Strzelichowski Piotr, pseud. X. P. S. (1836–1903), ksiądz, historyk.
Ur. 18 X w Paczółtowicach koło Krakowa; był synem Marcina (1810–1880), majstra kamieniarskiego, i Anastazji z Grabowskich (1817–1855). Miał braci Alojzego (1843–1890), Kazimierza (1847–1869) i Mikołaja (ur. 1849) oraz siostrę Annę (ur. 1852). Krewnym S-ego był Franciszek Kornel Strzelichowski (zob.).
S. ukończył szkołę parafialną w Paczółtowicach. W sierpniu 1853 opuścił dom rodzinny i udał się do Krakowa. Od r. 1856 uczęszczał tam do Gimnazjum św. Anny, a po zdaniu matury w r. 1863 rozpoczął studia teologiczne i filozoficzne na UJ; utrzymywał się z udzielania korepetycji. Jesienią 1866 wyjechał do Rzymu; mieszkając w nowo otwartym Papieskim Kolegium Polskim, studiował teologię w Collegium Romanum. Stopnia naukowego nie uzyskał. W kwietniu 1868 wrócił do Krakowa, gdzie ukończył studia teologiczne w Seminarium Diecezjalnym. Dn. 22 VIII 1869 przyjął święcenia kapłańskie. Od 15 IX t.r. był wikariuszem w Rybnej, a od 20 XII w Czernichowie (pow. krakowski). Opublikował Przemówienie podczas zawarcia związku małżeńskiego Dra Leona Cyfrowicza z panną Olgą Pochnalską w kościele najświętszej Maryi Panny na Piasku w Krakowie, dnia 19 sierpnia 1871 miane przez wikarego przy kościele parafialnym w Czernichowie (Czernichów 1871). W l. 1872–4 był wikariuszem w kościele p. wezw. NMP w Krakowie; w tym czasie pracował też jako katecheta w Gimnazjum św. Anny. Dn. 23 VIII 1874 został proboszczem w kościele p. wezw. św. Wojciecha w Modlnicy Wielkiej; przeprowadził tam gruntowny remont kościoła oraz powiększenie i obmurowanie cmentarza, a także odbudował szpital dla ubogich. Ustanowił fundusz na budowę nowego, murowanego kościoła i przekazał na jego rzecz sumę 500 zł 22 centów. W maju 1878 wyjechał na wystawę powszechną do Paryża; przy tej okazji zwiedził również Austrię, Czechy, Szwajcarię i Niemcy. W grudniu t.r. został mianowany przez Radę Szkolną Krajową nadzorcą szkół pospolitych w Modlnicy Wielkiej i Zabierzowie. W r. 1881, w uznaniu zasług przy renowacji kościoła modlnickiego, otrzymał od bp. krakowskiego Albina Dunajewskiego przywilej noszenia rokiety i mantoletu, przysługujący kanonikom katedralnym. Od r. 1882 był delegatem okręgowym do Rady Powiatowej Krakowskiej. Wspierał Stow. św. Domku Loretańskiego i od r. 1888 nosił tytuł honorowego kanonika bazyliki tegoż Domku.
Dn. 16 VII 1888, na walnym zgromadzeniu profesorów UJ, mimo niespełniania wymogu legitymowania się wyższym wykształceniem, został S. wybrany na prepozyturę uniwersyteckiego kościoła p. wezw. św. Mikołaja w dzielnicy Wesoła w Krakowie; objął ją 26 II 1889. Uporządkował fundusze oraz ustalił granicę parafii p. wezw. św. Mikołaja od strony Stradomia. Zlecił Piotrowi Nizińskiemu wykonanie neorenesansowej polichromii nawy głównej (wykonana w l. 1891–3, niezachowana), zebrał fundusze na renowacje naw bocznych oraz przeprowadził renowacje kościoła i dzwonnicy. Jego działalność konserwatorska zyskała pozytywne oceny Jana Matejki, Władysława Łuszczkiewicza i Józefa Łepkowskiego. W r. 1891 spowodował otwarcie szkół ludowych w gminach podkrakowskich: Grzegórzki, Dąbie oraz Prądnik Czerwony, gdzie w r. 1892 założył także czytelnię Tow. Oświaty Ludowej. Opublikował w Krakowie Mowy żałobne… (1891), dedykowane Józefowi i Romanowi Konopkom, broszurkę o św. Mikołaju (1893), z której dochód przeznaczony był na renowację kościoła św. Mikołaja, przemówienie z okazji ślubu Leopolda Mayerhofera ze Stefanią Odrowąż Pieniążkówną (1894) oraz wspomnienie o ks. Antonim Saryusz Wilkoszewskim (1897). W r. 1895 zamówił u Nizińskiego osiem obrazów do pustych płycizn w stallach kościoła św. Mikołaja; t.r. zrezygnował jednak z probostwa i zajął się badaniem dziejów kościołów diec. krakowskiej.
S. opublikował w Krakowie m.in. prace: Słowo w sprawie konkurencji parafialnej kościoła św. Mikołaja w Krakowie (1894), Wiadomości o kościele św. Mikołaja w Krakowie (1895), Podanie o św. Wojciechu w Modlnicy (1897), Zapiski do kościoła parafialnego w Modlnicy Wielkiej oraz Zapiski do kroniki kościoła św. Mikołaja na Przedmieściu Wesoła w Krakowie: Mansjonaria w kościele św. Mikołaja (Kalendarz Czecha na r. 1899), Wiadomości o kościele parafialnym w Paczółtowicach w diecezji krakowskiej oraz o jego plebanach, parafianach i dobrodziejach… (1900), a także Zapiski do kroniki kościoła parafialnego w Paczółtowicach z XIX w.… (1900). Ogłosił też broszurę Prawno-polityczne stosunki włościan w Polsce na podstawie źródeł historycznych opowiedział […] prepozyt kościoła św. Mikołaja (Kr. 1904). Wiele szczegółów autobiograficznych zawarł w Przemówieniu o kościele parafialnym w Paczółtowicach w 25 rocznicę odprawienia przez niego w dniu 29 sierpnia 1869 r. w tym kościele pierwszej Mszy św. czyli prymicji miane w uroczystość poświęcenia tegoż kościoła w dniu 16 września 1894 (Kr. 1894). Zmarł 5 I 1903 w Krakowie.
Bar, Słown. pseudonimów; Bibliogr. historii Pol. XIX w., II/1, IV/2; Estreicher w. XIX, IV; Finkel, Bibliogr.; PSB (Niziński Piotr); Podr. Enc. Kośc.; Słown. Pol. Teologów Katol.; Słown. pseudonimów, IV; – Dzikowska J., Dzieje kościoła św. Mikołaja na Wesołej, „Roczn. Krak.” R. 30: 1938 s. 155–6, 162–7; Henoch-Marendziuk R., Wyposażenie kościoła św. Mikołaja w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła św. Mikołaja w Krakowie, Red. Z. Kliś, Kr. 2002 s. 137; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. 185; Przybyszewski B., Rektorzy i proboszczowie parafii św. Mikołaja w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła św. Mikołaja..., s. 27; – Elenchus cleri saecularis et regularis Dioecesis Cracoviensis z l. 1881–1903, Kr.; Kron. UJ za r. 1888/9, s. 23; – „Czas” 1889 nr 55, 1893 nr 259, 1903 nr 4 (nekrolog); – Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: sygn. A 801 (teczka personalna S-ego).
Agata Barzycka