Sławiński Piotr (1795–1881), astronom, profesor Uniw. Wil. Ur. 29 VI prawdopodobnie w Kienie w pow. wileńskim, był najstarszym z sześciu synów Jana, właściciela ziemskiego, i Marianny z Mackiewiczów.
W r. 1811 S. ukończył naukę w gimnazjum w Wilnie i rozpoczął studia na Wydz. Fizyczno-Matematycznym tamtejszego uniwersytetu. Specjalizował się z matematyki i po uzyskaniu stopni kandydata (1812) i magistra filozofii (1815) został mianowany studentem (pomocnikiem) w uniwersyteckim obserwatorium astronomicznym kierowanym przez Jana Śniadeckiego. W r. 1817 doktoryzował się na podstawie nie opublikowanej rozprawy O zaćmieniach i jako zastępca profesora wykładał astronomię w l. 1818–19. Upatrzony przez Śniadeckiego na następcę, został wysłany przez władze uniwersyteckie na uzupełniające studia za granicę (1819–22). Zwiedził obserwatoria w Królewcu, Berlinie, Getyndze i Bremie, nawiązując kontakty z niemieckimi astronomami F. W. Besselem i J. E. Bodem, następnie przez rok przebywał w Londynie, skąd robił wycieczki naukowe, zaznajamiając się z narzędziami i metodami obserwacji w Greenwich, Cambridge, Oxfordzie i Dublinie, a także w obserwatorium Slough pod Windsorem, gdzie poznał astronomów F. W. Herschela i jego syna Johna, z którym potem korespondował. Wziął też udział w uroczystym otwarciu londyńskiego obserwatorium Southa, co zostało upamiętnione wygrawerowaniem m. in. jego nazwiska na lunecie południkowej. Zakupił instrumenty dla obserwatorium wileńskiego, wśród nich najnowszy wówczas zegar mechaniczny Hardy’ego z kompensacją z rtęci. Swoje spostrzeżenia przedstawił w broszurze Notice sur les observatoires en Angleterre (Wil. 1835). W sierpniu 1820 przeniósł się do Paryża, gdzie przez dwa lata słuchał wykładów z astronomii i mechaniki nieba matematyka J. B. Biota, z którym nawiązał bliższy kontakt naukowy. Po powrocie do Wilna został w r. 1823 adiunktem w katedrze astronomii, a po ustąpieniu Śniadeckiego – dyrektorem obserwatorium w r. 1825 oraz w r.n. profesorem nadzwycz. Od r. 1827 jako profesor zwycz. kierował katedrą astronomii do zamknięcia Uniw. Wil. w r. 1832 przez władze rosyjskie.
Początkowo S. wykładał wg Śniadeckiego i Biota, później opracował własne wykłady, które opublikował w pracy Początki astronomii teoretycznej i praktycznej (Wil. 1826), pierwszym polskim podręczniku uniwersyteckim z tej dziedziny. W obserwatorium kontynuował badania Śniadeckiego, m. in. obserwował planety, planetoidy, zakrycia księżyców Jowisza, zakrycia gwiazd przez Księżyc, zaćmienia Słońca, a także wyznaczył szerokość geograficzną Wilna. Pomiar ten uważano za dokładniejszy od dokonanych wcześniej przez Marcina Poczobuta i Śniadeckiego. Na podstawie tych badań ogłosił pracę Rémarques sur les observations faites à l’observatoire de Vilna au cercle répétiteur de Reichenbach (Wil. 1835). Ponadto w l. 1824–32 okresowo brał udział w pomiarach triangulacyjnych prowadzonych przez gen. K. Tennera w Kurlandii, na Litwie i Żmudzi, m. in. dokonując kilku tys. obserwacji astronomicznych dla wyznaczenia tamtejszych szerokości geograficznych. Te dodatkowe prace w terenie nadszarpnęły zdrowie S-ego (przeszedł ciężkie zapalenie mózgu) i wpłynęły niekorzystnie na jego pracę naukową i poziom wykładów.
Od r. 1832 S. pozbawiony katedry i wykładów pozostał jedynie dyrektorem obserwatorium, które przeszło pod zarząd Akad. Nauk w Petersburgu. W r. 1834 przedstawił tam projekt przeniesienia obserwatorium z zabudowań uniwersyteckich na jedno ze wzgórz otaczających Wilno, ale władze Akademii zgodziły się jedynie na modernizację dotychczasowej siedziby. W r. 1837 sprowadził więc z Monachium 6-calowy teleskop Merza-Mahlera z mechanizmem zegarowym uwzględniającym ruch obserwowanych obiektów. Dla tego teleskopu wybudował specjalną wieżę z klapami odsłaniającymi niebo. Wyniki obserwacji z l. 1834–40 ogłaszał w wydawanym przez obserwatorium periodyku „Extrait des observations faites à l’observatoire de l’Académie impériale des sciences à Vilna” (Wil. 1838–42), który redagował wspólnie ze swoim przyszłym następcą Michałem Hłuszniewiczem, a także w publikacji ,,Mémoires de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg” i czasopiśmie „Astronomische Nachrichten” wydawanym w Altonie. Był członkiem Akad. Nauk w Petersburgu, Królewskiego Tow. Astronomicznego w Londynie (1820), członkiem korespondentem Akad. Nauk i Literatury w Palermo oraz członkiem honorowym uniw. w Charkowie (1839). W czerwcu 1843 na własną prośbę S. przeszedł na emeryturę i zamieszkał w odziedziczonej wsi Kienie pod Wilnem, gdzie zajął się prowadzeniem gospodarstwa. Podczas pożaru majątku w r. 1855 stracił całą bibliotekę i korespondencję z wieloma uczonymi europejskimi. Zmarł 18 V (17 V wg A. Śnieżki) 1881 w Kienie, pochowany został na cmentarzu na Rossie w Wilnie.
W małżeństwie zawartym ok. r. 1832 z Emilią, córką Kajetana Krassowskiego (zob.), miał S. dwóch synów i córkę.
Estreicher w. XIX; Enc. Org.; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Słown. Geogr. (Kiena); Małachowicz E., Cmentarz na Rossie w Wilnie, Wr. 1993 (fot. nagrobka S-ego); – Baliński M., Pamiętniki o Janie Śniadeckim, jego życiu prywatnym i publicznym i dziełach jego, Wil. 1865 I 787–8; Bieliński, Stan nauk mat.-fiz. (fot. portretu); tenże, Uniw. Wil. (fot. portretu); Chamcówna M., Jan Śniadecki. Kr. 1963; Dziewulski W., Historia astronomii w Uniwersytecie Wileńskim, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk w Wil. 1919–1921” (Wil.) 1922 s. 148–50; Hist. Nauki Pol., III; Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, Wil. 1929 I–II; Kucharzewski F., O astronomii w Polsce. Materiały do dziejów tej nauki w naszym kraju, ,,Pam. Tow. Nauk Ścisłych” (Paryż) T. 2: 1872 s. 184–5, jako odb., Paryż 1872; Podernia K., Ostatni astronom – obserwator wileński, w: Księga pamiątkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (1798–1898), W. 1898 s. 165–73 (fot. portretu); Rybka E., Wkład astronomów polskich do nauki światowej, W. 1953 s. 36; Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, W. 1983; – Malinowski M., Księga wspomnień, Kr. 1907; Wspomnienia pośmiertne: „Kłosy” 1881 nr 854 s. 292 (portret litogr.), s. 294–5 (K. Podernia), „Tyg. Ilustr.” 1882 nr 337 s. 365; – Śnieżko A., Rossa – miasto umarłych. Groby zasłużonych, Wr. 1970 III (mszp. w Red. PSB).
Stanisław Tadeusz Sroka