Sumiński Rajmund Andrzej (1805–1848), powstaniec, emigrant, poeta.
Ur. 25 VIII (w literaturze błędna data ur.) w Lewikowie (pow. garwoliński), był synem Bazylego (zm. po r. 1815), pochodzącego z Wołynia, ucznia Szkoły Wydziałowej w Lublinie (1789–90), dzierżawcy i komornika granicznego, oraz Marianny z Gutczyckich.
S. uczęszczał do Gimnazjum Pijarów w Warszawie; otrzymawszy świadectwo dojrzałości, immatrykulował się 15 IX 1824 na Wydz. Prawa i Administracji Uniw. Warsz.; 22 XII 1829 uzyskał stopień magistra prawa. Zajmując się także pracą literacką, publikował w ilustrowanym czasopiśmie satyryczno-kulturalnym „Motyl”, wydawanym przez Włodzimierza Lubeckiego. W r. 1830 napisał słowa do jednoaktowej komedio-opery z muzyką Ignacego Dobrzyńskiego pt. I któż lepszy? (niewyd., wyst. Teatr Rozmaitości w Warszawie 3 X 1830 oraz Teatr w Lublinie 30 VI 1883). W powstaniu listopadowym należał do Tow. Patriotycznego i służył w 16. p. ułanów jako kapitan-audytor. Napisał w tym czasie piosenkę patriotyczną Warszawiak (W. 1830) na nutę „A biedaż nam Mazury”, krytykującą władze Król. Pol., Śpiewkę kosynierów oraz wiersz Pamięć o nas („Dzien. Narod.” 1845 nr 227).
Po upadku powstania S. wyemigrował w r. 1832 do Francji; 26 V t.r. przybył do zakładu dla internowanych w Awinionie. T.r., w rocznicę powstania, opublikował swój najpopularniejszy wiersz Zmartwychwstanie. Hymn na cześć 29. listopada („Bard nadwiślański nad brzegami Duransy i Rodanu” 1832, wyd. 8, Lipsk 1893 pt. „Bard oswobodzonej Polski wznowiony”); utwór ten czytał na uczcie patriotycznej 29 XI 1832 w Awinionie. Była to pieśń zemsty nawołująca rodaków do przebudzenia z marazmu emigracyjnego; wers «Ściskaliśmy się ze łzami» posłużył Michałowi Czajkowskiemu za motto XXIII rozdziału powieści „Owruczanin” (Paryż 1841). Ok. 15 III 1833 przeniósł się S. z Awinionu do zakładu w Bergerac (dep. Dordogne), ale już 16 V t.r. znalazł się w zakładzie dla oficerów w Saint-Sever (Saint-Sever-de-Rustan, dep. Landes). W r. 1835 wstąpił do Tow. Demokratycznego Polskiego (TDP) i w r. 1836 podpisał jego Wielki Manifest (Poitierski). Od t.r. mieszkał w zakładzie dla oficerów w Poitiers; kandydował w wyborach do Centralizacji TDP, ale w r. 1837 został skreślony z listy członków Towarzystwa. Na uniw. w Poitiers studiował prawo i 8 III 1839 otrzymał dyplom licencjata. Od t.r. mieszkał w Paryżu, gdzie dołączył do wspólnoty Bogdana Jańskiego; nawiązał wtedy bliższe kontakty z Edwardem Duńskim i Hieronimem Kajsiewiczem oraz zaprzyjaźnił się z Karolem Królikowskim i Walerym Wielogłowskim. Opublikował wiersz Głos wieszcza (Paryż 1839), stanowiący bezwzględną krytykę skłóconej społeczności emigracyjnej. Pracował w prowadzonej przez Królikowskiego drukarni Aleksandra Jełowickiego i Eustachego Januszkiewicza. W r. 1840 zamieszkał z Królikowskim w paryskim «Domku Jańskiego» przy ul. D’Enfar 19. Słuchał w r. 1841 wykładów Adama Mickiewicza z pierwszego kursu literatury słowiańskiej w Collège de France; wypowiadał się o nich entuzjastycznie, chociaż miał za złe poecie, że «jest zanadto ogólnie Słowianinem, a nie głównie i nade wszystko Polakiem» (list do Feliksa Michałowskiego z 7 I 1841). Na początku r. 1843 przebywał w alpejskim Saint-Étienne (dep. Loire), ale w kwietniu 1843 ponownie osiadł w Paryżu. Dn. 9 V t.r. podpisał oświadczenie potępiające nakłanianie emigrantów do przyjęcia amnestii carskiej.
Od r. 1844 był członkiem Tow. Literackiego oraz Zjednoczenia Emigracji Polskiej. Opublikował poemat pt. Duch polski (Paryż 1845), dedykowany zaprzyjaźnionemu Stanisławowi Egbertowi Koźmianowi; krytykował w nim ideę zjednoczenia Słowian, w której widział groźbę wynarodowienia Polaków przez Rosję. Na emigracji utrzymywał się z zasiłku rządu francuskiego i stale borykał się z problemami finansowymi. W lipcu 1848 uległ paraliżowi i odtąd leczył się w szpitalu. Zmarł 2 XI 1848 w Paryżu (w opracowaniach błędna data śmierci), został pochowany tamże na cmentarzu Montparnasse.
S. nie był żonaty.
Bibliogr. dramatu pol., II; Czajka M. i in., Leksykon historii Polski, W. 1995; Estreicher w. XIX, IV, VII; Gerber, Studenci Uniw. Warsz.; Inskrypcje grobów polskich w Paryżu, Montparnasse, Red. M. Gmurczuk-Wrońska i in., W. 1991; Lewak A., Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, W. 1929; Słown. muzyków pol., I (Dobrzyński Ignacy); Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; – Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837, W.–Ł. 1986; Brandys M., Koniec świata szwoleżerów, W. 1972; Dernałowicz M., Kronika życia i twórczości Mickiewicza, czerwiec 1834 – październik 1840, W. 1996; Inglot M., Myśl historyczna w „Kordianie”, Wr. 1973; Janik M., Na drogach myśli ludowej, Lw. 1936 s. 164–5; Kępiński A., Lach i Moskal. Z dziejów stereotypu, W. 1990; Konarska B., Polskie drogi emigracyjne. Emigranci polscy na studiach we Francji w latach 1832–1848, W. 1986; Makowiecka Z., Mickiewicz w Collège de France: październik 1840 – maj 1844, W. 1968; Micewski B., Bogdan Jański, założyciel zmartwychwstańców, 1807–1840, W. 1983; Pezda J., Emigranci polscy na studiach we Francji. Uzupełnienia i sprostowania biograficzne do książki Barbary Konarskiej „Polskie drogi emigracyjne”, „Akta Tow. Hist.-Liter. w Paryżu” T. 1: 1991; Smoleński W., Towarzystwo Patriotyczne, „Przegl. Hist.” T. 8: 1909; Straszewska M., Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1840, W. 1970; Szostakowski S., Z kart Wielkiej Emigracji. Prasa obozu arystokratyczno-konserwatywnego w latach 1832–1848, Olsztyn 1974; Wróblewska E., Satyra polityczna Wielkiej Emigracji, W. 1977; – Hertz, Zbiór poetów pol., Ks. 2, 6, 7; Krasiński Z., Listy do Konstantego Gaszyńskiego, Wr. 1971; – AP w L.: Akta notariusza Kobylańskiego 1815 nr rep. 310 (dot. ojca S-ego); Arch. paraf. rzymskokatol. w Samogoszczy: Akt chrztu S-ego z 2 IX 1805; B. Czart.: sygn. 5351; B. Łopacińskiego w L.: sygn. 2148; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 1834, 1836 (list S-ego do W. Wielogłowskiego z r. 1843); B. Pol. w Paryżu: sygn. 1430/1; – Mater. Red. PSB: Włodek J. M., Sumińscy h. Leszczyc 1493–1992..., Kr. 1992 (mszp.); – Mater. Zbigniewa Zacharewicza z Kr.: Kartoteka oficerów WP 1815–1831; Mater. autora: Poemat S-ego Duch Polski z odręczną dedykacją dla S. E. Koźmiana.
Cezary W. Domański