Saint-Clair Stanisław (1835–1887), powstaniec 1863 r., generał w służbie tureckiej. Ur. w majątku Wieprze (w pobliżu Wiłkomierza), był synem pochodzącego ze szkockiego ziemiaństwa Aleksandra Bower de Saint-Clair (1800–1880) i Pelagii z Kossakowskich (1798–1881), córki Józefa Dominika Kossakowskiego (zob.). S.-C. miał dwu braci: Aleksandra (1834–1880), angielskiego konsula generalnego w Jassach, i Feliksa (1839–1897), mieszkającego w Nicei, później w Montrésor, oraz siostrę Olgę.
S.-C. był wychowywany w Paryżu przez ciotkę Zofię z Potockich Kisielewową (zob.). W r. 1852 udał się do Londynu celem kontynuowania nauki. W czasie wojny krymskiej, jako kapitan armii angielskiej, odznaczył się w bitwach pod Czarnaja i Sewastopolem, za co otrzymał order Medjidje i odznaczenie francuskie. W r. 1857 powrócił na Litwę, do r. 1859 przebywał w Wojtuszkach koło Wiłkomierza u Stanisława Szczęsnego Kossakowskiego.
S.-C. wziął udział w powstaniu styczniowym, walcząc w oddziałach Józefa Hauke Bosaka i Mariana Langiewicza. Po upadku powstania przebywał u brata Aleksandra w Jassach. W l. 1865–77 mieszkał w Bułgarii w majątku przez siebie nabytym. Wraz z Ch. Brophym wydał książkę pt. A Residence in Bulgaria (London 1869). Podczas wojny turecko-rosyjskiej mianowany został generałem tureckim, dowodził oddziałem ochotników w Rodopach. W maju 1877 próbował zorganizować legion polski przy armii tureckiej. W tworzonym Rządzie Narodowym Skonfederowanych Ziem Polskich miał być jego przedstawicielem przy rządzie brytyjskim. W sierpniu 1878 wysuwano jego kandydaturę na księcia Bułgarii.
Od r. 1863 żonaty był z Julie Dresser (zm. 1926), z której pozostawił córkę Pelagię. W r. 1879 przeniósł się S.-C. do Ligneuville (Belgia), gdzie w r. 1882 powtórnie ożenił się z Anne Ambros (1859–1927). Z tego małżeństwa miał dwie córki Evelyne (1883–1958) i Yolande (1883–1945). S.-C. zmarł 24 I 1887 w Ligneuville i został pochowany w grobowcu rodzinnym na miejscowym cmentarzu.
Kossakowski, Monografie, I 252; Żychliński, X 197; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap., Katalog, I; – Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1987 IV; Kieniewicz S., Adam Sapieha, Lw. 1939; Lewak A., Dzieje emigracji polskiej w Turcji (1831–1878), W. 1935; Widerszal L., Bułgarski ruch narodowy 1856–1872, W. 1937; – B. Czart.: Ew. 962, 966, 1020, 1153, 1169, 1208; – Informacje Krzysztofa Górskiego z Lozanny, Zübeyde Tansuk ze Stambułu i George’a Wilkinsona z Brukseli.
Janusz Pezda