Stawiarski Seweryn (1803–1884), uczestnik powstania listopadowego, emigrant.
Ur. 24 IX w Warszawie, był synem Ignacego Franciszka (zob.) i Barbary z Wierzbickich, bratem Franciszka Pawła (zob.).
S. odebrał wraz z rodzeństwem staranne wykształcenie i wychowanie patriotyczne. Mieszkał w Warszawie przy ul. Twardej. Poświęcił się karierze wojskowej i jako siedemnastolatek wstąpił 13 I 1820 do artylerii polowej konnej wojska Król. Pol. Dn. 21 X 1822 awansował na podoficera. Dwa lata później poprosił o dymisję z wojska i otrzymał ją 30 IX 1824. Po wybuchu powstania listopadowego, wstąpił 15 XII 1830 do 2. p. Jazdy Sandomierskiej. Dn. 26 II 1831 awansował do stopnia porucznika, a 10 IV t.r. – kapitana. Za odwagę okazaną w walkach powstańczych odznaczony został 4 X Złotym Krzyżem Virtuti Militari.
Po klęsce powstania, wraz z falą powstańców wyemigrował S. w r. 1832 do Francji. Skierowany do zakładu w Châteauroux, zamieszkał w pobliskim Issoudun. W l. 1832–40 pobierał żołd od rządu francuskiego. W lipcu 1833 został przeniesiony do dep. Charente-Inférieure. W 2. poł. l. trzydziestych mieszkał w Rennes, gdzie 27 XII 1839 został przyjęty do loży wolnomularskiej «La Parfaite Union». Prawdopodobnie na początku r. 1842 wyjechał do Anglii; zamieszkał w Portsmouth i początkowo współpracował z Ogółem Emigracji Polskiej. Wraz z bratem Franciszkiem nakłaniał do pozostania w Anglii polskich marynarzy z rosyjskiego statku «Irtysz», który na początku r. 1844 z powodu złej pogody zatrzymał się w porcie w Portsmouth. Kiedy 13 I t.r. zeszło na ląd jedenastu marynarzy, S. przeprowadził ich 15 I do Londynu i umieścił wśród rodzin polskich emigrantów. T.r. opublikował o tym wydarzeniu broszurę pt. Notatki tyczące się oswobodzenia w Portsmouth kilkunastu Polaków z okrętu rosyjskiego Irtysz i korespondencje rozmaitych osób w tym interesie... (Londyn).
Od 27 VIII 1846 do r. 1856 pobierał S. zasiłek od rządu brytyjskiego. Po wybuchu rewolucji lutowej 1848 r., wraz z rodakami wracającymi z Paryża do kraju, dotarł przez Brukselę, Kolonię, Berlin, Wrocław i Kraków do Lwowa. Skontaktował się z tamtejszą Radą Narodową, która z myślą o podjęciu w przyszłości walki zbrojnej, chciała zakupić w Anglii 10 tys. sztuk broni ręcznej z bagnetami. S., do którego zwrócono się w tej sprawie, w liście z 19 V 1848 do brata, Franciszka, przedstawił mu propozycję Rady Narodowej dotyczącą zakupu broni; do transakcji ostatecznie nie doszło. Latem t.r. wstąpił S. do Legionu Polskiego we Włoszech i 7 IX awansowany został do stopnia majora. Już jednak tego miesiąca był z powrotem w Anglii, gdzie rozpoczął starania o przywrócenie mu zasiłku. Od października do grudnia 1853, wspólnie z bratem próbował ponownie pomóc grupie Polaków w opuszczeniu rosyjskich statków «Aurora» i «Nawaryn»; usiłowania te zakończyły się tym razem niepowodzeniem, co S. opisał w kolejnej broszurze Aurora i Nawaryn. Statki wojenne rosyjskie w Portsmouth. Notatki majora Seweryna Stawiarskiego (Londyn 1854). Po wybuchu wojny krymskiej i nieudanej próbie sformowania w Anglii legionu polskiego do wojny na Wschodzie S. zgłosił się 29 I 1856 do Dyw. Kozaków Sułtańskich i wyjechał do Turcji. Po zakończeniu wojny osiadł w Paryżu, gdzie od t.r. otrzymywał ponownie żołd od rządu francuskiego; w marcu 1858 zwrócił się o zwiększenie tego uposażenia. Jednocześnie starał się t.r. o amnestię carską, którą niebawem otrzymał.
Dn. 5 X 1858 wyjechał S. z Paryża do Król. Pol.; zamieszkał z rodziną siostry, Józefy Pelagii Ryxowej w majątku Prażmów (pow. czerski). W powstaniu styczniowym nie wziął udziału; po jego upadku przeniósł się z siostrą do Krakowa, gdzie bezskutecznie próbował zainteresować dyrekcję teatru swymi tłumaczeniami sztuk Voltaire’a i Byrona. Od 16 IX do 12 X 1869 przebywał w Paryżu u brata. Po powrocie do Warszawy, 23 XII t.r., aresztowano go pod zarzutem odnalezienia «kompromitujących papierów»; osadzony w Cytadeli Warszawskiej, został zwolniony na początku stycznia 1870, kiedy okazało się, że był aresztowany przez pomyłkę. Dn. 19 XI 1871 kupił majątek Zalesie Borowe (pow. pułtuski) i zamieszkał w nim. Prawdopodobnie jeszcze kilkakrotnie wyjeżdżał do Francji; w r. 1882 przystąpił do Stow. Podatkowego – Instytucji Czci i Chleba w Paryżu. Zmarł 9 II 1884 w Zalesiu Borowym. Brat Franciszek zanotował w swoich „Pamiętnikach” (B. Pol. w Paryżu: rkp. 586), że S. zostawił w spadku 16 tys. rb., które miały być podzielone między rodzeństwo.
S. rodziny nie założył.
Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Hass L., Wolnomularze polscy. Słownik biograficzny. W. 2001; PSB (Ryx Bronisław Feliks, Ryxowa z Kropiwnickich Izabella); – Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; – Bartkowski J., Spis Polaków zmarłych na emigracji od roku 1831, Oprac. L. Krawiec, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII/VIII; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny [...] Krzyżem Wojskowym Virtuti Militari ozdobionych, Lw. 1881; – Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837, W.–Ł. 1986; Gadon, Emigracja pol., III; Jagodziński Z., Anglia wobec sprawy polskiej w okresie Wiosny Ludów 1848–1849, W. 1997; Zieliński L., Emigracja polska w Anglii w latach 1831–1846, Gd. 1964 s. 103; – Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji, Oprac. A. Owsińska, Kr. 1974 II; Protokoły posiedzeń Rady Narodowej Centralnej we Lwowie (14 IV – 29 X 1848), W. 1996; – „Czas” 1869 nr z 30 XII; „Dzien. Pozn.” 1870 nr z 8 I; „Instytucja Czci i Chleba. Spraw. z czynności Zarządu Instytucji i z obrotu funduszami”, (Paryż) 1882–4; – B. Czart.: rkp. 5649, 6683 (Teki Emigrantów); B. Pol. w Paryżu: rkp. 586, 723.
Janusz Pezda