Stanisław Imbir z Objezierza h. Nałęcz (zm. przed 1500), kasztelan śremski.
Był synem Wincentego Imbira z Objezierza (pow. poznański) i Brygidy, córki Henryka (Andrzycha) z Gołanic (pow. wschowski). Bratem S-a był bliżej nieznany Andrzych. S. miał też siostry: Barbarę, Katarzynę i Helenę.
W r. 1448 dziadek macierzysty zapisał S-owi i jego rodzeństwu folwark w Piotrowicach koło Święciechowy. S. był wtedy zapewne jeszcze małoletni, bowiem dopiero w r. 1461 zapisał się na Uniw. Krak., a w r. 1463 został bakałarzem artium (zdał egzamin z jedną z pierwszych lokat). Stosunkowo szybkie osiągnięcie stopnia naukowego zawdzięczał, jak można przypuszczać, dobremu przygotowaniu przeduniwersyteckiemu. Zapewne niemałą rolę odegrał tu jego stryj Mikołaj Imbir, kanonik poznański i krakowski oraz scholastyk łęczycki. W r. 1471 był S. w orszaku szlachty odprowadzającej do Czech królewicza Władysława. W drodze powrotnej do Krakowa podskarbi nadw. Tomasz Trąmpczyński wypłacił mu sumę 400 fl., a później 5 fl. S. uczestniczył też w końcu t.r. w wyprawie królewicza Kazimierza na Węgry. Otrzymał wtedy znaczne kwoty: 200 fl. za dostarczenie 100 koni, ponownie 200 fl. (wraz z dowódcą oddziału zaciężnych Jakubem Tomaszewskim; zapis ten odnotowany został dwukrotnie), dostał także szatę ze skórek kunich. Niebawem S. wymieniony został w grupie panów, którzy wypowiedzieli służbę królewiczowi Kazimierzowi i zostali pozwani 31 I 1472 na sąd sejmowy za przyłączenie się do wojsk wrogów królestwa i króla (tj. wojsk Macieja Korwina). Musiała to być jednak omyłka, gdyż we wspomnianym pozwie nazwisko S-a jest przekreślone, a poza tym po tej dacie pobierał on jeszcze wynagrodzenie za wyprawę na Węgry. Do Wielkopolski wrócił w r. 1473, poświęcając się w l.n. sprawom prywatnym.
Karierę zawdzięczał S. znajomościom i kontaktom z okresu pobytu na dworze. Z pewnością znany był królewiczowi Janowi Olbrachtowi, który już jako monarcha powierzał mu pewne funkcje w administracji skarbowej. W r. 1493, po uchwaleniu na sejmie piotrkowskim czopowego i poboru w wysokości czwartej części dochodów z czynszów (przeznaczonych na wykup zastawionych dóbr monarszych), S. został ich poborcą w woj. poznańskim i ziemi wschowskiej. Miał też wykupione za sumy uchwalone w Piotrkowie star. międzyrzeckie (na urzędzie poświadczony od 21 XI 1493 do 6 XI r.n.); starostwo otrzymał zapewne w dzierżawę lub do wiernych rąk, z tych lat bowiem pochodzą informacje o zastawach, jakie ustanawiał na swoich dobrach, prawdopodobnie w celu spłacenia królowi sum należnych za otrzymaną tenutę. W r. 1493 sprzedał Janowi Skrzetuskiemu cztery łany w Krężołach za 30 grzywien, następnie w r. 1494 wikariuszom katedry poznańskiej 10 grzywien i 40 gr czynszu rocznego za sumę 134 grzywien na wsiach Objezierze, Kowalewo, Krężoły i m. Ryczywół. Sprzedał także Janowi Peszlowi, kanonikowi kolegiaty NMP «in Summo Posnaniensi», 8 grzywien czynszu na tych wsiach za sumę 100 grzywien.
Jako starosta, S. nie pozwalał kupcom ze Świebodzina sprzedawać w Międzyrzeczu sukna ani kupować wełny na jarmarkach międzyrzeckich. Czynił to w obronie miejscowych producentów, jednak król Jan Olbracht 21 XI 1493 uchylił ten zakaz. W r.n. otrzymał S. urząd kaszt. śremskiego. Szczególną rolę pełnił od r. 1498, w okresie sprawowania funkcji star. generalnego wpol. przez Ambrożego Pampowskiego, swego starszego kolegę uniwersyteckiego. S. asesorował w jego sądach. Należał do ludzi, na których starosta, wobec niechęci czołowych rodzin możnowładczych tej prowincji, opierał swe kontakty ze szlachtą, rozgoryczoną po nieudanej wyprawie bukowińskiej. Został też mianowany wraz z Pampowskim poborcą czopowego na Wielkopolskę, uchwalonego na sejmie piotrkowskim w lutym 1498. O związkach S-a z Pampowskim świadczą też inne fakty. T.r. obok Rafała i Kaspra Leszczyńskich, jako królewski sędzia komisaryczny, przysądził Pampowskiemu dobra należące do Marcina i Urszuli, dzieci znanego awanturnika Marcina Ścibora Ponieckiego. W r. 1499 wraz z Pampowskim i Januszem Latalskim, także jako sędzia komisaryczny, rozsądzał spór o dobra Katarzyny, żony Jana Czechowskiego, przejęte przez R. Leszczyńskiego za niewysłanie przez Katarzynę pocztu na pospolite ruszenie. Mimo nieuzasadnionych, jak się wydaje, roszczeń R. Leszczyńskiego sędziowie pomni na usługę oddaną przez niego rok wcześniej, dali mu prawo do objęcia w posiadanie wsi Ostrów (obecnie Ostrowo Szlacheckie) w pow. gnieźnieńskim, w wypadku bezpotomnej śmierci Katarzyny. W r. 1498, mimo podeszłego wieku, wziął S. udział w pospolitym ruszeniu, jakie zwołał król dla obrony kraju przed najazdem tureckim. W r.n. uczestniczył w sejmie krakowskim i 6 V poświadczał wraz z innymi dygnitarzami akt unii polsko-litewskiej oraz nobilitację udzieloną przez króla Stanisławowi Oszejce.
S. prowadził dość intensywną działalność gospodarczą. W r. 1473 odstąpił swemu ojcu poł. Objezierza i zapewne za uzyskane w ten sposób pieniądze otrzymał od swej żony Anny zapis na poł. jej posagu, oprawionego na częściach m. Września oraz wsi Czasołtowo (dziś Zasutowo) i Zawodzie w pow. gnieźnieńskim. Posiadał jednak jakieś działy w Objezierzu, być może odziedziczone po ojcu, gdyż w l. 1486–7 zapisywał na tej właśnie wsi pewne sumy. W r. 1477 kupił od swych braci stryjecznych Mikołaja, Jana i Niemierzy, synów Abrahama z Objezierza i Kiszewa, wieś Kowalewo za 600 grzywien. W zamian za skasowanie starego zapisu wiana dla pierwszej żony Anny, w r. 1483 uzyskał od swej pasierbicy Barbary z Wrześni część m. Wrześni oraz wsi Czasołtowo i Zawodzie za 200 grzywien, a w r.n. kupił od niej za sumę 110 grzywien zapis 8 grzywien czynszu na wspomnianych wsiach i na wsi Psary. W r. 1487 nabył za 100 grzywien od swej pierwszej teściowej Agnieszki Miłosławskiej 6 i pół grzywny czynszu rocznego zapisanego na Bodzeporowicach Małych i na części Fałkowa (obie wsie w pow. gnieźnieńskim) oraz przejął od niej 13 grzywien czynszu rocznego zapisanego na wspomnianych wsiach i na Podarzewie w zamian za 50 grzywien płatnych w ratach przez 8 lat, co zabezpieczył na posiadanych przez siebie wsiach Objezierze, Kowalewo i na poł. m. Ryczywół. W r. 1499 zakupił jeszcze części wsi Bielejewo i Stramnice (pow. pyzdrski). S. zmarł przed 2 V 1500.
Swój stan majątkowy i wpływy zwiększał S. dzięki trafnie dobranym małżeństwom. Pierwszą jego żoną była poślubiona zapewne ok. r. 1473 Anna, córka Agnieszki i Filipa Miłosławskich, wdowa po sędzim kaliskim Dobiesławie Wrzesińskim. Oprócz wspomnianego posagu S. temu małżeństwu zawdzięczał zapisy na Bodzeporowicach Małych, Fałkowie i Podarzewie. Między r. 1484 a 1485 poślubił Agnieszkę Nieparcką, córkę Ścibora Nieparckiego i Elżbiety z Bnina, wdowę po chorążym kaliskim Benedykcie z Góry (koło Bnina), właścicielkę części dóbr Niepart, Gogolewo i Ciołkowo. Dzięki temu związkowi wszedł w parantelę z wpływową w Wielkopolsce rodziną Bnińskich. Po śmierci S-a Agnieszka wyszła po raz trzeci za mąż za Jana Wielżyńskiego. Z drugiego małżeństwa S. miał liczne potomstwo: zmarłych w młodym wieku synów Marcina i Mikołaja oraz Wawrzyńca, Jana, Stanisława, Andrzeja i córki Katarzynę, żonę Kaspra Dłuskiego, Zofię, żonę Andrzeja Sobockiego, oraz prawdopodobnie Agnieszkę, żonę Mikołaja Kanińskiego. Spośród nich jedynie dwóch synów osiągnęło godności. Andrzej piastował w l. 1526–59 urząd stolnika poznańskiego, a Stanisław (zm. 1563) był w l. 1519–31 plebanem w Nieparcie, następnie w l. 1524–63 plebanem w Objezierzu, wreszcie od r. 1533 do śmierci kanonikiem w katedrze poznańskiej.
Niesiecki, VII 2; Paprocki, s. 214; Uruski, XII 214; – Gąsiorowski A., Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, W. 1981 s. 50; Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII (Niepart, Objezierze, Ryczywół); Urzędnicy, I/1–2; – Gąsiorowski A., Immatrykulowani i promowani. Jednoroczni studenci akademii krakowskiej w XV wieku, w: Nihil superfluum esse, Red. J. Strzelczyk, J. Dobosz, P. 2000 s. 489; Lutyński K., Kapituła katedralna w Poznaniu. Organizacja i majątek, P. 2000 s. 80; Papée F., Jan Olbracht, Kr. 1999 (reprint) s. 47; Prochaska A., Wyprawa św. Kazimierza na Węgry 1471–1474, „Ateneum Wil.” T. 1: 1923 s. 18–19, 27; Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski starosta Jagiellonów. Z dziejów awansu społecznego na przełomie średniowiecza i odrodzenia, Wr. 1976 s. 64, 66–7, 148; – Akta Unii, nr 73; Album stud. Univ. Crac., I 165; Cod. epist. saec. XV, III nr 394; Cod. Pol., I nr 195; Kod. Wielkiej Polski, nr 135; Księga promocji Wydz. Sztuk Uniw. Krak.; Matricularum summ., I, III; Rachunki królewskie z l. 1471–2 i 1476–8, s. 39, 56, 64, 70, 97–8; Starod. Prawa Pol. Pomn., VII/1 nr 535, 536; Teki Dworzaczka CD-ROM, Kórnik–P. 1997; Volumina constitutionum, Oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, W. 1996 I/1 s. 55, 58, 89; – AP w P.: Księgi Kościan, Gr. 3 k. 18, Kościan, Z. 17 k. 259, Poznań, Gr. 3 k. 24, Gr. 7 s. 87–8, 378, 388, Gr. 9 k. 20, 84, 181, Gr. 10 k. 8, 81, 181v, Gr. 11 k. 76v, 78, Gr. 12 k. 20, 31v, Gr. 58 k. 142v, Gr. 59 k. 28v, Gr. 62 k. 108v; Arch. Archidiec. w R: CP 14 s. 623.
Paweł Dembiński