Szer Seweryn Stanisław (1902–1968), prawnik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Ur. 25 IX w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, był synem Mieczysława i Eugenii z Akstów.
W r. 1920 zdał S. maturę w Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Reytana w Warszawie. Studiował na Wydz. Prawa Uniw. Warsz., uczęszczał na wykłady m.in. Jana Namitkiewicza i Karola Lutostańskiego. W czerwcu 1926 uzyskał stopień magistra i rozpoczął aplikację sądową, następnie adwokacką. W warszawskim „Przeglądzie Prawa Handlowego” opublikował artykuły Dowody składowe według polskiego prawa o domach składowych (1929 nr 32–36, wyd. osobne, W. 1929), Rozwiązanie spółki akcyjnej z powodu braków w jej założeniu, ujawnionych po zarejestrowaniu (1930 nr 1–2, wyd. osobne, W. 1930) i Spółka między małżonkami (1931 nr 1, wyd. osobne, W. 1931). W r. 1930 zdał egzaminy adwokacki i notarialny; odtąd prowadził w Warszawie praktykę adwokacką oraz był zastępcą notariusza w Wydz. Ksiąg Wieczystych Sądu Okręgowego. Kontynuował publicystykę prawną i ogłosił kolejne artykuły, m.in. O charakterze prawnym spółki akcyjnej i spółki z ogr. odp. przed ich zarejestrowaniem (tamże 1932 nr 5–6, wyd. osobne, W. 1932) i Odpowiedzialność cywilna osób biorących udział przy tworzeniu spółki akcyjnej (tamże 1932 nr 3), a także książkę Prawo o notariacie. Komentarz do czynności notarialnych (W. 1934), broszurę Prawo hipoteczne (W. 1935, 1937), a wraz z Edmundem Szabłowskim pracę Akty i umowy. Kodeks handlowy (W. 1939 I).
Podczas okupacji niemieckiej został S. wraz z żoną i córką osadzony w listopadzie 1940 w warszawskim getcie. Zajmował się tam tajnym nauczaniem. W lipcu 1942 uciekł wraz z rodziną z konwoju prowadzonego z getta do pracy w mieście. Ukrywał się odtąd w Legionowie, wspierany przez komórkę Rady Pomocy Żydom (krypt. Żegota), kierowaną przez Maurycego Herlinga-Grudzińskiego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej w listopadzie 1944 wyjechał do Lublina, gdzie pod koniec t.r. podjął pracę w resorcie sprawiedliwości Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W tym czasie wstąpił do PPS. W lutym 1945 przeniósł się do Warszawy i został naczelnikiem Wydz. Prawa Cywilnego w Dep. Ustawodawczym Min. Sprawiedliwości Rządu Tymczasowego Edwarda Osóbki-Morawskiego. Funkcję tę zachował w Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej Osóbki-Morawskiego, od r. 1946 w randze wicedyrektora, a także w nowym (od 6 II 1947) rządzie Józefa Cyrankiewicza. Uczestniczył w unifikacji prawa cywilnego, za co w r. 1946 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W maju 1947 na Wydz. Prawa UJ uzyskał z wyróżnieniem stopień doktora na podstawie wydanych przed wojną prac Dowody składowe... oraz O charakterze prawnym spółki...; promotorem przewodu doktorskiego był Tadeusz Dziurzyński. Odtąd wykładał prawo cywilne i teorię prawa na Wydz. Administracji Akad. Nauk Politycznych w Warszawie i był przez dwa lata prorektorem tej uczelni. W marcu 1948 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. Opublikował skrypt Prawo prywatne międzynarodowe (W. 1948). W l. 1947–50 był członkiem redakcji (kierowanej przez Stanisława Ehrlicha) miesięcznika łódzkiego „Państwo i Prawo”; wchodził też w skład redakcji miesięcznika warszawskiego „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” (od r. 1951 „Nowe Prawo”) i w obu tych pismach ogłaszał artykuły z zakresu prawa cywilnego. W październiku 1948 przeniósł się do Łodzi i na tamtejszym uniwersytecie objął Katedrę Prawa Cywilnego. Był od 5 I 1948 p.o. sędzią, a od 12 IX 1949 sędzią Sądu Najwyższego (do 1 IV 1954). Po zjednoczeniu w grudniu 1948 PPS z Polską Partią Robotniczą został członkiem PZPR. W l. 1949–50 doprowadził do unifikacji polskiego i czechosłowackiego prawa rodzinnego, za co został odznaczony czechosłowackim Orderem Białego Lwa.
W r. 1950 wrócił S. do Warszawy i objął I Katedrę Prawa Cywilnego na Uniw. Warsz. Kierował tu również Zespołem Katedr Cywilistycznych i prowadził wykłady z prawa cywilnego. Od r. 1950 był członkiem Zrzeszenia Prawników Polskich i do r. 1959 wchodził w skład jego Zarządu Głównego. Uważany za zwolennika marksistowskiej teorii prawa oraz «czołowego propagatora radzieckich rozwiązań w prawie rodzinnym» (P. Fiedorczyk), przyczynił się do ich wprowadzenia w Polsce. Był współautorem uchwalonych w r. 1950: kodeksu rodzinnego, przepisów ogólnych prawa cywilnego i nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. W l. 1950–5 pracował nad projektami nowych kodeksów: cywilnego i postępowania cywilnego. Opublikował książki: Prawo cywilne. Część ogólna (W. 1950, wyd. 4, W. 1967), Nowe prawo rodzinne (W. 1950), Prawo spadkowe (W. 1951, 1955), Podstawowe zagadnienia międzynarodowego prawa prywatnego (W. 1951) oraz Prawo rodzinne (W. 1952, wyd. 4, W. 1966). W Min. Sprawiedliwości awansował w r. 1953 na stanowisko wicedyrektora Dep. Ustawodawczego. Od t.r. był rzeczoznawcą Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Pracowników Nauki. W r. 1954 wszedł do Rady Naukowej Zakł. Nauk Prawnych PAN oraz Komitetu Nauk Prawnych PAN. Był członkiem i przez pewien okres przewodniczył Centralnej Komisji Rewizyjnej Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych.
Po przełomie politycznym w październiku 1956 wszedł S. do powołanej wtedy Komisji Kodyfikacyjnej; pracował tam w zespołach: prawa rodzinnego, międzynarodowego prawa prywatnego oraz prawa cywilnego (od r. 1960 kierował tym zespołem). Po przekształceniu w r. 1956 Zakł. Nauk Prawnych PAN w Instytut kierował w nim do r. 1964 działem prawa cywilnego. W r. 1958 został mianowany profesorem zwycz. Ogłosił kolejne książki: Własność spółdzielcza (W. 1960) oraz Użytkowanie gruntów państwowych (W. 1962). Był członkiem redakcji warszawskiego miesięcznika „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych”, a także współpracował z krakowskim czasopismem „Studia Cywilistyczne”, redagowanym przez Stefana Grzybowskiego. Nadal pełnił funkcję wicedyrektora Dep. Ustawodawczego Min. Sprawiedliwości. Był współtwórcą uchwalonego w r. 1964 kodeksu cywilnego, za co został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W oparciu o nowe rozwiązania kodyfikacyjne napisał podręcznik Prawo rodzinne w zarysie (W. 1966, wyd. 2, 1969). Od r. 1963 wchodził ponownie w skład redakcji „Państwa i Prawa”, a od r. 1964 kierował zespołem prawa rolnego w Inst. Nauk Prawnych PAN oraz redakcją wydawanego przez Instytut czasopisma „Droit Polonais Contemporain”. Zmarł po ciężkiej chorobie 7 III 1968 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
W małżeństwie zawartym w lutym 1938 z Alicją Brokman miał S. córkę Krystynę (ur. 1939) i syna Wacława (ur. 1946).
Enc. Judaica, XIX; Hoesicka bibliogr. prawn.; Pol. bibliogr. prawn., I–X; Trybulski Z., Bibliografia prawa i postępowania cywilnego, W. 1962–72 I–III; – Bielecki A., Seweryn Szer, w: Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, Red. G. Bałtruszajtis, W. 2008 s. 256–9 (fot.); Fiedorczyk P., Prawo rodzinne Polski Ludowej jako przedmiot badań historycznoprawnych (1944–1964), „Czas. Prawno-Hist.” T. 55: 2003 z. 2 s. 155; Kościałkowski-Zyndram W., Poloneza czas skończyć, Londyn 1978 s. 30, 70; Prekerowa T., Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, W. 1982; – Ten jest z ojczyzny mojej, Oprac. W. Bartoszewski, Z. Lewinówna, Kr. 1969; – „Głos Gm. Żyd.” R. 2: 1938 nr 4 s. 98; – Nekrologi z r. 1968: „Droit Polonais Contemporain” nr 10 (fot.), „Gaz. Sąd. i Penitencjarna” R. 7 nr 7 (fot.), „Orzecznictwo Sądów Pol. i Komisji Arbitrażowych” R. 12 z. 4 (fot.), „Państwo i Prawo” R. 23 nr 4–5 s. 726 (fot.), „Prawo i Życie” R. 13 nr 6 (fot.); – Arch. UJ: sygn. WP III 201; Arch. Uniw. Warsz.: sygn. K–5129 (teczka personalna S-a).
Andrzej Bielecki