Schönfeld (Schoenfeld) Stanisław Barnaba, pseud. Stanisław Dłuski, krypt.: S., St.S. (1882–1955), ogrodnik, publicysta, fotograf. Ur. 11 VI w Warszawie, był synem Ryszarda Karola, dyrektora Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (wg aktu zgonu: naczelnika kontroli kuponów Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej), i Amelii Teresy z Zindlerów, nauczycielki.
S. uczył się początkowo w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie w Gimnazjum Realnym w Sosnowcu, gdzie w r. 1899 zdał maturę. W l. 1899–1901 odbył praktyki ogrodnicze w Zakładzie Pomologicznym Aleksandra Girdwoynia w Ołtarzewie koło Warszawy i w ogrodach Zakładu Hille und Dittrich w Żyrardowie. Od 12 IV 1901 do 14 III 1903 uczył się w Instytucie Pomologicznym w Pruszkowie koło Opola (Königlich Pomologisches Institut zu Proskau). Następnie w l. 1903–5 zarządzał ogrodami Tadeusza Findeisena w majątkach Śmiłowice i Siewiersk pod Włocławkiem. Po odbyciu czteromiesięcznej uzupełniającej praktyki w zakładzie ogrodniczym Jana Maciejewskiego w Warszawie uprawiał w l. 1905–14 18-hektarowe gospodarstwo rodzinne w Długiem koło Koluszek, gdzie założył wzorowy sad oraz szkółki drzew owocowych i ozdobnych. W tym czasie związał się z Tow. Ogrodniczym Warszawskim (TOW), pełniąc obowiązki instruktora objazdowego.
W r. 1909 S. przeniósł się do Warszawy i do wybuchu pierwszej wojny światowej pracował jako prywatny planista ogrodów. W l. 1912–16 był członkiem (przez pewien czas wiceprezesem) Komitetu Plantacyjnego przy Magistracie m. stoł. Warszawy. W r. 1913 z inicjatywy S-a powstały w Warszawie (na Mokotowie i Woli) niewielkie działki uprawiane przez dzieci (akcję tę opisał w artykule: Zagonki dla dzieci, „Ogrodnik” 1913 nr 45–6). Od r. 1914 brał udział w pracach komitetu organizacyjnego Komisji Uprawy Nieużytków (później Komisji Uprawy Gruntów Podmiejskich), od 1 XI 1915 do 31 III 1916 był kierownikiem upraw na całym lewym brzegu Wisły. W kwietniu 1916 rozpoczął pracę w dyrekcji ogrodów miejskich Warszawy, pełniąc od stycznia 1917 funkcję ogrodnika dzielnicowego. Od 1 V 1918 do 31 XII 1921 był starszym referentem ogrodnictwa w Min. Rolnictwa i Dóbr Państwowych. W r. 1919 jako delegat Ministerstwa w sprawach nasiennictwa odbył podróż do Austrii, Węgier i Rumunii. Dzięki nawiązanym wtedy kontaktom był przez wiele lat przedstawicielem handlowym zagranicznych firm nasiennych i współpracował z wszystkimi firmami nasiennymi w kraju. W czasie wojny polsko-sowieckiej 1920 r. służył ochotniczo w 1. p. artylerii ciężkiej. W l. 1922–3 pracował jako prokurent w firmie ogrodniczej C. Ulricha. Od r. 1923 do drugiej wojny światowej prowadził prywatną działalność: projektował, urządzał, przerabiał, odnawiał parki, ogrody i ogródki prywatne. Wykonał ponad 150 planów i jako planista ogrodów uważany był za przedstawiciela nurtu modernistycznego. Równocześnie w l. 1926–39 założył i prowadził firmę «Lekros», produkującą środki do zwalczania chorób i szkodników roślin.
S. pisał książki i artykuły na tematy fachowe, wygłaszał referaty. Opublikował m.in. Warzywnictwo gruntowe (W. 1908), podręcznik Uprawa najważniejszych warzyw w gruncie (W. 1922), po wojnie kilkakrotnie wznawiany pt. Uprawa warzyw (Wyd. 5, W. 1948), oraz Żywopłoty, szpalery i osłony (W. 1935). Przetłumaczył popularny wówczas podręcznik „Ogród wiejski” (W. 1910) F. Goeschkego, a także opracował rozdział Ogrodnictwo w pracy zbiorowej „Encyklopedyczny poradnik gospodarza wiejskiego” pod redakcją W. Sawickiego (W. 1929 I). Na zjazdach TOW, wygłaszał liczne referaty np. Piśmiennictwo ogrodnicze („Ogrodnik” R. 11: 1924) czy Zadrzewianie miast oraz Małe ogródki („Przegl. Ogrodniczy” 1933 nr 8–9).
W l. 1911–13 S. redagował czasopismo „Ogrodnik” (od nr 1 w r. 1911 do nr 36 w r. 1913 wspólnie ze Stanisławem W. Tylickim, następnie do końca 1913 r. – samodzielnie), w którym ogłosił wiele artykułów z dziedzin kwiaciarstwa, warzywnictwa i sadownictwa. W l. 1926–9 był obok Stefana Makowieckiego współredaktorem „Przeglądu Ogrodniczego”. Artykuły swoje zamieszczał także w „Haśle Ogrodniczo-Rolniczym”, „Gazecie Rolniczej”, „Zorzy”, „Zaraniu”, „Bluszczu” i „Kurierze Warszawskim”. S. wykładał ogrodnictwo kolejno na Wydz. Rolniczym Tow. Kursów Naukowych (TKN) (od r. 1906), Kursach Przemysłowo-Rolniczych (od r. 1911) i sadownictwo w Wyższej Szkole Rolniczej (od r. 1916). W l. 1913–16 wykładał również ogrodnictwo na Wydz. Ogrodniczym TKN. a następnie w Wyższej Szkole Ogrodniczej (do r. 1921) oraz od r. 1917 na Wyższych Kursach Leśnych. Prowadził też wykłady na licznych kursach organizowanych przez TOW. Na podstawie tej działalności Rada Wydz. Ogrodniczego SGGW przyznała S-owi dn. 14 X 1936 tytuł inżyniera ogrodnika, zaś 14 V 1948 prawo do używania stopnia magistra nauk ogrodniczych. W r. 1917 S. założył przy TOW Koło Właścicieli Małych Ogródków (późniejsze Koło Miłośników Ogrodnictwa) i był jego prezesem do r. 1939. Dzięki powiązaniom z zarządem miejskich ogrodów S. uzyskał od miasta dla członków Koła tereny na założenie 330 działek przy al. 3 Maja i przy ul. Langnerowskiej. Organizował też dla członków Koła wycieczki, pogadanki i wystawy. W r. 1918 organizował z ramienia YMCA ogródki dla biednych dzieci. S. był członkiem dożywotnim TOW, w l. 1905–21 członkiem zarządu, w tym sześć ostatnich lat sekretarzem. Od r. 1924 należał również do Koła Planistów przy TOW. Przed pierwszą wojną światową był długoletnim członkiem zarządu i od r. 1910 prezesem Centralnego Polskiego Związku Zawodowego Ogrodników, po drugiej wojnie światowej kierował w l. 1945–7 sekcją zieleni w Polskim Związku Ogrodniczym. W r. 1927 został sekretarzem Komitetu Plantacyjnego Miast Rzeczypospolitej. Po jego przekształceniu w r. 1933 w Tow. Popierania Plantacyj Miast Rzeczypospolitej był w nim do wojny dyrektorem biura zarządu głównego i rady naczelnej. Był również członkiem rady naczelnej Polskiego Tow. Krajoznawczego i członkiem władz Tow. Miłośników Przyrody. W l. 1924–34 wchodził do kolegium Zboru Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie.
Poza pracą zawodową pasją życiową S-a była fotografia. Od chwili powstania w r. 1919 Polskiego Tow. Miłośników Fotografii (PTMF) był jego członkiem, wiceprezesem (w l. 1921–4) i prezesem (1924–8). Sztuki fotografowania uczył się S. od młodości. W „Ogrodniku” (w l. 1911–13) zamieścił kilkadziesiąt fotografii dokumentalnych. Był dobrym fotografem, ale nie miał w swym dorobku publikowanych zdjęć artystycznych. Z jego inicjatywy i pod jego kierownictwem zorganizowano w r. 1922 III Salon fotografii artystycznej; S. wygłosił inauguracyjne przemówienie na I Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej w Warszawie w r. 1927 („Fotograf Pol.” 1927 nr 9) i jako dyrektor V Międzynarodowego Salonu Fotografii w Polsce w r. 1931 opublikował z niego sprawozdanie („Fotograf Pol.” 1931 nr 4); w lokalu PTMF zorganizował kilkanaście indywidualnych wystaw wybitnych fotografików polskich. Organizował wysyłkę polskich prac fotograficznych na wystawy zagraniczne i swymi staraniami spowodował zniesienie ceł na wysyłane przez PTMF fotogramy (Fotografie a cło, „Fotograf Pol.” 1928 nr 1, 7). Prowadził szeroką kampanię na rzecz wprowadzenia do programu szkolnego nauki fotografowania. Pisał na ten temat artykuły w „Fotografie Polskim”, m.in. Fotografia a szkoła (1925 nr 9/12), Nauka fotografii w szkołach (1929 nr 4), a w r. 1934 (wraz z Marianem Dederką i Janem Neumanem) złożył w tej sprawie memoriał do Min. WRiOP. W l. 1931–9 był członkiem Kapituły Foto-Klubu Polskiego. W l. 1925–32 redagował czasopismo „Fotograf Polski”, zamieszczając w nim liczne artykuły wstępne, fachowe, biograficzne oraz recenzje książek i czasopism. Zamieszczał również swoje artykuły w „Miesięczniku Fotograficznym” (1926) i „Polskim Przeglądzie Fotograficznym” (1926, 1929).
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. był przez krótki czas zatrudniony jako agent handlowy w Warszawie, a następnie próbował założyć przedsiębiorstwo ogrodnicze. Od 25 IV 1941 był kierownikiem wydziału ogrodniczego w Warszawskiej Izbie Rolniczej, a od 1 XI 1943 inspektorem w Stacji Oceny Nasion. Mimo nacisków ze strony Niemców S. nie przyjął obywatelstwa niemieckiego (nie podpisał Reichslisty), nawet za obietnicę ułaskawienia aresztowanego syna Kazimierza. W powstaniu warszawskim 1944 r. był zastępcą komendanta obrony cywilnej domu, w którym mieszkał. Po upadku powstania, wysiedlony z Warszawy, w początku października 1944 przewiózł S. materiały Stacji do Skierniewic, gdzie prowadzona była przy udziale S-a dalsza jej działalność. Po wojnie, w r. 1945, S. uczestniczył w przewożeniu stacji z powrotem do Warszawy. Od t.r. pracował w Stacji Oceny Nasion, początkowo jako inspektor, od listopada 1947 pełnił obowiązki kierownika, a od września 1952 do śmierci był jej kierownikiem. Równocześnie był członkiem Związku Producentów Nasion Ogrodniczych, kierownikiem biura tego związku i organizatorem targów nasienniczych. S. zmarł 25 IV 1955 (podawane są też mylne daty 24 i 26 IV) w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej. Odznaczony był m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1939).
S. był dwukrotnie żonaty: po raz pierwszy (ślub 10 VI 1911) z Karolą z Portowiczów (zm. 14 II 1935), po raz drugi z Marią ze Stankiewiczów, 1.v. Zatheyową (ślub 2 XII 1944); z pierwszego małżeństwa miał dwóch synów: Zdzisława, przebywającego od wojny w Anglii i tam zmarłego, i Kazimierza (ur. 21 VI 1918), rozstrzelanego przez Niemców w egzekucji ulicznej w Warszawie 9 XI 1943, z drugiego – dzieci nie miał.
Bibliogr. Warszawy, IV, V; Szulc M., Materiały do historii fotografii polskiej. I. Bibliografia 1836–1956, Wr. 1963 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Słownik polskich towarzystw naukowych, W. 1990 II cz. 1; – Bartoszewski W., Warszawski pierścień śmierci 1939–1944, Wyd. 2 rozszerzone, W. 1970 (dot. syna, Kazimierza); Glatz Z., Lenkiewicz W., Nasz rodowód, „Ogrodnictwo” 1983 nr 7 s. 33, nr 12 s. 19; Księga pamiątkowa SGGW, (1937); Księga pamiątkowa SGGW, (1958), I; Machlejd J., Woycicki S., Pięćdziesięciolecie Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego, „Roczniki Nauk Ogrodniczych” T. 1: 1934 s. 34, 44–5, 50, 55, 101, 106–7; Majdecki L., Historia ogrodów, W. 1978, W. 1981; Mierzecka J., Całe życie z fotografią, Kr. 1981; Płażewski J., Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii, W. 1982 (fot.); Staffa K., Z historii „Przeglądu Ogrodniczego”, „Przegl. Ogrodniczy” 1948 nr 7 s. 197–8 (fot.); Żdżarski W., Warszawskie Towarzystwo Fotograficzne w l. 1901–1971, W. 1987 s. 12–13, 22, 24; – Jankowski E., Wspomnienia ogrodnika, W. 1972; Kalendarzyk polityczno-historyczny m. stoł. Warszawy na r. 1916; Spis abonentów sieci telefonicznej m. stoł Warszawy 1939/40, W. 1939; – „Fotograf Pol.” 1925 nr 2 s. 35, 1926 nr 4 s. 77, 1927 nr 9 s. 171–3; „Hasło Ogrodniczo-Rolnicze” 1947 nr 7–8 s. 157 (fot.), 1962 nr 12 s. 503; „Kur. Warsz” 1935 nr 45 wyd. wieczorne (nekrolog żony, Karoli); „Ogrodnik” 1911 nr 7 s. 140, 1914 nr 47/50 s. 597, 1915 nr 8/9 s. 69, nr 17 s. 135, 1916 nr 1/2 s. 14, 1917 nr 22 s. 340–1, 1922 nr 3 s. 38–9, 1923 nr 3/4 s. 52; – Nekrologi z r. 1955 (mylne daty śmierci): „Ekspress Wieczorny” nr 103, „Życie Warszawy” nr 100, 104; – AP w W., Oddz. w Otwocku: Akta Prezydium Woj. Rady Narodowej w W., teczka akt personalnych S-a, nr 551–555; Arch. Akad. Roln. w Kr.: Teczka V–64; Kancelaria Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego w W.: Rejestr pogrzebów z r. 1955; Stacja Oceny Nasion w Wesołej koło W.: Rejestr pracowników; – Informacje pasierba S-a, Janusza Zatheya z Kr. oraz byłych pracowników Stacji Oceny Nasion: Heleny Ryś, Krystyny Tomczyk, Heleny Dumały i Danuty Mizery.
Stanisław Konarski i Maria Strutyńska