Sydry Stefan Marian, pseud.: Andrzej, Karol, Nałęcz (1894–1981), ksiądz rzymskokatolicki, kapelan Armii Krajowej.
Ur. 16 VII w Górcach (pow. warszawski), był najstarszym z siedmiorga dzieci Michała, ogrodnika i administratora w majątku Malewskich, oraz Stefanii z Jagiełłów.
Od r. 1905 uczył się S. w szkole realnej w Warszawie. W r. 1909 z Edwardem Morawskim zorganizował i został przewodniczącym samokształceniowego międzyszkolnego Koła Wychowanków Szkół Rządowych; był też współwydawcą organu Koła, miesięcznika „Polska”. Uczestniczył w organizowaniu kół strzeleckich (pseud. Nałęcz), a także należał do Sodalicji Mariańskiej. Po ukończeniu szkoły realnej wstąpił w r. 1913 do seminarium duchownego w Warszawie; święcenia kapłańskie otrzymał 8 XII 1917 z rąk abp. Kazimierza Ruszkiewicza. Po krótkim okresie pracy duszpasterskiej wstąpił w r. 1919 do Zgromadzenia Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia NMP; pierwsze śluby złożył 15 III 1920. Skierowany do zakładu wychowawczego dla chłopców na Bielanach (pow. warszawski), zorganizował tam samorząd uczniowski «Rzeczpospolita Bielańska» i zainicjował wydawanie czasopism szkolnych. W l. 1926–7 kierował nowo powstałym niższym seminarium duchownym (trzyklasowe gimnazjum dla chłopców, tzw. Juwent) w Skórcu (pow. siedlecki). Następnie wrócił na Bielany; jako odpowiedzialny za sprawy gospodarcze zakładu wychowawczego doprowadził do rozbudowy jego pomieszczeń. Równocześnie od r. 1928 studiował prawo kanoniczne na Wydz. Teologii Katolickiej Uniw. Warsz. W r. 1930 objął kierownictwo nowicjatu w Raśnej (pow. brzeski); był też odpowiedzialny za sprawy materialne całej prowincji zgromadzenia. Dn. 7 XII 1931 doktoryzował się na podstawie rozprawy Organizacja Zgromadzenia Księży Marianów w wieku XVIII, napisanej pod kierunkiem Ignacego Grabowskiego. W r. 1933 został radnym prowincjalnym, rektorem zakładu wychowawczego i przełożonym domu na Bielanach; kontynuował rozbudowę budynków zgromadzenia. Opublikował popularnonaukowy życiorys założyciela marianów Czcigodny Sługa Boży o. Stanisław od Jezusa Maryi Papczyński i jego dzieło w świetle dokumentów (W. 1937, Tarnów 2008), opatrzony przedmową abp. Stanisława Galla, oraz obszerną broszurę Msza św. życiem naszym (W. 1938). W r. 1938 zrzekł się wszystkich zajmowanych stanowisk i wyjechał do USA, gdzie pracował wśród Polonii. Po roku wrócił do kraju.
W czasie obrony Warszawy, we wrześniu 1939, był S. kapelanem w Szpitalu Ujazdowskim i w schronie pocztowców na pl. Wareckim. Podczas okupacji niemieckiej współpracował z konspiracyjną organizacją urzędników warszawskiego Magistratu «Ratusz», był też komisarzem katolickiego stow. Front Odrodzenia Polski. W powstaniu warszawskim 1944 r. sprawował funkcję kapelana 21. pp «Dzieci Warszawy» oraz zastępcy dziekana 1. Rejonu Zgrupowania «Żywiciel» na Żoliborzu, ks. Zygmunta Trószyńskiego (pseud. Alkazar). W dn. 4–14 VIII t.r. był oddelegowany do zmontowania radiostacji nadawczej, następnie wrócił do pracy duszpasterskiej wśród powstańców. Po kapitulacji powstania mieszkał u ks. Jana Bogusza (pseud. Jan Zwolski) w Żukowie koło Milanówka. Jako łącznik wikariusza generalnego AK i naczelnego kapelana Sił Zbrojnych ks. Jerzego Sienkiewicza (pseud.: Guzenda, Juraha) wyjeżdżał do Krakowa i na Śląsk, gdzie kontaktował się m.in. z ks. Herbertem Bednorzem i ks. Bolesławem Kominkiem; przeprowadził też wizytację duszpasterską w Brygadzie Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych.
Po zakończeniu wojny w r. 1945 udał się S. na Śląsk Opolski, gdzie brał udział w założeniu domu marianów w Głuchołazach. Następnie pełnił obowiązki proboszcza w Jarantowicach (pow. nyski). Doświadczając trudności w życiu wspólnym, został zwolniony z obowiązków w zgromadzeniu. Dekretem prymasa Polski Augusta Hlonda z 9 VIII 1946 został inkardynowany do archidiec. warszawskiej i objął probostwo w Magdalence-Sękocinie; pracował też jako wicedyrektor «Caritasu». Aresztowany 14 VI 1947 przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, był więziony do 19 XI t.r. W r. 1948 zorganizował w Warszawie paraf. Świętej Rodziny na Zaciszu i został jej pierwszym proboszczem. Uczył religii w filii Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Piekiełku (w r. 1951 włączonym do Warszawy). W r. 1952 został przeniesiony na probostwo do Starej Rawy (pow. skierniewicki). Dn. 15 VII 1956 objął jako administrator tworzoną paraf. NMP Królowej Świata przy ul. Opaczewskiej w Warszawie. W r. 1964 został kapelanem cmentarza Bródnowskiego. Po przeniesieniu w r. 1969 na emeryturę mieszkał na terenie warszawskiej paraf. św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Zmarł 11 III 1981 w Warszawie, został pochowany 18 III na cmentarzu Wawrzyszewskim. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944), Krzyżem Armii Krajowej, a przez prezydenta RP na Uchodźstwie Medalem Wojska (czterokrotnie).
Rozprawa doktorska S-y, opublikowana w r. 1964 w USA w formie powielaczowej, została wydana w zbiorze „Zgromadzenie Księży Marianów od założenia do odnowienia” (Puszcza Mariańska 2004). Wykonane przez S-y na początku l. trzydziestych odpisy z akt Arch. Skarbowego w Warszawie (w większości zniszczonego w powstaniu 1944 r.) wydał ks. Jan Bukowicz pt. „Dokumenty mariańskie XVII i XVIII wieku” (Puszcza Mariańska 2004). S. napisał wspomnienia z okresu okupacji niemieckiej Mój udział w akcji wolnościowo-konspiracyjnej (niewyd.).
Bibliografia miesięcznika „Znak” 1946–1996, Kr. 1997; Enc. powstania warsz., VI; – Dunikowski B., Szkoła im. Tadeusza Czackiego w Warszawie 1876–1976, W. 1977; Gdy zaczniemy walczyć miłością… Portrety kapelanów powstania warszawskiego, W. 2004 s. 27, 311; Humeński J. Duszpasterstwo wojskowe w walce o niepodległość Polski 1939–1945, „Wojsk. Przegl. Hist.” R. 28: 1983 s. 277; Magier T., Z walk 21. pułku piechoty „Dzieci Warszawy” w czasie powstania warszawskiego, tamże 1979 nr 3 s. 144, 156, 162; Matusak P., Służba duszpasterska Armii Krajowej w powstaniu warszawskim, Siedlce 1996 s. 12; Stopniak F., Z życia religijnego w powstaniu warszawskim, w: Powstanie warszawskie w historiografii i literaturze 1944–1994, L. 1996 s. 125–8; T rojan K., W cieniu krzyża. Dzieje parafii pw. Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Skórcu, Licheń Stary 2007 s. 61; Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej, W. 1984 (fot.); Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939–1945, W. 1985; – Elenchus cleri saecularis ac regularis archidioecesis Varsaviensis pro anno Domini 1914, [b.r.m.w.]; toż na r. 1917 [b.r.m.w.]; toż na r. 1919, W. 1919; toż na r. 1920, W. 1920; toż na r. 1921, W. 1921; toż na r. 1929, [b.r.m.w.]; toż na r. 1934, [b.r.m.w.]; Jarzębowski J., Dziennik 1923–1927, W. 1997; Katalog archidiecezji warszawskiej zawierający spis duchowieństwa i parafii 1981, W. 1981; Katalog kościołów i duchowieństwa archidiecezji warszawskiej, 1935, W. 1935; toż na r. 1937, W. 1937; toż na r. 1939, W. 1939; toż na r. 1952, W. [1952]; Kościół a powstanie warszawskie. Dokumenty, relacje, poezja, W. 1994; Ludność cywilna w powstaniu warszawskim, W. 1974 I; Przywódca wielkiej akcji. Nasze wspomnienia o Władysławie Domaradzkim, W. 1997; Rocznik archidiecezji warszawskiej zawierający spis duchowieństwa i parafii, 1958, W. 1958; toż na r. 1966, W. [1966]; Spis duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego w Polsce 1979, P.–W. 1980; – „Nowa Książka” 1938 z. 4 s. 228; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Roczn. Warsz.” T. 19: 1987 s. 282; „Tyg. Powsz.” 1981 nr 45; „Wiad. Archidiec. Warsz.” 1982 nr 4 s. 128–9 (G. Kalwarczyk); „Życie Warszawy” 1981 nr 62–63; – Arch. Archidiec. Warsz.: Teczka osobowa S-y; Arch. Marianów Prow. Pol. w W.: Teczka osobowa S-y; – Informacja z Arch. Uniw. Warsz.
Tadeusz Górski