Kurnatowski Stanisław Łodzia- (1823–1912), ziemianin, działacz polityczny i gospodarczy. Ur. w listopadzie w Warszawie, syn Zygmunta (zob.) i Anny ze Stammów. Po uzyskaniu matury z odznaczeniem w Warszawie studiował w Wyższej Szkole Rolniczej w Hohenheim (Wirtembergia), gdzie otrzymał dyplom. W czasie studiów zwiedzał ośrodki rolnicze we Francji i Anglii i praktykował w Niemczech w jednym z majątków nad Odrą. W r. 1848 zamieszkał w swoim majątku Pożarowo w pow. szamotulskim. Od r. 1852 zasiadał w poznańskim sejmie prowincjonalnym, najpierw w zastępstwie J. N. Niemojowskiego. Później został wicemarszałkiem jako ostatni Polak na tym stanowisku. Urząd złożył w r. 1884 wskutek zatargu z marszałkiem H. W. von Unruhe-Bomst, nacjonalistą niemieckim. W r. 1863 należał do konspiracji wielkopolskiej. Gdy ją wykryto, więziony był w cytadeli poznańskiej na Winiarach, a potem w więzieniu pruskiego sądu najwyższego (Kammergericht) w Moabicie (Berlin). Nie objęto go jednakże, po ukończeniu śledztwa, procesem z r. 1864. Po powstaniu działalność polityczna K-ego ustępowała znaczeniem akcji gospodarczej. W r. 1878, wobec rezygnacji posła Tomasza Kozłowskiego, wszedł do parlamentu Rzeszy jako przedstawiciel okręgu Inowrocław–Mogilno–Strzelno, ale do końca posłowania (1884) nie wyróżnił się. Niekiedy występował w przedsięwzięciach świadczących bezpośrednio czy pośrednio o wzroście wpływów ultramontańskich w społeczeństwie polskim, jak przy zakładaniu pisma „Orędownik” w kwietniu 1871 r. czy przy organizowaniu wiecu polsko-katolickiego 7 III 1878 r., skierowanego przeciwko polityce szkolnej władz pruskich.
Działalność gospodarczą K. rozwijał w ziemiańskim Centralnym Tow. Gospodarczym (CTG) i w chłopskich kółkach rolniczych. Na walnym zebraniu CTG w r. 1861 był referentem wydziału chowu inwentarza, w l. 1865–97 pracował w zarządzie towarzystwa, od r. 1868 jako jego wiceprezes. W l. 1875–9 był prezesem wydziału techniczno-fabrycznego CTG. W r. 1867 zorganizował wystawę rolniczą w Pleszewie, w 1870 w Szamotułach, a w 1888 we Wronkach. Od r. 1876 kierował parafialnym kółkiem Biezdrowa. W r. 1879 założył towarzystwo rolnicze poznańsko-szamotulskie. W t. r. należał do komisji CTG, której zadaniem było opracowanie programu działalności kółek rolniczych. W l. 1850–88 ogłaszał artykuły fachowe w „Ziemianinie”. Utrata wzroku spowodowała wycofanie się K-ego z życia politycznego i społecznego. K. zmarł 22 VII 1912 r. w Pożarowie. Ożeniony był z Eleonorą Potworowską, miał córkę Marię, żonę Romana Komierowskiego (zob.), i syna Stanisława (1871–1965), właściciela Pożarowa, radcę Ziemstwa Kredytowego w Poznaniu.
Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Boniecki; – Jakóbczyk W., Patron Jackowski, P. 1938; Karwowski S., Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, P. 1918–31 II–III; tenże, Ks. Dr Kantecki, P. 1896 s. 127; Komierowski R., Koła polskie w Berlinie 1875–1900, P. 1905; Księga jubileuszowa C. T. G., P. 1911; Księga Pam. Związku Poznańskich Kółek Rolniczych, P. 1926 (fot. przed s. 33); – Niemojowski J. N., Wspomnienia, W. 1925; Philip A., Die Reichstags-Wahlen von 1867 bis 1883, Berlin 1883; Specht F., Die Reichstags-Wahlen von 1867 bis 1897, Berlin 1898; Stenograph. Berichte des Reichstags; – „Dzien. Pozn.” 1912 nr z 25 i 27 VI I; – Informacje rodziny (z Kurnatowskich A. Taczanowskiej).
Adam Galos