Stopniak Piotr (1892–1979), ksiądz, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie, wikariusz generalny diecezji lubelskiej.
Ur. 5 II w Cichostowie (pow. radzyński), był synem Tomasza, rolnika, i Julianny z Wojciechowskich.
Po ukończeniu szkoły powszechnej w Parczewie uczył się S. w prywatnym gimnazjum w Puławach. W r. 1910 wstąpił do Seminarium Duchownego w Lublinie. Święcenia kapłańskie otrzymał w Warszawie 25 VII 1915 z rąk arcybp. Aleksandra Kakowskiego. T.r. został wikariuszem i prefektem szkoły w Parczewie, potem w l. 1917–19 był wikariuszem paraf. w Skierbieszowie (pow. zamojski). Dn. 9 XII 1918 immatrykulował się na Wydz. Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych Uniw. Lub. (od r. 1928 KUL). Podczas studiów pełnił w Lublinie funkcję prefekta w szkole żeńskiej na Żmigrodzie. W r. 1920 uczestniczył jako kapelan w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie białoruskim. Dn. 11 VI r.n. uzyskał licencjat z prawa kanonicznego. W r. 1922 został bibliotekarzem lubelskiego seminarium, a w r. 1923 wikariuszem lubelskiej paraf. p. wezw. Nawrócenia św. Pawła. W Seminarium (od r. 1925 Wyższe Seminarium Duchowne, WSD) był w różnych okresach wykładowcą socjologii, ekonomii politycznej, etyki, teologii pasterskiej, historii Kościoła, patrologii i homiletyki; dzięki niemu wprowadzono do programu nowe przedmioty: patrologię, dykcję i kaznodziejstwo praktyczne. Ponadto uczył historii w powołanym w r. 1925 Niższym Seminarium Duchownym, tzw. Gimnazjum Biskupim. Brał udział w akcji wyposażania w nowy księgozbiór spalonej przez Niemców w czasie pierwszej wojny światowej biblioteki uniwersyteckiej w Louvain (Belgia). Dn. 19 I 1926 pełnił funkcję sekretarza zebrania założycielskiego Tow. Teologicznego w Lublinie. Był tamże wiceprezesem Zarządu Tow. Wiedzy Chrześcijańskiej. W r. 1927 uzyskał doktorat z prawa kanonicznego na podstawie dysertacji Spór o niezależność sądownictwa kościelnego w Polsce w XIII wieku. Występował z wykładami dla duchowieństwa i świeckich w ramach organizowanych w Lublinie kursów teologicznych (w l. 1927, 1937, 1938) oraz kursów społecznych (w l. 1929, 1932). W „Wiadomościach Diecezjalnych Lubelskich” opublikował cykl artykułów Uwagi o przygotowaniu kazania (R. 11: 1928 nr 7–9). W dn. 11–12 IV 1928 wziął udział w I Zjeździe Polskiego Tow. Teologicznego we Lwowie. Przygotowywał I Synod Diecezjalny w Lublinie (25–27 IX t.r.); mianowany 7 VIII jego promotorem, redagował projekt statutów synodalnych, za który został wyróżniony tytułem kanonika honorowego kapit. lubelskiej. Od 30 VIII 1929 był S. wicerektorem WSD. Na Zjeździe Zakładów Teologicznych w Poznaniu, w r. 1931, wystąpił z programem przygotowania podręcznika historii Kościoła, zorganizowania archiwów kościelnych i udostępnienia ich do badań naukowych; przedstawił też wniosek o potrzebie testamentalnego przekazywania księgozbiorów osób duchownych na rzecz bibliotek seminaryjnych. T.r. mianowano go kanonikiem rzeczywistym kapit. lubelskiej. Dn. 9 IX 1932 został rektorem WSD. Podczas jego kadencji w r. akad. 1935/6 wydłużono czas trwania nauki w Seminarium do sześciu lat. Od r. 1935 współorganizował firmowane przez KUL coroczne Wykłady Uniwersyteckie dla Duchowieństwa; sam wygłaszał na nich referaty z historii Kościoła i katolickiej nauki społecznej, m.in. Cerkiew rosyjska wobec bolszewizmu („Bolszewizm” 1938) i Ocena kapitalizmu w „Rerum novarum” i „Quadragesimo Anno” („Korporacjonizm” 1939). Część jego prac z tego okresu pozostała w rękopisach, m.in. Stosunek prawny Kościoła do Żydów w ciągu wieków, z r. 1938.
Po zajęciu Lublina przez Niemców we wrześniu 1939 i zamknięciu WSD pomagał S. ks. Stefanowi Wyszyńskiemu znaleźć schronienie na Lubelszczyźnie. Dn. 8 XI t.r. został S. aresztowany i osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim. Zwolniony 17 III 1940, ukrywał się na plebanii w Zemborzycach (pow. lubelski) oraz we dworze w Bończy (pow. krasnostawski). Niebawem wrócił do Lublina i zaangażował się w odnowienie zdezorganizowanej przez aresztowania Kurii Biskupiej. Dn. 23 V t.r. został sędzią Sądu Biskupiego, a 10 VIII zastępcą wikariusza generalnego diec. lubelskiej Zygmunta Surdackiego. Gdy go aresztowano, S. przejął jego obowiązki (do 20 XI), m.in. podpisał 15 VIII nominację na administratora parafii w Turowcu (pow. chełmski) ks. Henrykowi Strąkowskiemu, późniejszemu bp. sufraganowi lubelskiemu. Za zgodą Niemców S. wznowił działalność i kierował WSD, otworzonym w styczniu 1942 w domu sióstr szarytek w Krężnicy Jarej koło Lublina. Działał w Polskim Komitecie Opieki Społecznej na pow. lubelski, jednak w r. 1943 został usunięty przez władze okupacyjne. Dn. 23 III 1944 mianowano go wiceoficjałem Sądu Biskupiego, a 13 VI t.r. radcą Kurii i pierwszym zastępcą kolejnego wikariusza generalnego Józefa Kruszyńskiego.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej, w r. 1944, został S. członkiem korespondentem, a od r. 1946 był członkiem czynnym Tow. Naukowego KUL. W kwietniu 1945 odzyskał przedwojenną siedzibę Seminarium, a w maju t.r. przeniesioną przez Niemców bibliotekę. Dzięki jego staraniom włączono t.r. studia seminaryjne w strukturę Wydz. Teologicznego KUL. Po śmierci bp. lubelskiego Mariana Leona Fulmana był od 19 XII 1945 do 26 V 1946 wikariuszem kapit. sede vacante. Pełniąc tę funkcję, uczestniczył 27 III 1946 w zebraniu, które wyłoniło Zarząd Diecezjalny «Caritas». W maju t.r. przewodniczył Komitetowi Ingresu Biskupiego; Wyszyński po objęciu godności bp. lubelskiego mianował go prałatem scholastykiem kapit. lubelskiej i wikariuszem generalnym. Dn. 17 VII zrezygnował S. z funkcji rektora WSD, ale pozostał wykładowcą homiletyki, patrologii i zagadnień społecznych; w r. 1947 wykładał też na organizowanych w Lublinie kursach katechetycznych. Zasiadał w Diecezjalnej Radzie Administracyjnej i w Wydz. Gospodarczym Kurii Biskupiej. W dn. 22–23 IX 1948 zastępował chorego bp. Wyszyńskiego na VII Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski we Wrocławiu. Po mianowaniu Wyszyńskiego prymasem Polski ponownie sprawował od 5 II do 25 VI 1949 funkcję wikariusza kapit. sede vacante. T.r. został prałatem archidiakonem katedralnej kapit. lubelskiej, a na mocy decyzji papieża Piusa XII protonotariuszem apostolskim ad instar participantium. Na wniosek bp. Piotra Kałwy kapit. lubelska 13 IV 1957 wybrała S-a wikariuszem aktualnym (administratorem) paraf. katedralnej; funkcję tę pełnił do 15 IV 1976. W r. 1962 zawiesił wykłady i przeszedł t.r. na uczelnianą emeryturę. Dn. 21 XI 1965 w lubelskim Seminarium zorganizowano jubileusz 50-lecia kapłaństwa S-a. Zmarł 5 XII 1979 w Lublinie, został pochowany 7 XII w grobowcu lubelskiej kapit. katedralnej na cmentarzu przy ul. Lipowej.
Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji lubelskiej, 1930–4, L. 1930–4; Słown. Pol. Teologów Katol., VII; Spis kościołów i duchowieństwa diecezji lubelskiej, 1935–9, L. [1935–9]; toż za r. 1948, L. [1948]; toż za r. 1966, L. 1966; – Dąbrowski C., KUL w latach hitlerowskiej okupacji, „Życie i Myśl” R. 18: 1968 nr 10 s. 71; Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Red. M. Rechowicz, L. 1969; Leszczyńska Z., Masowe aresztowania lubelskiej inteligencji w listopadzie 1939 roku, w: Sonderaktion Lublin listopad 1939, Red. Z. Mańkowski, L. 1989 s. 40; Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, W. 1978 III; Reina P., Kardynał Wyszyński. Droga na stolicę Prymasowską, W. 1993; Represje wobec uczestników wydarzeń w Katedrze Lubelskiej w 1949 roku, Oprac. J. Ziółek, A. Przytuła, L. 1999; Romaniuk M. P., Życie, twórczość i posługa Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia, W. 1994; Stopniak F., Lata okupacji w życiu ks. Kardynała Prymasa Stefana Wyszyńskiego, „WTK. Wrocł. Tyg. Katolików” 1981 nr 31 s. 4; W duchu i prawdzie. Wybrane sylwetki Kościoła lubelskiego, L. 2005; Ważniewski W., Stosunek władz państwowych do Kościoła katolickiego w Polsce 1956–1970, Siedlce 1999; – Catalogus ecclesiarum et cleri dioecesis Lublinensis, 1921–9, L. [1921–9]; Catalogus omnium ecclesiarum et universi cleri dioecesis Lublinensis pro anno domini 1920, L. [1920]; Działalność Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w czasie okupacji (relacje i dokumenty), Red. J. Ziółek, L. 1983; Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1925–1939 we wspomnieniach swoich pracowników i studentów, Red. G. Karolewicz, L. 1989; Katolicki Uniwersytet Lubelski. Skład osobowy oraz spis wykładów w r. akad. 1956/60, L. 1959 s. 10, 62, 168; Zamek Lubelski. Wspomnienia więźniów 1939–1944, Red. J. Kiełboń, Z. Leszczyńska, L. 1998; – „Wiad. Diec. Lub.” R. 10: 1928 nr 7 s. 202, nr 8 s. 255, R. 11: 1929 nr 5 s. 133, 154, nr 7 s. 200, 223, R. 13: 1931 nr 9 s. 318, R. 14: 1932 nr 3 s. 88, nr 4 s. 125, R. 23: 1946 nr 1 s. 12–14, nr 4 s. 123, 157–8, nr 6 s. 224, R. 24: 1947 nr 6 s. 235, R. 26: 1949 nr 2 s. 71, nr 6 s. 289, nr 9/12 s. 378, R. 38: 1964 nr 1/7 s. 132–5, R. 39: 1965 nr 8/12 s. 262–4, R. 49: 1975 nr 10/12 s. 98; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1980: „Słowo Powsz.” R. 34 nr 31 (R. Sucholski, fot.), „Tyg. Powsz.” R. 34 nr 13, „Wiad. Diec. Lub.” R. 54 nr 2–3 (F. Stopniak); – Arch. Archidiec. w L.: sygn. Rep 60 II b 174 (akta personalne S-a); Arch. KUL: sygn. 347A, PK 247 (akta personalne S-a); Arch. Metropolitarnego Sem. Duchownego w L.: sygn. XIII–a–2 (Księga do spisywania protokołów z sesji księży profesorów Sem. Duchownego w L., 6 VII 1923 – 3 XII 1958), sygn. XIII–e–1 (Księga wykładów Sem. Duchownego w L., 1919/20–1929/30), sygn. XIII–e–2 (Księga wykładów Sem. Duchownego w L., 1930/1–1944/5); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 3548 k. 123–5 (koresp. Edmunda Majkowskiego).
Jarosław R. Marczewski