Nadzin Stanisław (pierwotnie Stanisław Guman), pseud. N. Stanisławski (1914–1970), pułkownik WP, literat, publicysta, redaktor. Ur. 28 VIII w Warszawie, był synem Helmana Gumana, urzędnika, i Nadziei Winnickiej. W r. 1932 ukończył Gimnazjum Humanistyczne M. Kreczmara w Warszawie, a następnie studia prawnicze na Uniw. Warsz. (1936). W czasie studiów należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej «Życie». Do wybuchu drugiej wojny światowej pracował jako urzędnik w Warszawskim Banku Dyskontowym. Poza pracą zawodową wiele czasu poświęcał zainteresowaniom literackim. Począwszy od r. 1936, kiedy to debiutował opowiadaniem Zdrada Grześka Mazura („Sygnały"), ogłaszał nowele i opowiadania (podpisywane S. Nadzin) w czasopismach „Nowe Pismo”, „Lewar”, „Sygnały”, „Nowa Wieś”, „Dziennik Popularny”, „Wiry”, „Dziennik Ludowy”, „Głos Powszechny”. Był też autorem słuchowisk nadawanych przez Polskie Radio (PR), m. in. słuchowiska o Paganinim, nagrodzonego na konkursie literackim PR. W r. 1938 zbiór jego słuchowisk pt. Teatr wyobraźni ukazał się w formie książkowej (W.). Nawiązał również współpracę z Teatrem Młodych w Warszawie, dla którego pisywał drobne utwory sceniczne.

Po wybuchu drugiej wojny światowej N. znalazł się na terenie Związku Radzieckiego, gdzie początkowo pracował w urzędach finansowych, a w l. 1941–2 jako redaktor gazet rejonowych w obwodach: saratowskim i woroneżskim. Od lutego do kwietnia 1942 służył w Armii Radzieckiej w 337 zapasowym p. piechoty w Baranowie, po czym ponownie pracował w redakcjach gazet rejonowych. Od maja 1943 służył w 1 Dyw. Piechoty im. T. Kościuszki jako zastępca (do spraw polityczno-wychowawczych) dowódcy samodzielnej kompanii rozpoznawczej. Brał udział w bitwie pod Lenino. Dn. 27 I 1944 został redaktorem gazety 1 Dyw. Piechoty „Żołnierz Wolności”, a następnie redagował gazetę Sztabu Formowania Armii Polskiej w Związku Radzieckim „Głos Żołnierza”. Należał do Związku Patriotów Polskich. W sierpniu 1944 odkomenderowano go do pracy w PR w Lublinie na stanowisko zastępcy dyrektora naczelnego PR i kierownika działu audycji dla wojska. Następnie objął funkcję szefa Biura Prasowego przy Naczelnym Dowództwie WP. W r. 1946 przez krótki okres pracował w Biurze Historycznym WP w Warszawie. W l. 1946–50 był attaché wojskowym w Sztokholmie, później pracował w Wydziale Prasowym Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP. W l. 1952–66 był redaktorem naczelnym tygodnika „Żołnierz Polski”, a następnie – do chwili przeniesienia 30 III 1968 w stan spoczynku – kierownikiem Wojskowej Agencji Fotograficznej. Był od r. 1944 członkiem Polskiej Partii Robotniczej, potem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. N. był też od r. 1944 członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Należał również do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i działał w nim. Oprócz drukowanych w czasopismach opowiadań, wierszy, artykułów oraz wygłaszanych w PR audycji N. był autorem m. in. tomu nowel Opowiadania frontowe (L. 1945), opracowania O bitwie pod Lenino (W. 1948) i montażu literackiego Lenino (W. 1949, oba pod pseud. N. Stanisławski i wespół z M. Żurkowskim, tj. J. Wachtlem). Tłumaczył utwory literackie z języka rosyjskiego (m. in. „Optymistyczną tragedię” W. Wiszniewskiego, wyd. W. 1949, wystawiona w r. 1954), był również redaktorem wydawnictw „Tak rodziła się wolność. Wspomnienia uczestników walki o wyzwolenie Ojczyzny” (1954), „Braterstwo. Wspomnienia i relacje z walk przeciwko hitlerowskiemu najeźdźcy” (W. 1960) oraz antologii „Antologia polskiego reportażu wojennego 1939–1945” (W. 1962) i „Żołnierskim szlakiem” (W. 1967). W r. 1964 uzyskał nagrodę Polskiego Radia i Telewizji.

N. zmarł 10 XII 1970 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m. in. Krzyżem Grunwaldu kl. III, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, radzieckim medalem «Za Odwagę».

Żoną jego była Wanda Gojawiczyńska (córka pisarki Poli Gojawiczyńskiej), z którą miał syna Jacka.

Bibliogr. Warszawy. Wydawn. ciągłe 1944–54; Pol. Bibliogr. Liter. 1944/5 i n.; Bartelski L. M., Polscy pisarze współcześni, W. 1972; – Blum I., Z dziejów aparatu politycznego Wojska Polskiego, W. 1957 s. 274; Komornicki S., Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego, W. 1968 s. 22, 23; Szulczyński S., Bitwa pod Lenino, W. 1958 s. 202; – Hubert H., Lenino 12–18 X 1943, W. 1959; Organizacja i działania bojowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1943–1945, W. 1963 IV; – „Roczn. Liter.” 1970 s. 619 (J. Chudek); – CAW: Akta personalne 1573/75 teczka 211; IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna, Słownik współczesnych pisarzy polskich, seria 2 (mszp.); – Informacje Mariana Krwawicza.

Urszula Olech