Jundziłł Piotr Emanuel (ur. 1839), oficer i spiskowiec. Ur. w Wilnie 15 X, syn Józefa, byłego profesora Uniw. Wil., i Ludwiki Zawiszanki. W r. 1858 wstąpił na Uniw. Petersburski, gdzie należał do organizatorów polskich kółek studenckich; w czasie wakacji 1860 r. nawiązał w Wilnie i okolicy kontakty z kołami «czerwonych», które prowadziły na Litwie agitację rewolucyjną. Jesienią t. r. porzucił uniwersytet i wstąpił do wojska jako junkier saperów lejb-gwardii, dla słuchania w roli eksterna wykładów w Akademii Inżynierii. W r. 1862, po ukończeniu kursu, dostał nominację na podporucznika. Należał do najgorliwszych współpracowników Z. Sierakowskiego w kierowanej przez niego tajnej organizacji oficerskiej.
Gdy Sierakowski w r. 1863 udał się na pole walki, J. wraz z W. Kossowskim i W. Opockim pozostał nad Newą na czele komitetu, który podtrzymywał stosunki z organizacją «Ziemla i Wola» oraz organizował przerzut ochotników do powstania w Polsce. Formalnie J. podlegał agentowi Rządu Narodowego w Petersburgu, J. Ohryzce, ale działał przeważnie na własną rękę. Dn. 29 III 1863 r. złożył prośbę o dymisję z armii carskiej, lecz zanim ją uzyskał, został aresztowany 17 IV. Znaleziono w jego mieszkaniu nieco broni i amunicji oraz niewiele kompromitujących papierów. Dopiero w jesieni 1864 r. zaczęły obciążać J-a złożone w Wilnie zeznania niektórych jego kolegów. Zbiegły świeżo z więzienia J. Dąbrowski zorganizował wówczas z pomocą spiskowców rosyjskich ucieczkę J-a ze szpitala wojskowego w Petersburgu (6 XI 1864). Na tym urywają się wiadomości o jego życiu; w r. 1867 władze carskie posiadały informacje, że J. przebywa w Londynie i ma udział w przesyłaniu do Rosji fałszywych banknotów, celem finansowania działalności rewolucyjnej.
D’jakov V., Peterburgskie oficerskie organizacii kon’ce 50-ch godov XIX v., Učenye Zapiski Instituta Słavjanovedenija, 1964 XXVIII 347; Gogel N., Iozafat Ogryzko i petersburgskij revolucjonnyj ržond, Wil. 1867 s. 62, 79 i n., 139 i n., 162 i n.; Kowalski J., Rewolucyjna demokracja rosyjska a powstanie styczniowe, W. 1955 s. 189–90; Przybyszewski E. Pisma, W. 1961; Smirnov A. F., Revolucionnye sviazi narodov Rossii i Polši, Moskva 1962 s. 164, 170, 175, 179, 214, 245, 259, 399; Stella-Sawicki J., Szkice z powstania 1863, Kr. 1889 s. 223; Vosstanije 1863 g. i russko-pol’skie revolucionnye sviazi, Moskva I960; – Avejde, Pokazanija; Russko-pol’skie revolucionnye sviazi 60. godov, Moskva 1963; – Wypisy z archiwaliów moskiewskich i wileńskich udzielone przez W. Djakowa.
Stefan Kieniewicz