Suchorowski Stanisław (1902–1944), nauczyciel, zbieracz pieśni ludowych, kompozytor, działacz społeczny.
Ur. 14 IX w miejscowości Hranki-Kuty (Brzozdowce) w pow. Bóbrka (woj. lwowskie); był najmłodszym synem Jana, mistrza murarskiego, i Katarzyny z Freidenbergów.
S. od najmłodszych lat grał na flecie i organkach, a grą na harmonii zarabiał na własne wykształcenie. Ukończył seminarium nauczycielskie we Lwowie, a następnie w r. 1922 zamieszkał we wsi Ociesęki (pow. kielecki), gdzie przez pięć lat pracował jako kierownik i jedyny nauczyciel szkoły powszechnej; prowadził tam popularny wśród uczniów i mieszkańców szkolny chór i zespół instrumentalny. Ukończył w klasie śpiewu i gimnastyki Wyższy Kurs Nauczycielski w Poznaniu. Intensywnie uczył się wówczas gwary ludowej Kielecczyzny, zbierał pieśni i legendy, opracowywał regionalne obrzędy i zwyczaje. W r. 1927 zamieszkał w Suchedniowie (pow. skarżyski), gdzie rozpoczął pracę w tamtejszej szkole powszechnej; wyjeżdżając często na rowerze do okolicznych miejscowości m.in. do Bodzentyna, Świętej Katarzyny, Psar i Ciekot, odszukiwał lokalne pieśni, zwyczaje, obrzędy. Utworzył czterogłosowy chór męski «Sarmacja», prowadził kwartet smyczkowy, organizował imprezy społeczno-kulturalne w zakresie szkoleń dla nauczycieli. W r. 1930 przeniósł się z rodziną do Kielc i podjął tam pracę nauczyciela szkoły powszechnej. W r. 1931 założył chór mieszany w zakładzie produkcyjnym «Społem». W dalszym ciągu zbierał i zapisywał obrzędy oraz pieśni regionu świętokrzyskiego. Zebrane materiały wykorzystał w poradniku pt. Rozwojowy chór mieszany jedno, dwu, trzy i czterogłosowy (Kielce 1933) dla nauczycieli kursów dokształcających, zespołów wiejskich i zespołów robotniczych oraz towarzystw śpiewaczych.
S. organizował w Kielcach krótkie szkolenia uzupełniające dla pedagogów w zakresie dyrygowania chórami, orkiestrami szkolnymi i pozaszkolnymi. Był też współtwórcą i prezesem działającej od r. 1934 sekcji śpiewaczej ZNP. Z inicjatywy S-ego organizowano liczne imprezy artystyczne: Święto Pieśni, Święto Łysogór, Wiosna w Górach Świętokrzyskich, podczas których miejscowe zespoły prezentowały swoje osiągnięcia wokalno-instrumentalne. Z myślą o lokalnej społeczności rozpoczął S. tworzenie pisanych gwarą widowisk obrzędowych dla użytku zespołów teatralnych i świetlicowych oraz szkół średnich. W Dożynkach świętokrzyskich (Kielce 1938) opisał uroczystości towarzyszące zakończeniu zbierania plonów. Gaik świętokrzyski (Kielce 1938) poświęcił pogańskiemu obrządkowi ku czci słowiańskiego bóstwa gościnności, Radogosta, jako zapowiedzi zbliżającej się wiosny i lata. Najważniejsze w tym dorobku było Wesele świętokrzyskie (Kielce 1938, reprint Kielce 1982), wystawiane w bogatej inscenizacji od r. 1936 w Kielcach, w r.n. włączone do Święta Łysogór, w którym autor oddał przebieg i atmosferę uroczystości weselnej. Od r. 1936 regularnie zamieszczał artykuły w poświęconym życiu kulturalnemu Kielc i regionu świętokrzyskiego dwutygodniku literacko-naukowym „Radostowa”, w którym działali m.in. historyk Jan Pazdur, geograf i przyrodnik Edmund Massalski oraz poeta ludowy Jan Gajzler. W r. 1937 wszedł do zespołu redakcyjnego tego czasopisma. Dostrzegając w regionie upadek kultury ludowej, ogłosił odezwę Najwyższy czas ratować taniec i strój świętokrzyski od zupełnej zagłady („Radostowa” 1936 nr 3) i przyłączył się w r. 1937 do akcji ocalania zabytków lokalnej gwary. Zebrane przez siebie materiały wydał w ogłoszonych częściowo własnym kosztem zbiorkach Świętokrzyskie (Kat. 1936) i Pieśni ludowe świętokrzyskie w układzie na chór mieszany (Kr. 1937). W „Radostowej” ogłaszał także artykuły dotyczące historii (Zbóje świętokrzyscy, 1937 nr 2), kultury (Uzdolnienia zdobniczo-malarskie u ludu w Świętokrzyskiem, 1938 nr 1) i turystyki (O nowy szlak turystyczny w Świętokrzyskiem, 1938 nr 5–6). Był również autorem podręcznika Szkoła-samouczek na harmonijkę ustną (Kielce 1938) oraz Śpiewnika dla klasy pierwszej szkoły powszechnej (Kielce 1939). Komponował utwory oparte na materiale ludowym: marsze na orkiestrę dętą z przyśpiewkami Pod Łysicą i Kumoter – kumosi, oberek na orkiestrę z przyśpiewkami Siubienicka oraz fantazję na orkiestrę Opowieści puszczy świętokrzyskiej. Wszystkie one, podobnie jak drugi zeszyt zbioru pieśni na trzy głosy równe Świętokrzyskie, pozostały w rękopisach; losy spuścizny nie są znane.
W r. 1939 złożył S. egzamin na ostatni rok nauki na Wydz. Teorii i Kompozycji w Państw. Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. T.r. z dużym chórem szkolnym wziął udział w zjeździe chórów szkół powszechnych podczas Festiwalu Muzyki Polskiej w Krakowie. Podczas okupacji niemieckiej przeniósł się z Kielc do rodzinnej miejscowości żony, wsi Chronów w pow. bocheńskim. Prowadził tam z żoną tajne nauczanie. Zmarł 15 IX 1944 w Chronowie na chorobę nowotworową, został pochowany na tamtejszym cmentarzu.
W małżeństwie, zawartym 18 VIII 1928 w Chronowie ze Stanisławą Józefą z Węglarskich (1906–1993), córką Władysława i Katarzyny ze Stokłosów, nauczycielką szkół powszechnych w Widełkach koło Cisowa, Suchedniowie i Kielcach, miał S. trzy córki: Danutę (ur. 1930), 1.v. Bojadżijew, 2.v. Śliwińską, skrzypaczkę Filharmonii Krakowskiej, Krystynę (ur. 1932), zamężną Pieniążek, skrzypaczkę Filharmonii Krakowskiej, nauczycielkę muzyki, i Halinę (ur. 1944, już po śmierci S-ego), zamężną Marczyk, instruktorkę gimnastyki.
Olszewicz, Lista strat kultury pol., s. 266; Słownik biograficzny nauczycieli w Małopolsce, Kr. 1995 s. 43 (dot. również żony, Józefy); – Putowska D., Stanisław Suchorowski – popularyzator ludowej twórczości artystycznej regionu świętokrzyskiego, „Roczn. Świętokrzyski” T. 26: 2001 s. 185–91; – Swatoń J., Pieśniarz świętokrzyski, w: Pamiętnik kielecki, Kielce 1947 s. 227–8; tenże, Wspomnienie o zasłużonych pieśniarzach, „Wych. Muzycz. w Szkole” 1971 nr 3 s. 158–60; – B. Narod.: Kartoteka bibliogr. pol. 1901–39; – Informacje córki, Danuty Suchorowskiej-Śliwińskiej z Kr.
Michał Mesjasz