Suchowolec Stanisław (1958–1989), ksiądz rzymskokatolicki, kapelan opozycji antykomunistycznej.
Ur. 13 V w Białymstoku, był jedynym synem Mariana, krawca, uczestnika kampanii wrześniowej 1939 r., żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, i Bronisławy z Konończyków, w czasie okupacji niemieckiej wywiezionej na roboty do Niemiec.
W r. 1977 ukończył S. III Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku, po czym wstąpił tamże do Wyższego Seminarium Duchownego. Święcenia kapłańskie otrzymał 11 VI 1983 z rąk bp. Edwarda Kisiela, administratora apostolskiego polskiej części archidiec. wileńskiej z siedzibą w Białymstoku. Skierowany jako wikariusz do paraf. św.św. Apostołów Piotra i Pawła w Suchowoli (woj. białostockie), poznał pochodzącego z pobliskich Okopów ks. Jerzego Popiełuszkę. W październiku 1984 rozpoczął studia zaoczne z psychologii społecznej i psychologii religii na Wydz. Nauk Społecznych KUL. Po zamordowaniu ks. Popiełuszki w październiku 1984, odprawił 11 XI t.r. w Suchowoli mszę za ojczyznę, planowaną do odprawienia wspólnie z Popiełuszką. Odtąd msze za ojczyznę celebrował w Suchowoli w każdą drugą niedzielę miesiąca. Spowodowało to inwigilację i nielegalne działania Dep. IV MSW, nasilające się od wiosny 1985; S. został pobity przez «nieznanych sprawców», a następnie uległ wypadkowi samochodowemu w wyniku niewyjaśnionej awarii hamulców. Na żądanie Urzędu ds. Wyznań przeniesiono S-a w lipcu 1986 do paraf. Niepokalanego Serca Maryi w Białymstoku-Dojlidach. Również tam regularnie odprawiał msze za ojczyznę. Bywał też w tym celu zapraszany do różnych miejscowości w Polsce, m.in. mszę za ojczyznę koncelebrował 31 VIII 1986 w kościele św. Klemensa Dworzaka we Wrocławiu. W Białymstoku został kapelanem NSZZ „Solidarność” i Konfederacji Polski Niepodległej; zaangażował się też w tworzenie duszpasterstwa robotniczego. Od r. 1987 był kapelanem Państw. Domu Opieki Społecznej dla Dzieci (w dzielnicy Zaścianek). Działał w Niezależnym Ruchu Społecznym «Solidarność» im. ks. Jerzego Popiełuszki (następnie Chrześcijańsko-Patriotyczny Inst. im. Księdza Jerzego Popiełuszki). Publicznie piętnował nadużycia władz PRL oraz bezprawie i brutalność Milicji Obywatelskiej wobec strajkujących robotników, apelował też o legalizację NSZZ „Solidarność”, ale zarazem nawoływał do powszechnego rachunku sumienia, przebaczenia i pojednania. Pozostawał pod ciągłą kontrolą Służby Bezpieczeństwa i był wielokrotnie pobity przez «nieznanych sprawców». W sierpniu 1987 w Woj. Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Białymstoku starał się bezskutecznie, w celach obronnych, o zezwolenie na posiadanie miotacza gazu łzawiącego. Dn. 4 VIII 1988 w Białymstoku rzucono kamieniem w przednią szybę samochodu, którym jechał, a 6 VIII t.r. podpalono kamienicę, w której mieszkali jego rodzice. Otrzymywał anonimy (m.in. rysunki z księdzem na szubienicy) i telefony z pogróżkami, rozpowszechniano pomówienia o jego pijaństwie i nadużyciach. S. zginął w nocy z 30 na 31 I 1989 w pożarze mieszkania na plebanii w Białymstoku-Dojlidach; został pochowany 3 II na cmentarzu parafialnym.
Okoliczności śmierci S-a pozostają niejasne. Kpt. Michał Michałowski, oficer dyżurny Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Białymstoku zanotował, że w pokoju, w którym spał S., zapaliła się lampka nocna w plastykowej obudowie, wskutek czego uległ on zaczadzeniu. Hipotezę tę potwierdziła sekcja zwłok przeprowadzona przez dr. Tadeusza Jóźwika z Zakł. Medycyny Sądowej Akad. Med. w Białymstoku. Na podstawie eksperymentu śledczego dokonanego 10 II 1989 przez inż. Leona Arcisza, biegłego energetyka, wykluczono możliwość samoistnego powstania pożaru. Mimo to Prokuratora Rejonowa w Białymstoku umorzyła śledztwo, uznając za przyczynę zgonu S-a nieszczęśliwy wypadek. Śledztwo wznowiono w Prokuraturze Wojewódzkiej w Białymstoku 22 X 1991; wykazało ono, że przyczyną pożaru było umyślne podpalenie cieczy palnej rozlanej w pokoju S-a; wobec niewykrycia sprawców, śledztwo ponownie zostało umorzone 23 VIII 1993. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Lublinie wszczęła w r. 2002 śledztwo (przejęła je w r. 2006 Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Warszawie, sygn. S17/06/Zk) w sprawie funkcjonowania w l. 1956–89 związku przestępczego w resorcie spraw wewnętrznych; w ramach tego postępowania badane jest śledztwo Prokuratury w Białymstoku w sprawie śmierci S-a.
W r. 1989 Poczta Podziemna Konfederacji Polski Niepodległej wydała znaczek z podobizną S-a (w serii „Śp. Księża”). W r. 1990 prezydent RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przyznał pośmiertnie S-i Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, wręczony jego rodzicom 31 II 1993 przez prezydenta Białegostoku Lecha Rutkowskiego. W r. 1993 powstał film dokumentalny o S-u pt. „Jeden z czarnej listy” (reż. Aleksandra Ciechanowicz-Sarata). W kościele Niepokalanego Serca Maryi w Białymstoku-Dojlidach poświęcono 7 V 2000 epitafium pamięci S-a (wykonane przez Krzysztofa Jakubowskiego); imię S-a znalazło się też na poświęconej 9 IX 2007 w kościele św. Katarzyny w Warszawie tablicy upamiętniającej «Duszpasterzy Solidarności z lat 1980–1989». W Białymstoku-Dojlidach imieniem S-a nazwano ulicę.
Encyklopedia „Białych Plam”, Radom 2006 XVII; Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, W. 2002 I; – Branach Z., Sam zapłonął i nas zapalał. Próba wyjaśnienia zbrodni zabójstwa księdza Stanisława Suchowolca, [Tor.] 2001; Szczepanik E., Władze RP na uchodźstwie i kraj, w: Pomoc krajowi przez niepodległościowe uchodźstwo 1945–1999, Londyn 1995; Wiktor A., Msze święte za Ojczyznę u św. Klemensa Dworzaka, Wr. 1989 s. 81–4; Zieleniewski M., Rozkaz: zabić! (tajemnicze zgony księży: S. Niedzielaka, S. Suchowolca i S. Zycha), Piła 1990 s. 43–55; Żalikowski J., Przyczyny śmierci księdza Stanisława Suchowolca. Konferencja prasowa w Prokuraturze Wojewódzkiej, „Kur. Podlaski” 1989 nr 125; – „Biul. Dolnośląski” 1986 nr 4/72 „Gaz. Współcz.” 1989 nr 35, 144; „Kur. Podlaski” 1989 nr 23, 24, 26; „Wiad. Kośc. Archidiec. Białostockiej” R. 27: 1999 nr 1 s. 184–9; – Wspomnienia pośmiertne z r. 1989: „Kur. Podlaski” nr 22, „Przegl. Katol.” nr 7 (fot.), „Wiad. Kośc. Archidiec. w Białymstoku” nr 1 s. 126–34; – Prokuratura Rejonowa w Białymstoku: sygn. akt I Ds. 501/89, I Ds. 45/91; – Mater. autora: List prokuratora Oddz. Kom. Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Warszawie Marka Klimczaka z 7 V 2007.
Piotr Latawiec