INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Antoni Sokołowski  

 
 
1912-07-23 - 1945
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sokołowski Stanisław Antoni, pseud. i nazwiska konspiracyjne: Ziomek, Skarbek, Antoni Mucha, Zdzisław Biliński, Stanisław Glonek, Paweł Olizar, Henryk Matuszewski (1912–1945), oficer WP. Ur. 23 VII w Warszawie, był wnukiem Macieja Artura Konstantego (zob.), synem Antoniego i Jadwigi z Chwalibogów.

Dzieciństwo spędził S. w majątku ojca – Kępce Szlacheckiej na Kujawach. Maturę uzyskał we Włocławku w r. 1930. W r.n. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu w stopniu plutonowego rezerwy i następnie odbył praktykę w 2. p. Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie. W l. 1932–3 uczył się w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie, a w l. 1933–5 w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Ukończył ją z pierwszą lokatą, nagrodzony złotą szablą, i 15 X 1935 otrzymał promocję na podporucznika z przydziałem do 1. p. strzelców konnych w Garwolinie. Uprawiał w tym czasie jeździectwo sportowe. Na przełomie l. 1937 i 1938 ukończył kurs obserwatorów lotniczych w Dęblinie. Dn. 18 III 1939 awansował na porucznika. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. brał udział w obronie linii Wisły i w walkach na Lubelszczyźnie jako dowódca plutonu łączności swego pułku w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Na początku października 1939 przekroczył S. granicę węgierską, przedostał się do Francji i walczył tam w Pułku Kawalerii Zmotoryzowanej. Ewakuowany do Wielkiej Brytanii (czerwiec 1940), otrzymał przydział do 24. p. ułanów. Od października t.r. pełnił funkcję oficera sportowego w komendanturze garnizonu w Arbroath (Szkocja). Ukończył kurs w Wyższej Szkole Wojennej (21 – 31 V 1941) i został oddany do dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza (Oddział VI), z przydziałem do 10. Baonu Kawalerii Pancernej; przysięgę złożył w Londynie 6 II 1942. Zrzucony do Francji 28 VI t.r., objął kierownictwo placówki «Ema» (potem baza «Janka») w Paryżu, która posiadała kilka ekspozytur terenowych (m.in. w Lyonie) i obsługiwała łączność kurierską z podziemiem polskim w kraju. Jednocześnie pracował dla Brytyjczyków (Special Operations Executive). Dn. 1 I 1943 awansowany został na rotmistrza. Schwytany przez Niemców w czasie łapanki w Lyonie 2 I t.r., uciekł z więzienia Castres (wg innej relacji został zwolniony) w październiku i powrócił do działalności konspiracyjnej. Powtórnie złapany 8 IV 1944 i postrzelony w trakcie próby ucieczki, został osadzony pod nazwiskiem Henryka Matuszewskiego w obozie koncentracyjnym dla Żydów w Drancy pod Paryżem, a następnie w Neuengamme pod Hamburgiem. Na początku maja 1945 został wraz z innymi więźniami wsadzony przez Niemców na statek «Thielback», który lotnictwo alianckie pomyłkowo zbombardowało i zatopiło 3 V t.r. w Zatoce Lubeckiej. Dn. 9 III 1946 uznano S-ego za zaginionego i skreślono z ewidencji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Był odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (1938) i wojennymi medalami brytyjskimi.

S. rodziny nie założył.

 

Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939–1956, W. 1995; – 24 pułk ułanów. Zarys historii 1920–1947, Oprac. S. Komornicki, Londyn 1976; Gnat-Witeska Z., 1 Pułk Strzelców Konnych – tradycja i udział w wojnie 1939, W. 1989 s. 29, 33; Radomyski S., Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926–1939. Pruszków 1992; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969; Zamojski J. E., Polacy w ruchu oporu we Francji 1940–1945, Wr. 1975 (jako H. Sokołowski «Skarbek»); tenże, Profesjonaliści i amatorzy. Szkic o dziejach polskiej służby wywiadowczej we Francji w latach 1940–1945 „F-2”, „Dzieje Najnowsze” 1980 z. 4 s. 102, 128; – AK w dokumentach, II; Celt M. [Chciuk T.], Raport z podziemia 1942, Wr. 1992; Garliński J., Politycy i żołnierze, Londyn 1971; Leski K., Życie niewłaściwie urozmaicone. Wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK, W. 1989; Suchowiak B., Neuengamme. Z dziejów obozu, W. 1973 s. 108–9, 144, 200–1 i s. 306 (jako Henryk Matuszewski); Zakrzewski A., Wspomnienia. Wrzesień 1939, W. 1958 s. 285, 303 (fot.), 305 (fot.), 314; – „Podchorąży” R. 5: 1935 nr 5; „Sport dla Wszystkich” 1968 nr 24; – Studium Polski Podziemnej w Londynie: sygn. Kol. 23/262 (teczka personalna S-ego); – Mater. Red. PSB: Informacje nadesłane przez Zofię Stoltz i Krystynę Korewicką z W., w tym odpis listu z The Army Records Centre (Polish) w Hayes (Middlesex) z r. 1968.

Andrzej A. Zięba

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kornel Makuszyński

1884-01-08 - 1953-07-31
poeta
 

Jerzy Lipman

1922-04-10 - 1983-11-11
operator kamery
 

Zofia Ceceniowska

1878-04-29 - 1942-05-09
nauczyciel domowy
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Pyrtek

1913-03-21 - 1940-03-04
błogosławiony
 

Marian Stefanowski

1897-01-31 - 1979-02-06
chirurg
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.