Sobol Roman (1926–1982), historyk literatury, edytor. Ur. 4 VII w Jarosławiu, był synem Józefa, kolejarza, pracownika Polskich Kolei Państwowych, i Heleny ze Skrzypków.
W Jarosławiu S. ukończył szkołę powszechną oraz Państwowe Gimnazjum i Liceum Żeńskie (jedyne z liceum humanistycznym). Maturę zdał w r. 1947 i t.r. przybył do Wrocławia, gdzie w l. 1947–52 studiował filologię polską na Wydz. Humanistycznym Uniw. Wrocł. W czasie studiów współpracował z literackim pismem studenckim „Chochoł” (1948–9). W r. 1951 został asystentem w Katedrze Literatury Polskiej, wchodząc do grona studentów i asystentów sposobiących się pod kierunkiem Tadeusza Mikulskiego na przyszłych badaczy polskiego Oświecenia (w r. akad. 1949/50 uczestniczył w prowadzonym przez Mikulskiego seminarium edytorskim). Debiutem naukowym S-a była opublikowana w r. 1952 w „Zeszytach Wrocławskich” rozprawa Ignacy Krasicki w walce o język narodowy, stanowiąca rozszerzoną wersję jego pracy magisterskiej. W r. 1954 przeniósł się do kierowanej przez Mikulskiego Pracowni Historii Literatury Oświecenia IBL PAN i poświęcił studiom nad twórczością Franciszka Karpińskiego. Wspólnie z Mikulskim pracował nad edycją korespondencji «śpiewaka Justyny», wyposażył ją erudycyjnym komentarzem i w czasie choroby profesora przygotował do druku w t. 4 „Archiwum Literackiego” (Wr. 1958). Kolejnym przedsięwzięciem badawczym S-a stała się monografia twórczości Karpińskiego. Przygotowywał ją poprzez szereg studiów szczegółowych poświęconych problemom filologicznym poezji Karpińskiego, jej religijności i ludowości, a także pisarstwu poety ze schyłkowego okresu życia, prawie nie tkniętym w opracowaniach wcześniejszych. Zbiór tych studiów, traktowanych przez autora jako zaledwie część pierwsza, stanowił jego dysertację doktorską, obronioną w r. 1964 w IBL PAN. Jej promotorstwo po śmierci Mikulskiego objął Stanisław Pigoń (obrona pracy, z uwagi na wiek promotora, odbyła się w Krakowie, druk. pt. Ze studiów nad Karpińskim, Wr. 1967 I). Spod pióra S-a wyszedł też obszerny biogram Karpińskiego w PSB.
Równocześnie z pracą nad monografią prowadził S. prace przygotowawcze do edycji krytycznej pism Karpińskiego. Zdążył wszakże przygotować jedynie tekst jego pamiętnika („Historia mego wieku i ludzi z którymi żyłem”), oparty na dociekliwych badaniach nad jego redakcjami. Wydanie „Historii” zostało zrealizowane staraniem Elżbiety Aleksandrowskiej i Zbigniewa Golińskiego dopiero po zgonie S-a, w serii «Biblioteka Pamiętników Polskich i Obcych» (W. 1987). W r. 1972 wrócił S. na Uniw. Wrocł., początkowo do świeżo powołanego Międzywydziałowego Studium Kultury Współczesnej (był zastępcą jego kierownika), a w r. 1974 do Inst. Filologii Polskiej. Prowadzone przez niego wykłady i seminaria z literatury Oświecenia zaowocowały pracami magisterskimi, z nie badanych tematów literatury tego okresu. Znany był również z naukowej uczynności. Dn. 1 VI 1976 uzyskał na Uniw. Wrocł. stopień doktora habilitowanego (w r. 1977 stanowisko docenta). Podstawę habilitacji stanowiła rozprawa Franciszek Karpiński wobec przemian kultury narodowej. Jedną z jej kilku części był portret literacki poety wydany w r. 1979 w serii «Małych Portretów Literackich» pt. Franciszek Karpiński (wznowiony w r. 1987). Ostatnią zrealizowaną pracą S-a było reprograficzne wydanie pierwszego tomiku „Zabawek wierszem i prozą” tegoż poety, które ukazało się w r. 1982 już po śmierci edytora (Wr., wcześniej, w r. 1957, ogłosił tamże bibliofilskie wydanie „Pieśni o Narodzeniu Pańskim” z tomiku „Pieśni nabożnych” poety). Rozprawy (nie tylko o Karpińskim), recenzje publikacji oświeceniowych, drobne prace edytorskie i wspomnienia o zmarłych kolegach ogłaszał S. w: „Roczniku Ossolińskim” (1953), „Pamiętniku Literackim” (1955, 1959, 1960, 1980), „Archiwum Literackim” (1960, 1965, 1973), „Pamiętniku Teatralnym” (1966), „Literaturze Ludowej” (1977), „Annales Silesiae” (1981) i „Acta Universitatis Vratislaviensis” (1981). Opracował też kilka haseł do „Słownika literatury polskiego Oświecenia” (Wr. 1977 i wyd. n.) i „Literatury polskiej. Przewodnika encyklopedycznego” (W. 1985 i wyd. n.). Był członkiem Wrocławskiego Tow. Naukowego i Tow. Literackiego im. Adama Mickiewicza.
S. pełnił różne funkcje organizacyjne i społeczne. W okresie pracy w IBL PAN był kilkakrotnie sekretarzem Pracowni Oświecenia, a po powstaniu wrocławskiego Oddziału PAN (1970) – pierwszym przewodniczącym działającej przy nim organizacji związkowej, na Uniwersytecie zaś – wicedyrektorem Inst. Filologii Polskiej (od r. 1976), od r. 1981 wybranym – w pierwszych demokratycznych wyborach – dziekanem Wydz. Filologicznego. Zaangażowany był w działalność «Solidarności». Emocjonalnie silnie przeżywał strajki studenckie i ogólną sytuację kraju «grudnia 1981». Nasiliło to niewątpliwie nękającą go od paru lat ciężką chorobę serca i spowodowało nagły zgon 23 IV 1982 we Wrocławiu. Został pochowany na cmentarzu Świętej Rodziny przy ul. Smętnej.
Od 7 II 1953 S. był żonaty z Anną Marią z Łukaszkiewiczów, inżynierem chemikiem. Pozostawił dwoje dzieci: syna Jerzego Antoniego (ur. 17 I 1954), inżyniera elektryka-automatyka, oraz córkę Barbarę Agnieszkę (ur. 15 IX 1958), 1.v. Dubińską, 2. v. Sołtysową, anglistkę.
Kuzik A., Bibliografia prac Romana Sobola, „Annales Silesiae” Vol. 22: 1992 s. 131–3; Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1952–3 i n.; – Aleksandrowska E., Roman Sobol – curriculum vitae, „Annales Silesiae” Vol. 22: 1992 s. 119–20 (fot.); taż, Roman Sobol, w: Uczeni wrocławscy (1974–1994), Wr. 1994 II 22–3; Cieński M., Od mikrofaktu do syntezy. Filologia Romana Sobola, „Annales Silesiae” Vol. 22: 1992 s. 123–30; Klimowicz M., Roman Sobol, „Pam. Liter.” 1982 z. 1/2 s. 387–90 (fot.); Kukurowski S., Roman Sobol, „Biul. Polon.” 1983 z. 1/2; Matuszewska P., Roman Sobol, Acta Universitatis Wratislaviensis Nr 794, Prace Liter. 1986 nr 25; Miodek J., Roman Sobol – człowiek uniwersytetu, „Annales Silesiae” Vol. 22: 1992 s. 121–2; – „Słowo Pol.” 1982 nr 47; – Informacje żony S-ego, Anny.
Elżbieta Aleksandrowska