Staggi (Stagi, Stagio) Pietro Ceccardo (1754 – przed 1814), rzeźbiarz. Ur. 8 VII w Carrarze (w Toskanii), będącej wówczas pod panowaniem austriackim, był synem Domenica Gaetana, określanego jako «maestro di retorica», i Marii Felice z domu Morescalchi, jego młodszymi braćmi byli Francesco (Franco) Maria (zob.) i Giovachino (Gioacchino) (zob.), rzeźbiarze związani swoją działalnością z mecenatem króla polskiego Stanisława Augusta.
S. uczył się w r. 1770 w wieczorowej szkole geometrii przy Accademia di Belle Arti w Carrarze. W r. 1774 wymieniany kilkakrotnie (wraz z bratem Franco) wśród uczniów «scuola di disegno e del nudo», t.r. otrzymał dyplom Akademii. W r.n. wyjechał do Rzymu. W r. 1780 otrzymał pierwszą nagrodę z rzeźby i odznaczony został złotym medalem akademii w Carrarze. We wrześniu 1787 (bez wymaganego pozwolenia w. ks. Leopolda) wyjechał do Krakowa. Nie są znane prace S-ego z tego okresu. W r. 1790 kupił w rodzinnej Carrarze dom i zwrócił się do króla Stanisława Augusta z prośbą o pozwolenie umieszczenia na jego fasadzie należnego mu tytułu «scultore del Re di Polonia». Latem t.r., gdy prymas Michał Poniatowski podróżując po Włoszech przyjechał do Carrary, by zwiedzić tamtejsze kamieniołomy marmurów, zatrzymał się u S-ego. Być może omawiał wówczas z artystą realizację któregoś z królewskich zamówień; został też ojcem chrzestnym jego córki. S. stale pozostawał na usługach Stanisława Augusta, dostarczał do Warszawy gotowe rzeźby swojego dłuta, m.in. kopie rzeźb antycznych, a także bloki nie obrobionego marmuru z kamieniołomów w Carrarze. Był najbardziej uzdolnionym z trzech braci Staggich. Wszystkie jego rzeźby dla króla były wykonane w marmurze białym.
W r. 1792 wyrzeźbił S. dwie grupy inspirowane francuskimi rzeźbami rokokowymi, którym nadał klasycystyczne formy: Pigmalion i Galatea (pierwowzorem była biskwitowa wersja marmurowej rzeźby E. M. Falconeta, znajdująca się w zbiorach królewskich) oraz Prometeusz i pierwszy człowiek (wg wykonanej w porcelanie z Sèvres wersji rzeźby L. Boizota, którą król miał w swojej kolekcji). Idea połączenia obu tych grup w zespół będący gloryfikacją twórczego wysiłku, ożywiającego nawet martwy kamień i glinę, pochodziła niewątpliwie od samego króla. Latem 1793 rzeźby te (wycenione na 1200 dukatów każda) wysłano z Livorno do Warszawy, dokąd nadeszły już po abdykacji i wyjeździe króla z kraju, 7 VIII 1795. Stanisław August polecił, aby przysłano je do Petersburga. Dotarły tam dopiero 20 XI 1797. Król ofiarował rzeźby carowi Pawłowi I, który umieścił je w Pałacu Zimowym (obecnie znajdują się w Ermitażu w Pet.). W r. 1793 dla Stanisława Augusta wykonał S. popiersie sygnowane «Petrus Stagi, fecit. A. D: MDCCXCIII», przedstawiające Ajaksa (Menelaosa), inspirowane fragmentem grupy Menelaos niosący ciało Patroklesa w Loggia dei Lanzi we Florencji; rzeźba ta nie była kopią, ale samodzielnym dziełem S-ego (do drugiej wojny światowej znajdowała się w pałacu w Jabłonnie, obecnie wł. Muz. Narod. w W., eksponowana w Łazienkach Królewskich). Dziełem S-ego jest też kopia posągu Flora z kolekcji Farnese (obecnie w Łazienkach Królewskich). Zapewne S. (a nie Giovachino Staggi, jak przypuszczają niektórzy badacze) wykonał portretowe popiersie Aleksandry z Grabowskich Krasickiej (do r. 1940 w Łazienkach Królewskich, zaginione). Oprócz tych dzieł, katalog królewskiego zbioru rzeźb (z r. 1795) wymienia inne prace S-ego, m.in. L’Amour couché et dormant, kopię z rzeźby antycznej przedstawiającej lamparta rozdzierającego kozę i głowę starca (w gipsie). Wiadomo też, że prymas Poniatowski otrzymał od S-ego w darze rzeźbę konia. Zapewne S. (a nie G. Staggi) był autorem rzeźby leżącej kobiety, będącej trawestacją barokowego posągu św. Cecylii dłuta S. Maderny, a przeznaczonej do Grobowca na Wyspie Topolowej w Arkadii Heleny Radziwiłłowej. Grobowiec powstał przy zaangażowaniu i pomocy króla, który najpewniej pośredniczył w zamówieniu u S-ego rzeźby, umieszczonej tam przed r. 1795 (obecnie w pałacu w Nieborowie). Poza zamówieniami związanymi z Polską znana jest statua Św. Jan Ewangelista, wyrzeźbiona przez S-ego w r. 1794 w marmurze białym, znajdująca się w sanktuarium Madonna degli Uliveti w Massa koło Carrary.
S. z bratem Giovachinem wykonywali też prace dla Pałacu Michajłowskiego w Petersburgu, ukończonego w r. 1801, zapewne zatrudnieni przez włoskiego architekta V. Brennę, który kierował jego budową. W tympanonie frontonu fasady pałacu zachował się relief z alegoryczną sceną przedstawiającą geniusza, zapisującego w księdze Historii czyny i sławę Rosji (za rzeźbę tę Staggi otrzymali 9 tys. rb.). Następnie «scultori Staggi» otrzymali zamówienie na wykonanie ośmiu statui monumentalnych rozmiarów na attykę fasady za cenę 1 tys. rb. każda (nie zachowane). Być może więc obaj lub przynajmniej jeden z nich przebywali w tym czasie w Petersburgu. S. zmarł przed r. 1814.
S. był trzykrotnie żonaty, pierwszy raz w r. 1777 z Marią Moretti (zm. 1780), z którą miał córki: Marię Elisabettę (ur. i zm. 1778), Marię Teresę (ur. 14 II 1779), po raz drugi w r. 1781 z Giovanną Maddaleną Vacca (zm. 1792), z którą miał syna Nicolo Gaetano (ur. 23 VII 1787), oraz córki: Marię Antonię (ur. 24 X 1782), Marię Rosę (ur. 12 IV 1784), Angelę Michelinę (6 VIII 1790 – 7 II 1791), i nieznaną z imienia, zm. po urodzeniu w r. 1792; trzecią żoną (ślub w r. 1793) była Marianna Schizzi, z którą miał córkę Marię Teresę Bartolomeę (ur. 29 X 1793).
Bibliogr. dot. S-ego, Francesca i Giovachina Staggich: Ciampi S., Bibliografia critica delle antiche reciproche corrispondenze…, Firenze 1839 II 253; – Bénézit, Dictionnaire, (1966); Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler (Batowski Z.); – Androsov S., Gli scultori carraresi e la Russia del Settecento, w: I marmi degli Zar. Gli scultori carraresi all’Ermitage e a Petergof, [katalog wystawy] Accademia di Belle Arti Carrara, Palazzo Ducale Massa, Milano 1996 s. 56–7; Et in Arcadia ego. Muzeum księżny Heleny Radziwiłłowej, Katalog wystawy w Świątyni Diany w Arkadii maj – wrzesień 2001, Red. T. Mikocki, W. Piwkowski, W. 2001 s. 163, 182; Kaczmarzyk D., Rzeźba europejska od XV do XX w. Katalog zbiorów, Muz. Narod. w W., 1978 s. 70–1, 92–3; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 12; – Bonacoscia L., Germani M., Pietro Staggi, scultore di Sua Maestà il Re di Polonia, „Le Apuane. Rivista di Cultura-Storia-Etnologia” [Massa-Uliveti] T. 14: 1994 nr 28 s. 9–40; Chyczewska A., Marcello Bacciarelli 1731–1818, Wr. 1973; Ciampi S., Notizie di […] pittori, architetti, scultori in Polonia, Lucca 1830 s. 93; tenże, Viaggo in Polonia, Firenze 1831; Daugnon F.F. De, Gli Italiani in Polonia dal IX secolo al XVIII. Note storiche con brevi cenni genealogici, araldici e biografici, II, Crema 1906; Godziejewska G., Zbiory starożytnicze Stanisława Augusta Poniatowskiego jako przejaw miłośnictwa antyku w Polsce w drugiej połowie XVIII w., w: Studia Antiqua. Z dziejów miłośnictwa antyku w Polsce, Red. A. Sadurska, W. 1991 s. 111, 135, 138, 145; Kaczmarzyk D., Posąg św. Cecylii z Wyspy Topolowej w Arkadii, „Roczn. Muz. Narod. w W.” R. 32: 1988 s. 358–62; tenże, Straty wojenne Polski w dziedzinie rzeźby, W. 1958; Kołaczkowski J., Wiadomości z przemysłu i sztuki w dawnej Polsce, Kr.–W. 1888; Kossecka T., Gabinet Rycin króla Stanisława Augusta, [W. 1999]; Król A., Zamek Królewski w Warszawie od końca XIII w. do r. 1944, W. 1971; Król-Kaczorowska B., Łazienkowski teatr w Pomarańczarni, W. 1961 (prace Giovachina błędnie przypisane S-emu); Kwiatkowski M., Łazienki, W. 1972 s. 175; tenże, Stanisław August król architekt, Wr. 1983; Leningrad. Monumentalnaja i dekorativnaja skulptura XVIII–XIX viekov, Moskva 1951 s. 152; Lorentz S., Natolin, W. 1948; Mańkowski T., Marmury dębnickie za Stanisława Augusta, [komunikat], „Prace Kom. Hist. Sztuki” T. 6: 1934–5 s. 41, 44; tenże, Pigmalion i Galatea (z dziejów zbioru rzeźb Stanisława Augusta), „Dawna Sztuka” T. 1: 1983 nr 3 s. 227–32; tenże, Rzeźby zbioru Stanisława Augusta, Kr. 1948 s. 17, 38, 42, 74–5, 78–9; Neverov O. J., Chudožestvennye kollekcii dvoch Poniatovskich, „Muzej” [Moskwa] T. 2: 1981 s. 174; tenże, Kolekcje dzieł sztuki dwóch Poniatowskich, „Archeologia” T. 32: 1981 (1984) s. 62–4; Ostrowska-Kębłowska Z., Architektura pałacowa drugiej połowy XVIII w. w Wielkopolsce, P. 1969; Piwkowski W., Arkadia Heleny Radziwiłłowej, studium historyczne, W. 1988; Raggi O., Atti della RR. Accademia di Belle Arti di Carrara, Roma 1873; Sadurska A., Flore Farnèse, ou la beauté oubliée, „Archeologia” T. 38: 1988 s. 20, 22–3; taż, Le théâtre sur l’eau de Łazienki („Amphithéâtre”) et le programme de son décor, „Roczn. Muz. Narod. w W.” R. 28: 1984 s. 100; Sołtys A., Podróż prymasa Poniatowskiego do Włoch w latach 1789–1790, „Kron. Zamkowa” 2000 nr 2 (40) s. 75–6; Tatarkiewicz W., Łazienki Warszawskie, W. 1972; tenże, O sztuce polskiej XVII i XVIII w. Architektura, rzeźba, W. 1966 s. 474; tenże, Pięć studiów o Łazienkach Stanisława Augusta, Lw.–W. 1925 s. 112; Wegner J., Arkadia, W. 1948 s. 20, 36, 57, 65; – „Kron. Rodzinna” 1889 nr 18 s. 558; „Rozmaitości” dod. do „Gaz. Korespondenta Warsz. i Zagran.” 1819 nr 33 s. 130; – AGAD: Arch. ks. Kajetana Ghigiottiego, nr 963 d, k. 55, Arch. Kameralne, nr III/448, plik „Dépenses diverses 1788”, k. 134, nr III/470, plik „Dépenses diverses 1792”, k. 60, 62, nr III/478, plik „Sculpteur Staggi”, s. 111–13, Arch. ks. Józefa Poniatowskiego i Marii Teresy z Poniatowskich Tyszkiewiczowej, nr 100 s. 335, 371, nr 203 s. 45, nr 206 s. 17, nr 220 s. 11, 14–15, 20, 25, 71, nr 221 s. 11, 14–15, 20, 23, 65, nr 223 s. 3, 5, Koresp. Stanisława Augusta, nr 5 A k. 32, 39, 43v., 97v., 129, 131–2, 144, 146, 152v., 156, 158, 163–3v., nr 5 B k. 246, Intendent Łazienek Królewskich, nr 89 s. 46, nr 90 s. 44, Papiery Mariana Morelowskiego, nr 18, załącznik nr 4, k. 4, 5, Zbiór Popielów, nr 231 k. 162, 262, 299v., 301 v., 303v., 307v., nr 368 k. 121v., 135, nr 389 s. 220 (d. 521), 225 (d. 534); Arch. PAN: Zespół Z. Batowskiego, nr III–2, teka f nr 4 s. 178, teka q nr 1a k. 355, teka q nr 1e s. 8, 12, 14, 35, 44, 47, 58, 95–6, 98–9, 100–2, 105–9, 112, 115, 119, 147, 174, 182, teka q nr 5 s. 1071; B. Narod.: rkp. 3291 k. 94, 111, 115–16, 120, 125, 185, 191, 243, rkp. 3774 k. 4; B. Ossol.: rkp. 5712/III s. 75–6, 78.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa