Sawicki Stefan, w zakonie Polikarp, pseud. i krypt.: Cielibała Mieczysław Euzebiusz, K.N. (1909–1949), paulin, działacz konspiracyjny. Ur. 1 III we wsi Sawice-Bronisze (pow. Sokołów Podlaski), był synem Aleksandra, rolnika (wedle tradycji rodzinnej zubożałego szlachcica zagrodowego), i Rozalii z Sikorskich.
W l. 1924–8 S. uczył się w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, a następnie wstąpił tu do nowicjatu paulinów na Skałce. Dn. 3 VIII 1929 złożył profesję. Kontynuował naukę w Gimnazjum B. Nowodworskiego, w którym w r. 1931 zdał egzamin maturalny. W l. 1931–4 studiował filozofię i teologię w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał 30 IX 1934, następnie skierowany został na studia z zakresu prawa kanonicznego na Papieski Uniwersytet Gregorianum w Rzymie. Ukończył je w lipcu 1937 z tytułem doktora na podstawie pracy De Missa conventuali in capitulis et apud religiosos historice–canonice–liturgice (Cracoviae 1938). Po powrocie do kraju pełnił różne obowiązki, m.in. prefekta kleryków w Krakowie na Skalce (1937–8), a po przejściu w marcu 1938 na Jasną Górę, był moderatorem Sodalicji Mariańskiej, spowiednikiem sercanek, urszulanek i zmartwychwstanek.
W czasie okupacji niemieckiej został S. prefektem studiów, a później prefektem kleryków (od 23 VIII 1940) w konspiracyjnym Instytucie Filozoficzno-Teologicznym Paulinów na Jasnej Górze, otwartym już 9 IX 1939; wykładał prawo kanoniczne, zagadnienia wybrane z teologii moralnej, homiletykę, liturgikę i ascetykę. Ponadto był kustoszem biblioteki, która jego staraniem znacznie się wzbogaciła (m.in. o 50 egzemplarzy podręczników filozofii i teologii – dar Piusa XII w r. 1941), i archiwum jasnogórskiego (przy współpracy Kazimierza Kaczmarczyka). Od 28 IX 1942 był też promotorem sprawiedliwości w sądzie diecezjalnym. Wygłaszał śmiałe kazania patriotyczne pod osłoną aluzji biblijnych, czym zyskał w Częstochowie miano «proroka naszych czasów». Wbrew zarządzeniu częstochowskiego ordynariusza Teodora Kubiny, nie zaprzestał wymieniania w wezwaniach Królowej Korony Polskiej. W gronie najbardziej zaufanych członków Sodalicji Mariańskiej organizował w rocznice ślubowań akademickich z r. 1936 ogólnopolskie pielgrzymki studentów, w których brali udział delegaci z Generalnej Guberni (m.in. Karol Wojtyła), a także z terenów anektowanych do Rzeszy. W działalności konspiracyjnej w Armii Krajowej występował pod pseud. Mieczysława Euzebiusza Cielibały; pełnił funkcję kapelana, współpracował z redakcją podziemnego „Alarmu”, organu Narodowej Organizacji Wojskowej w Częstochowie, w którym zamieszczał swoje artykuły na tematy polityczne i religijne; pisał też do konspiracyjnego pisma kleryckiego ,,Vox Eremi” (wydawanego przez Instytut Filozoficzno-Teologiczny). Zajmował się dostarczaniem prasy podziemnej. Organizował także pomoc Żydom, którym załatwiał w mieście schronienie, wystawiał fikcyjne metryki, niektórych faktycznie ochrzcił i udzielił im sakramentu małżeństwa. Dwukrotnie ukrywał się przez kilka miesięcy (l. 1942–3 i w r. 1944) w obawie przed aresztowaniem. Wykładał prawo kanoniczne (1944–5) na podziemnym uniwersytecie oraz w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej w Częstochowie (reaktywowanym pod koniec okupacji). W październiku 1944 zorganizował kwaterunek w Częstochowie dla członkiń tworzonego «zgromadzenia», które po r. 1948 przyjęło nazwę Instytutu Prymasowskiego (opiekował się nim prymas Stefan Wyszyński). W r. 1944 powiadomił władze w Londynie za pośrednictwem ppłk. Jana Mazurkiewicza o grożącej klasztorowi ewakuacji do Wrocławia (mieli być wywiezieni paulini, skarbiec i biblioteka z Jasnej Góry). Być może z jego inicjatywy rozlokowano w Częstochowie specjalne oddziały zgrupowania «Radosława» (J. Mazurkiewicza), które miały za zadanie osłaniać klasztor przed cofającymi się wojskami niemieckimi.
Po zakończeniu działań wojennych mianowany został S. duszpasterzem młodzieży akademickiej w Częstochowie. Pracę tę przerwał wiosną 1946, gdy z powodu gruźlicy i astmy (których nabawił się wskutek pracy w pomieszczeniach biblioteki i archiwum na Jasnej Górze) przebywał w Krakowie, Leśnej na Podlasiu i w kilku sanatoriach.
S. ogłaszał artykuły, a także i kazania (pod krypt. K.N.), na łamach „Homo Dei”, „Wiadomości Duszpasterskich”, „Roczników Katolickich”, „Niedzieli”, „Posłańca Serca Jezusowego”, „Pro Christo”, „Przewodnika Katolickiego”, „Współczesnej Ambony”, zamieścił też jeden życiorys w PSB (Jana Teodora Grubera). Przygotowywał pracę habilitacyjną na temat udziału Polaków w soborze trydenckim (znajduje się w Arch. Jasnej Góry bez sygn.). W rękopisach lub maszynopisach zachowały się: Dziennik z lat okupacji hitlerowskiej (AJG sygn. 2950), konferencje ascetyczne wygłoszone do sodalisów 21–23 VII 1941 (Arch. Paulinów na Skałce, sygn. B 218) oraz dwie teczki kazań i wykładów z etyki i prawa, wygłoszonych do słuchaczy tajnych kompletów jesienią 1944 (AJG bez sygn.). W tych nie opublikowanych pismach pomieścił swoje przemyślenia w sprawach społecznych, m. in. przypominał o zasadach sprawiedliwości społecznej, nawoływał do przestrzegania moralności chrześcijańskiej w życiu społecznym i w rodzinie. Zmarł 16 XII 1949 w Warszawie, pochowany został na Jasnej Górze.
Słown. Pol. Teologów Katol., VII (J. Zbudniewek); Grządzielski Z., Pietrzykowski J., Polentumsträger. Dzieje nauczycieli na ziemi częstochowskiej 1939–1945, Kat. 1988; Mazur J., Myśl społeczna ojca Polikarpa (Stefana) Sawickiego (1909–1949) w świetle jego pism, „Dissertationes Paulinorum” [T.] 3: 1990 s. 17–42; Pasternak F., O. Polikarp (Stefan) Sawicki O.S.P., „Prawo Kanoniczne” R. 14: 1971 nr 3 4 s. 305–6; Pietrzykowski J., Jasna Góra w okresie dwóch wojen światowych, W. 1987 s. 120, 124, 126–7, passim; tenże, Ojciec Polikarp. Wspomnienie o o. Polikarpie Sawickim z Jasnej Góry, „24 Godziny” (Częstochowa) R. 2: 1991 nr 108 s. 8; tenże, Walka i męczeństwo, W. 1981 (fot.); Polscy kanoniści, W. 1981 (F. Pasternak); Zbudniewek J., Jasna Góra w latach okupacji hitlerowskiej. Kr. 1991 (fot.); – Arch. Paulinów na Jasnej Górze: Akta personalne S-ego (1929–1949), sygn. 2677, 2980 oraz bez sygn., Korespondencja S-ego (1939–1947), sygn. 2922, 2979.
Janusz Zbudniewek