Sadowski Stanisław (1896–1969), działacz niepodległościowy, pułkownik dyplomowany WP. Ur. 13 XI w Radomiu, był synem Andrzeja i Kamili z Ladachowskich.
W l. 1907–14 S. uczęszczał do Szkoły Realnej Witolda Wróblewskiego w Warszawie. W tym okresie brał udział w organizacjach niepodległościowych, m. in. od r. 1910 był członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej (OMN), a od r. 1912 członkiem Zarządu OMN w Warszawie. W r. 1913 był skazany za akcję bojkotu szkoły rosyjskiej, m. in. za organizowanie manifestacji w teatrze «Rozmaitości» w Warszawie, na trzytygodniowy areszt. W l. 1913–14 redagował pismo tajne młodzieżowe „Dar Polski”. Maturę zdał w r. 1914. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił wraz z grupą młodzieży robotniczej z Tomaszowa Mazowieckiego do I Brygady Legionów Polskich (LP). Przeszedł szlak bojowy w szeregach IV, a następnie I baonu 5. pp do czerwca 1916. W tym miesiącu został odkomenderowany do Łodzi, gdzie był jednym z organizatorów Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), jako komendant obwodu 2 POW Zgierz (29 VII 1916 – 1 IV 1917) i jednocześnie komendant Okręgu IV POW – Łódź (17–30 I 1917), a potem krótko komendant szkoły podchorążych (kwiecień 1917). Po kryzysie przysięgowym jako królewiak był internowany w obozie w Szczypiornie, a potem w Łomży (17 VII 1917 – 12 VII 1918). W trakcie internowania redagował pisemko „Monitor Odrutowany”. Dn. 12 VII 1918 wstąpił do 1. pp Polskiej Siły Zbrojnej. Od listopada t. r. służył w WP. W dn. 13 XII t. r. uzyskał stopień podporucznika. Dn. 11 III 1919 wyruszył na front ukraiński jako oficer 11. kompanii III baonu 21. Warszawskiego PP. Ranny w czasie walk o Wiszenkę Wielką, przebywał od 30 III do 10 V t. r. na leczeniu w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie. Od czerwca 1919 walczył na froncie litewsko-białoruskim. Za szczególne zasługi bojowe w czasie walk pod Rakowem (koniec lipca – 5 VIII) uzyskał pochwałę i Order Virtuti Militari V kl. W dn. 1 VII 1920 został mianowany dowódcą III baonu pułku. W czasie bitwy warszawskiej pod Leśniakowizną za niezwykły czyn bojowy (znakomicie poprowadzony kontratak na bagnety na czele 30 żołnierzy przeciwko kilkuset żołnierzom nieprzyjacielskim) awansował na kapitana z pominięciem stopnia porucznika i został odznaczony Krzyżem Walecznych po raz drugi. We wrześniu 1920 odbył wraz z pułkiem kampanię w Małopolsce Wschodniej. Od listopada 1920 do kwietnia 1921 był referentem szkół podoficerskich w Sekcji Piechoty Dep. Min. Spraw Wojskowych (MSWojsk.). Opracował pierwszy w WP „Roczny program wyszkolenia piechoty”.
W maju 1921 S. wziął udział w III powstaniu śląskim jako dowódca 2. Żorskiego PP Grupy «Południe» (10–21 V). Pułk odznaczył się w walkach w rejonie Rybnika, Żor, Jastrzębia i Starego Koźla. Po powrocie do Dep. I MSWojsk. brał jako sekretarz Komisji Regulaminowej udział w opracowaniu wielu regulaminów (16 VII 1921 – 31 X 1922). Od 1 XI 1921 do 1 II 1922 przebywał na Kursie Dowódców Batalionów w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W l. 1922–4 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej (WSW) w Warszawie. Po jej ukończeniu został przydzielony do Oddziału I Sztabu Generalnego, gdzie prowadził kolejno referaty: Materiałowy, Instrukcji, Ogólno-Mobilizacyjny. Następnie przeszedł do linii na stanowisko dowódcy 28. baonu Korpusu Ochrony Pogranicza «Wołożyn» (28 IX 1927–1929). W dn. 24 II 1928 awansował na majora dyplomowanego. W l. 1929–32 S. był wykładowcą taktyki ogólnej w WSW. Z tego okresu (22 VIII 1931) pochodzi opinia gen. Tadeusza Kutrzeby, komendanta WSW o S-m: «oficer dużej inteligencji i mrówczej pracowitości, stanowczy, sprężysty […] Usposobienie w zasadzie pogodne. Nadaje się szczególnie do koncepcyjnej pracy sztabowej oraz do linii». W l. 1932–4 S. był szefem sztabu 27. Dyw. Piechoty (DP) w Kowlu, w l. 1934–6 szefem sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu IX w Brześciu nad Bugiem, a w l. 1936–7 – zastępcą dowódcy 21. Warszawskiego PP «Dzieci Warszawy». Dn. 1 I 1934 został awansowany na podpułkownika dyplomowanego. W r. 1937 S. został zastępcą szefa Dep. Dowodzenia Ogólnego MSWojsk.; funkcję tę pełnił do marca 1939. S. był członkiem trzyosobowego prezydium Komitatu do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski.
W marcu 1939 S. został dowódcą 19. PP «Odsieczy Lwowa», który wszedł w skład 5. DP. W działaniach wojennych we wrześniu 1939 dowodził Oddziałem Wydzielonym (OW), składającym się z 19. pp, kawalerii dywizyjnej i I dywizjonu 5. p. artylerii lekkiej, który stanowił odwód armii «Pomorze». Zadaniem OW było utrzymanie przyczółka mostowego na Wiśle pod Włocławkiem do czasu przejścia przez rzekę 16. DP. Po wykonaniu zadania OW w dn. 8–12 IX S. brał udział w obronie lewego brzegu Wisły w rejonie Płocka. W dn. 13–14 IX OW szturmował Dobrzyków, Tokary i Radziwie, i nocą wycofał się w rejon Łącka. Nocą z 16 na 17 IX OW uległ częściowemu rozproszeniu na odcinku Gąbin–Iłów. S. przebił się z grupą żołnierzy ku Bzurze i 19 IX został ranny. Po zakończeniu działań wojennych w Polsce przebywał w niewoli niemieckiej w obozie w Murnau do r. 1945. Po uwolnieniu przedostał się do Włoch, do II Korpusu i został przydzielony do jego dowództwa. Dn. 1 I 1946 otrzymał awans na pułkownika dyplomowanego. Wraz z II Korpusem wyjechał w t. r. do Wielkiej Brytanii. W życiu politycznym i społecznym emigracji S. nie brał większego udziału, należał jednak do Koła 5. p. p. Legionów Piłsudskiego. W r. 1949 ogłosił artykuł pt. Zagrożenie z północy w bitwie nad Bzurą („Bellona” z. 2). S. zmarł nagle 10 XI 1969 w Londynie. Pochowany został 2 XII 1969 na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. Odznaczony był m. in. Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta V kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Śląską Wstęgą Waleczności i Zasługi, medalem łotewskim.
S. był żonaty, dzieci nie miał.

Enc. powstań śląskich, s. 673 (fot.); Korpus Ochrony Pogranicza 1926–1927, Lista imienna oficerów KOP [W. 1927] s. 61; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Bartkowski J., Okręg IV POW – Łódź, „Żołnierz Legionów i P. O. W.” 1939 nr 1–2 s. 48–53; Ciechanowsski K., Armia „Pomorze” 1939, W. 1983; Fularski M., Zarys historii wojennej 21-go Warszawskiego pułku piechoty, W. 1929 s. 12, 17; Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, W. 1985; Jurga T., Obrona Polski 1939, W. 1990; tenże, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 r., W. 1975 s. 212, 213; Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936–1939, W. 1974; Kryska-Karski T., Materiały do historii Wojska Polskiego, Londyn 1986 nr 18 s. 8; Piechota Polska 1939–1945, Londyn 1970 z. 2 s. 28–9; Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, W. 1983 II, III; Satora K., Opowieści wrześniowych sztandarów, W. 1990; Sławiński S., Od Borów Tucholskich do Kampinosu, W. 1973; Stawecki P., Następcy Komendanta, W. 1969; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969 (nie uwzględnione w indeksie s. 330, 332); W 50-lecie powstania WSWoj. Uzupełnienia i poprawki do księgi wydanej w 1969, Londyn 1972 s. 62; Wojna obronna Polski 1939, W. 1979; – Pol. Siły Zbrojne, I cz. 3 s. 301, 313, 333, Londyn 1986 I cz. 4 s. 96, 131, 156; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1983; Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968 (poza indeksem s. 740); – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1969 nr 274 s. 11, nr 275 s. 4; „Zuchowaty – Komunikat 5 p.p. Legionów Józefa Piłsudskiego” 1967 nr 62 s. 3, 1970 nr 71 s. 3 (wspomnienie pośmiertne); „Życie Warszawy” 1969 nr 272 s. 6, nr 284 s. 6; – CAW: sygn. AP 27523, AP. 30378, VM – 70-6261, KW – 104; WIH: sygn. II/2/390 (Matikaszwili M., Z działań 19. p.p. pod Płockiem w r. 1939); – Informacje M. Paszkiewicza z Londynu,
Jerzy A. Radomski