Singleton Ryszard (Richard) (1566–1602), jezuita, filozof, teolog, prof. Akademii Wileńskiej. Był Anglikiem. Ur. w kwietniu w hrabstwie Lancashire.
Wskutek prześladowania katolików przez królową Elżbietę I S. opuścił ojczyznę i w Reims oraz prawdopodobnie w Rennes zdobył wykształcenie średnie do retoryki włącznie. Dn. 19 III 1584 wstąpił do zakonu jezuitów i w Neapolu odbył skrócony nowicjat, ale pierwsze śluby zakonne złożył dopiero w r. 1586. Filozofię studiował w kolegium jezuitów w Neapolu (1584–7), a teologię w Kolegium Rzymskim (1587–91), gdzie m.in. słuchał wykładów znanego filozofa i teologa G. Vázqueza. Pod koniec studiów teologicznych, prawdopodobnie w r. 1590, przyjął w Rzymie święcenia kapłańskie.
W lecie 1591 S. przybył do Polski i przez rok przygotowywał się w Wilnie pod kierunkiem Marcina Śmigleckiego do prowadzenia wykładów filozofii. Już pod koniec 1591 r. wraz z Hiszpanem M. Ortizem uzyskał w Akad. Wil. stopień magistra filozofii. Gdy we wrześniu 1592 jezuici zorganizowali pełne studia filozofii w Brunsberdze (Braniewie), S. został tam pierwszym profesorem. Od września 1592 do 12 VII 1595 prowadził trzyletni kurs filozofii dla kleryków jezuickich, dla alumnów seminarium diecezjalnego i Seminarium Papieskiego, dla młodzieży przebywającej w konwikcie szlacheckim i jej pedagogów oraz dla eksternów (z tego okresu pracy dydaktycznej S-a pochodzą rękopisy (dyktaty) jego wykładów: z filozofii przyrody (1593/94) oraz filozofii przyrody i metafizyki (1594/95), B. Jag.: rkp. 1988, 2661).
Filozofia S-a jest przeważnie filozofią Arystotelesowską, a jej wykład ma charakter komentarza do filozoficzno-przyrodniczych traktatów Stagiryty oraz do jego „Metafizyki”. Jest to jednak arystotelizm zmodyfikowany przez jego komentatorów, przede wszystkim przez św. Tomasza z Akwinu, pojawiają się tam również poglądy odbiegające od nauki Arystotelesa i Tomasza z Akwinu. S. twierdził np., że materia pierwsza posiada własną istotę i istnienie, a także własną ilość, nie pochodzącą z formy. Był to wpływ suarezjański, który dokonał się zapewne za pośrednictwem hiszpańskich profesorów w Kolegium Rzymskim, zwłaszcza Vázqueza, bezpośredniego następcy F. Suáreza na katedrze teologii dogmatycznej. W duchu suarezjańskim S. rozwiązywał również psychologiczny problem przedmiotu poznania rozumowego, twierdząc, że są nim w pierwszym rzędzie byty szczegółowe. W metafizyce odrzucał rzeczową różnicę między istotą a istnieniem, przyjmując między nimi jedynie różnicę myślną (distinctio rationis). Obok Arystotelesa i św. Tomasza często uwzględniał także innych autorów średniowiecznych i nowożytnych, zwłaszcza J. Zabarellę i P. Fonsekę.
W l. 1595–7 S. wykładał teologię moralną (lector casuum) w kolegium jezuitów w Pułtusku, a w styczniu 1598 wraz z Jakubem Ortizem rozpoczął wykłady teologii dogmatycznej w utworzonym właśnie w kolegium jezuitów w Poznaniu pełnym wydziale teologii. Po dwu i półrocznej pracy w Poznaniu został skierowany do Wilna, dokąd wyjechał 28 VII 1600. W protestanckim gimnazjum akademickim w Toruniu, przez który wówczas przejeżdżał, wziął udział w dyspucie teologicznej ze sprowadzonymi z Niemiec magistrami. W jesieni t.r. uzyskał stopień doktora teologii w Akad. Wil., a następnie wykładał tam teologię dogmatyczną do r. 1602. Jako profesor filozofii i teologii wykazywał gruntowną znajomość wykładanych przez siebie dyscyplin. Znał język łaciński, grecki, włoski i częściowo polski. W r. 1601 zwrócił się S. do generała C. Aquavivy z prośbą o zezwolenie na powrót do Anglii w celu prowadzenia tam pracy apostolskiej. Plany te jednak zniweczyła choroba (ostra febra) i śmierć, która nastąpiła 13 IV 1602 w Wilnie.
Hist. nauki pol., VI; – Darowski R., Filozofia w szkołach jezuickich w Polsce w XVI wieku, Kr. 1994; tenże, Richard Singleton S.I. (1566–1602), First Professor of Philosophy at Braniewo, „Gregorianum” T. 62: 1981 fasc. 1 s. 159–72; tenże, Ryszard Singleton SJ (1566–1602), pierwszy profesor filozofii w Braniewie, „Studia Philosophiae Christianae” T. 17: 1981 nr 2 s. 41–55; Lohr Ch. H., Latin Aristotle Commentaries, Firenze 1988 Vol. 2 s. 425; Piechnik L., Akademie i uczelnie jezuickie, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, L. 1975 II cz. 2 s. 79, 80, 100; – Arch. Rom. S I: Katalogi trzyletnie, 1587, Neap. 80 k. 8 (Collegium Neapolitanum), Rom. 53 k. 150 (Coll. Romanum), 1593 (Coll. Brunsbergense), Pol. 7–II k. 149v., 152, 1597 (Coll. Pultoviense), Pol. 7–I k. 205, 1599 (Coll. Posnaniense, Pol. 7–I, k. 261v.), Katalogi roczne kolejnych prowincji jezuickich, w których przebywał S., tj. Neapolitańskiej, Rzymskiej i Polskiej (Pol. 43) z l. 1584–1602, Hist. Soc. 43, k. 205v. (miejsce i data śmierci S-a).
Roman Darowski