie ukrywał swoich kalwińskich przekonań, co wywoływało zatargi z luterańskimi pastorami w Toruniu. W r. 1636 zajmował się organizowaniem pogrzebu Anny Wazówny, na którym wygłosił polskie kazanie. Sprawował opiekę nad studiującymi w Toruniu alumnami Jednoty.
W r. 1634 O. był delegatem na konwokację generalną we Włodawie, gdzie zawarto unię między Jednotą a kalwinami i przyjęto uchwały o ujednoliceniu liturgii w obu Kościołach. Zaplanowano wówczas wydanie „Agendy albo porządku usługi świętej…”, „Kancjonału to jest księgi psalmów” i „Modlitw publicznych”. Uczestniczył O. w Toruniu w r. 1635 w zjeździe superintendentów, na którym dokonano Ostatecznych zmian i poprawek przed powierzeniem ich do druku toruńskiej oficynie Quillemonta-Hünefelda. Po ich wydrukowaniu w r. 1636 O. wykupił od drukarza w całości nakłady „Kancjonału” i „Modlitw” oraz 300 egzemplarzy „Agendy” i zajął się ich rozprowadzeniem w Wielkopolsce i na Litwie. Przełożył na język polski „Ratio disciplinae” braci czeskich (Jednoty czesko-morawskiej). Uczestniczył w opracowaniu biblijnych adnotacji Daniela Mikołajewskiego. W listach do ministrów małopolskich O. ubolewał nad opłakanym położeniem materialnym i prawnym duchowieństwa ewangelickiego w Koronie oraz krytykował obojętność szlachty wobec spraw Kościoła. Gdy dowiedzieli się o tym szlacheccy patroni, zażądali jego ukarania. Na polecenie starszych Jednoty O. wyłożył swoje poglądy w piśmie Dowodne pokazanie, czym kościół Boży podupadły mógłby wsparty i poratowany być, które zostało rozpatrzone na synodzie w Skokach w r. 1640. O-a nie ukarano, ale nakazano mu milczenie. O. uchodził za dobrego kaznodzieję, choć nie wszystkim podobał się jego patos i liczne wtręty łacińskie i greckie. Na polecenie synodu podjął w r. 1647 pracę nad częścią «super evangeliam» planowanej zbiorowej postylli. Zmarł w Toruniu 17 V 1649.
Żonaty był O. 1. v. z Katarzyną, zapewne córką Jana Musoniusa, ministra w Kwilczu, a 2. v. z Dorotą Seidel, wdową po ministrze toruńskim. Z pierwszego małżeństwa miał siedmioro dzieci, z których Paweł i Andrzej przeznaczeni byli do stanu duchownego; obaj zmarli w młodym wieku.
Arndt P., Die reformierten Geistlichen im Stadt- und Landkreis Thorn 1586–1921, „Mitteilungen d. Coppernicus-Vereins” Bd 47: 1939; Dworzaczkowa J., W sprawie autorstwa pisma o „mizerii” ministrowskiej, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 14: 1969; Glemma T., Stosunki kościelne w Toruniu w stuleciu XVI i XVII, „Roczniki Tow. Nauk. w Tor.” T. 42: 1934; Nowak Z., Gdańska oficyna drukarska Quillemonta-Hunefelda w służbie polskiej reformacji, „Roczn. Gdań.” T. 33: 1975 z. 2 s. 56, 63; Tworek S., Starania o ujednolicenie obrządku kalwińskiego w Polsce XVII w., „Odr. i Reform. w Pol.” T. 16: 1971 s. 128, 130; – Dekrety Jednoty bratrské, Wyd. A. Gindely, Praha 1865; Rzecz o „mizerii” ministrowskiej w latach trzydziestych XVII w., Oprac. S. Cynarski, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 4: 1959; Węgierski A., Libri quattuor Slavoniae reformatae, W. 1973; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V 10929; Arch. Państw. w P.: Jednota Braci Czeskich, Syn. 69–90; B. Kórn.: rkp. 1689 nr 18.
Jolanta Dworzaczkowa