Peszke Samuel Traugott (1779–1837), lekarz, pamiętnikarz. Ur. 23 X w Budziszynie, był synem Johanna Gottfrieda, mistrza rzemieślniczego, i Krystiany Eleonory z domu Wargolin. Nauki gimnazjalne kończył w mieście rodzinnym. Od r. 1798 kształcił się w akademii wojskowo-lekarskiej w Dreźnie; po jej ukończeniu uzupełniał studia lekarskie na uniwersytecie w Erfurcie, gdzie uzyskał stopień doktora medycyny. W r. 1802 wstąpił do służby wojskowej saskiej jako chirurg; pozostając w niej przez 9 lat dosłużył się stopnia starszego chirurga szpitali polowych. Odbył kampanię 1806 r. i 1809; był w bitwach pod Jeną, Ratyzboną, Essling i Wagram. W r. 1811 opuścił służbę saską, przenosząc się do polskiej. Dn. 18 V t. r. został mianowany sztabschirurgiem, 29 VIII t.r. urzędnikiem zdrowia klasy I w 10 p. jazdy wojsk Ks. Warsz., w tzw. złotych huzarach. W tym stopniu odbył kampanię rosyjską w r. 1812. Uczestniczył w bitwie pod Możajskiem, gdzie został ciężko kontuzjowany w pierś odłamkiem granatu. Po zajęciu Moskwy dostał się do niewoli rosyjskiej. Internowany był w różnych miejscowościach gub. saratowskiej, na koniec w Orle. Odstawiony w r. 1813 do Białegostoku, został oddany pod rozkazy oficera saskiego, stojącego na czele jeńców saskich wracających do ojczyzny. Gdy P. z pozostałymi wojskowymi znalazł się w Płocku (gdzie przed wojną stacjonował jego pułk), odmówił dalszej drogi do Saksonii nie chcąc opuszczać Polski. W Płocku został chirurgiem w wojskowych szpitalach rosyjskich. Później pełnił obowiązki zastępcy naczelnego lekarza przy szpitalu rosyjskim w Lipnie i czasowo zastępował fizyka powiatowego w Lipnie. W r. 1816 starał się o stanowisko sztabschirurga w WP, ale odmówiono mu z powodu braku etatów. Ponieważ zaginęły jego dokumenty, zdał P. egzaminy 23 III 1816 przed Radą Ogólną Lekarską Królestwa Polskiego wymagane dla stopnia chirurga I rzędu. Dn. 28 X 1816 uzyskał P. dymisję z wojska i wstąpił do służby cywilnej. Od 15 XI 1817 był zastępcą lekarza obwodu płockiego. Zamieszkał wówczas na stałe w Płocku. Prawo praktyki chirurgicznej otrzymał 16 X 1820. Na emeryturę przeszedł 31 X 1834. Przywiązawszy się do Polski, obu synów przeznaczył do Wojska Polskiego, czemu przeszkodził wybuch powstania listopadowego. P. zmarł 9 (21) 1837 w Płocku, pochowany został na miejscowym cmentarzu Ewangelickim.
Z Karoliną Kycman (Kitzman), z którą później się rozwiódł, P. miał dwóch synów: Jana Emila, zecera i presera drukarni w Płocku, później oberżystę i kupca w Kaliszu, i Franciszka, powstańca 1863, który zmarł na wygnaniu na Syberii.
P. pozostawił pamiętnik w języku niemieckim, wydany w tłumaczeniu przez wnuka Józefa Emiliana (zob.) pt. Mój pobyt w niewoli rosyjskiej w roku 1812 („Bibl. Warsz.” 1912 i osobno. W. 1913).
Ilustr. Enc. Trzaski; Kośmiński, Słown. Lekarzów; – Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; Zembrzuski L., Złota księga korpusu sanitarnego polskiego 1797–1918, W. 1927 s. 21; – Nowy kalendarzyk polityczny, W. 1829 s. 281; Peszke S., Mój pobyt w niewoli rosyjskiej w roku 1812, W. 1913 (życiorys); – Gł. B. Lek.: Zbiory specjalne, Teka z dokumentami P-go 1/176.
Teresa Ostrowska