Orzechowski Stanisław Piotr (1904–1969), metalurg, dyrektor Hutniczego Instytutu Badawczego w Gliwicach. Ur. 12 V w Bieżanowie pow. Kraków, był synem Piotra, administratora rolnego, i Reginy ze Ślósarków. Po ukończeniu IV Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie studiował w l. 1924–30 hutnictwo na Akademii Górniczej w Krakowie i jednocześnie w l. 1928–30 pracował jako asystent metalografii i obróbki cieplnej żelaza u Iwana Feszczenko-Czopiwskiego. W tym czasie zwiedził i opisał szwedzkie zagłębie rudy żelaza w Kirunie („Przegl. Górn.-Hutn.” 1928 nr 5). W l. 1930–4 był inżynierem centralnego laboratorium Państwowej Wytwórni Uzbrojenia w Warszawie; zorganizował tu i rozwinął, jedno z pierwszych w kraju, laboratorium metalograficzne. W l. 1934–9 kierował kontrolą produkcji huty «Batory» w Chorzowie, gdzie zorganizował wzorcowy aparat tej kontroli oraz rozwoju technologicznego, powszechnie wprowadzony w Polsce po r. 1945. Po kampanii wrześniowej 1939 r. prowadził z bratem sklep spożywczy w Mielcu. W l. 1945–8 pracował znowu w hucie «Batory» jako główny metalurg. W tych samych latach był pierwszym dyrektorem powstałego z jego inicjatywy Hutniczego Instytutu Badawczego w Gliwicach; opracował dla tego Instytutu założenia organizacyjne, plan badawczy, wskazywał – zawsze bezkompromisowo i z cywilną odwagą – właściwe kierunki pracy. Potem był zatrudniony przez trzy lata w hucie «Hajduki» w Chorzowie oraz w Biurze Projektów Przemysłu Hutniczego (Biprohut), z kolei wrócił do założonego przez siebie instytutu, przemianowanego na Instytut Metalurgii Żelaza im. S. Staszica w Gliwicach, od r. 1955 jako docent, od r. 1958 jako profesor nadzwycz., w Instytucie kierował zakładem obróbki cieplnej i pracownią stali narzędziowych. W r. 1967 z powodu nieuleczalnej choroby przeszedł wcześniej na emeryturę.
O. należał do pierwszych w kraju nowoczesnych metaloznawców. Badania jego dotyczyły poprawy jakości wyrobów hutniczych, nowych gatunków stali, oszczędności pierwiastków stopowych, opracowywał nowe metody badawcze. Szczególnie interesował się zagadnieniem rozrostu ziarna austenitu (Porównanie metod określania wielkości ziarn austenitu, „Hutnik” 1938 z. 4, Wielkość ziarn austenitu i metody jego wykrywania, W. 1938) i wyjaśnił wpływ uprzedniej przeróbki plastycznej oraz obróbki cieplnej na kinetykę tego zjawiska, przyczyny mikroselektywnego rozrostu ziarna, mechanizm oddziaływania azotku glinu, zgniotu fazowego i mikrostruktury, ustalił też zakres stosowania kontrowersyjnej próby Mc Quaida-Ehna (Zagadnienie próby Mc Quaida i rozrostu ziarna austenitu, „Prace Inst. Min. Hutn.” 1955 z. 2). Drugą dziedziną jego zainteresowań była jakość stali narzędziowych (Wpływ sposobu chłodzenia i sztucznego starzenia na własności mechaniczne stali narzędziowej, „Mechanik” 1930 z. 8, Tlen w żelazie, „Przegl. Techn.” 1930 nr 37, Własności stali chromowej, „Prace Inst. Min. Hutn.” 1956 z. 3) i jakość narzędzi hutniczych (Wyroby hutnicze, Kat. 1955); opracował cenny podręcznik Stale narzędziowe (Kat. 1953, 1955, 1956, 1962), był współautorem kart materiałowych stali narzędziowych i atlasu struktur stali. Powszechnie uznawano jego autorytet w zakresie stali narzędziowych w przemysłach hutniczym i metalowym. O. opublikował też pracę Odbiór techniczny (Kat. 1955). Zmarł 10 IX 1969 w Gliwicach i tu został pochowany. Był odznaczony m. in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W małżeństwie z Marią z Dębskich miał córki: Danutę Jurową, lekarkę, Magdalenę Najwerową, ekonomistkę, Annę Fickową, oraz syna Zbigniewa, inżyniera samochodowego.
Składy i spisy wykładów Akademii Górniczej w Krakowie 1928/9–1930/1; – „Hutnik” 1969 nr 9 s. 505–6; – Arch. Paraf. w Bieżanowie: Liber natorum; Inst. Metalurgii Żelaza w Gliwicach: Akta personalne; – Informacje Mieczysława Panza z Gliwic oraz rodziny.
Stanisław M. Brzozowski