INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Szczęsny (Feliks) Konstanty Starkiewicz      Ks. Szczęsny Starkiewicz, pokolorowana fotografia z ok. 1925 r.

Szczęsny (Feliks) Konstanty Starkiewicz  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2003-2004 w XLII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Starkiewicz Szczęsny (Feliks) Konstanty (1881–1958), ksiądz rzymskokatolicki, działacz ludowy, publicysta, poseł do Sejmu Ustawodawczego.

Ur. 20 X w Piotrkowie, był synem Jana, uczestnika powstania styczniowego, a potem zesłańca, nauczyciela gimnazjalnego w Piotrkowie i Kielcach oraz szkoły ludowej w Łodzi, i Ludwiki z Legieckich, bratem Władysława (zob.).

Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi wstąpił S. w r. 1899 do seminarium duchownego we Włocławku. Związał się wtedy z ruchem narodowym i współpracował z pismem „Dla Swoich” (Kr. 1903–4), redagowanym przez księży sympatyzujących z Ligą Narodową. Po otrzymaniu 24 IV 1904 święceń kapłańskich został wikariuszem w Żytniowie (pow. wieluński), potem w Pyzdrach. Pełniąc posługę duszpasterską zajmował się problemami chłopów i robotników, zakładał kółka rolnicze; za tę działalność władze carskie pozbawiły go pensji. Pod koniec r. 1906 objął funkcję wikariusza katedralnego i prefekta szkół początkowych we Włocławku; zaangażował się tam w działalność Narodowego Związku Robotniczego, wygłaszał kazania «robotnicze» i założył ochronkę dla dzieci. Przeniesiony w r.n. do Lutomierska (pow. łaski) starał się bezskutecznie o stanowiska najpierw proboszcza w Jedlnie (pow. noworadomski), potem prefekta szkół ludowych w Truskolasach (pow. częstochowski). Zniechęcony nieustępliwością w tej sprawie władz rosyjskich wyjechał do Brazylii, gdzie w Araukarii (południowo-wschodnia część stanu Parana) pomagał ks. Józefowi Anuszowi w duszpasterstwie wśród emigracji polskiej. W drodze powrotnej zatrzymał się w Paryżu i Monachium, gdzie zapoznał się z formami pomocy socjalnej dla robotników. Pracując w l. 1913–15 jako wikariusz w Truskolasach, był współorganizatorem lokalnej struktury Związku Walki Czynnej (potem Polskiej Organizacji Wojskowej). Objąwszy następnie stanowisko proboszcza w Żórawiu (pow. częstochowski), został wybrany na delegata do Sejmiku Powiatowego w Radomsku, gdzie pełnił również funkcję prezesa Zarządu Okręgowego Polskiej Macierzy Szkolnej. Dn. 26 XI 1916 na zwołanym przez Aleksandra Zawadzkiego zjeździe ludowym w Warszawie przedłożył tzw. uchwały antybeselerowskie poparte przez większość delegatów; sprzeciwiając się werbunkowi do Polnische Wehrmacht, domagał się m.in. ustanowienia tymczasowego rządu narodowego z przedstawicieli wszystkich warstw społecznych, powołania króla z dynastii katolickiej oraz wyłonienia na zasadach demokratycznych Sejmu Ustawodawczego. W r. 1918 został administratorem parafii Lubień (pow. włocławski). W listopadzie t.r. wziął udział w zjeździe założycielskim Polskiego Zjednoczenia Ludowego (PZL) w Warszawie. Publikował artykuły o sytuacji chłopów w odrodzonym państwie polskim, m.in. Lud a Polska („Głosy Polskie” R. 18: 1918 nr 207) i Młoda Wieś (tamże nr 214–215), apelował o zakładanie na wsi organizacji spółdzielczych, kulturalnych i oświatowych.

W styczniu 1919 został S. wybrany do Sejmu Ustawodawczego z listy PZL w okręgu wyborczym nr 7 (pow. i m. Włocławek). Pełnił funkcję wiceprezesa, a następnie prezesa klubu parlamentarnego Narodowego Zjednoczenia Ludowego (PZL połączone ze Stronnictwem Katolicko-Ludowym). Zasiadał w komisjach: aprowizacyjnej, ochrony pracy i odbudowy kraju; był referentem w sprawach zaopatrzenia ludności w drewno celem odbudowy gospodarstw po zniszczeniach wojennych (28 II i 25 VI t.r.), darowania grzywien sądowych nakładanych na ludność wiejską za samowolne pobranie drewna na odbudowę zniszczonych zagród (19 XII), wspierania przez rząd budowy domów ludowych (9 III 1920) oraz zaopatrzenia w sól (14 V t.r.). Dn. 28 II 1919 złożył wniosek o przyznanie służbie dworskiej, pracownikom rolnym znajdującym się bez pracy i ziemi oraz inwalidom wojennym prawa pierwszeństwa w otrzymaniu ziemi z dóbr majorackich, państwowych, poduchownych i poklasztornych. Potem wielokrotnie poruszał problemy poprawy warunków życia służby folwarcznej i pracowników rolnych (8 III, 26 III, 13 V, 1 VIII, 14 XI, 18 XI 1919, 18 II 1920). Brał udział w dyskusji nad projektem reformy rolnej, 10 VII 1919 głosował za przyjęciem projektu stronnictw ludowych dotyczącego m.in. ograniczenia areału ziemi niepodlegającej wywłaszczeniu do 60 lub 180 ha. W czasie wojny polsko-sowieckiej 1920 r. pełnił posługę kapelana w dywizji ochotniczej ppłk. Adama Koca. Po przegraniu wyborów w r. 1922 przeszedł w lipcu 1923 wraz z Leopoldem Skulskim do PSL «Piast». T.r. został też mianowany członkiem dozoru szkolnego gminy Lubień. W r. 1924 przygotował „Kalendarz Roku Świętego” na r.n. (Grudziądz). Od r. 1926 pełnił obowiązki proboszcza w Grzegorzewie (pow. kolski). Wybrany wtedy do Rady Gminy i Sejmiku Powiatowego w Kole, działał w komisjach opieki społecznej, stypendialnej oraz Szkoły Rolniczej Żeńskiej w Kościelcu. Z inicjatywy S-a wybudowano Dom Ludowy w Grzegorzewie, zorganizował on również spółdzielnię mleczarską (1927), Parafialne Tow. Budowy Dróg (1928) i Kasę Stefczyka (1929). W r.n. został członkiem dozoru szkolnego w gminie Krzykosy. Współpracował w tym okresie z „Gazetą Grudziądzką”, w jej dodatku „Gość Świąteczny” ogłaszał kazania, publikował też w wydawanych we Włocławku „Głosie Ludu”, „Polsce Zjednoczonej” i „Słowie Polskim” oraz pisał artykuły wstępne do tamtejszej „Gazety Niedzielnej” (szybko jednak został odsunięty przez władze kościelne za radykalizm społeczny). Był zawziętym polemistą; krytykował w swych artykułach stosunki społeczne na wsi, postawę ziemiaństwa, a szczególnie działalność BBWR. W r. 1932 został przeniesiony na probostwo do Brzeźna (pow. sieradzki); również tutaj dał się poznać jako aktywny działacz społeczny: założył spółdzielnię czapniczą i bibliotekę oraz doprowadził do wsi elektryczność. W l. 1933–9 pełnił funkcję dziekana złoczowskiego. Podczas okupacji niemieckiej został aresztowany (6 X 1941) i osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie. Po zwolnieniu mieszkał w Warszawie, gdzie w r. 1943 na prośbę bp. Stanisława Galla wygłosił rekolekcje. Pod koniec okupacji wrócił do Brzeźna.

Od r. 1946 był S. proboszczem parafii Lipno i dziekanem lipnowskim. W r. 1952 napisał Przyczynki do monografii Lipna (obecnie w zbiorach prywatnych), dwa lata później rozpoczął pisanie wspomnień, które zatytułował Przeżyte w kapłaństwie i młodości (Arch. Diec. we Włocławku). S. zmarł 12 IX 1958 w Gdańsku w Klinice Chorób Wewnętrznych, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipnie. Był odznaczony Krzyżem Walecznych za udział w wojnie polsko-sowieckiej (1920) i Złotym Krzyżem Zasługi za działalność społeczną (1937).

Imieniem S-a nazwano jedną z ulic w Grzegorzewie.

 

Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918–1944, Red. Z. Zieliński, L. 1981; Krajewski M., Materiały do bibliografii historycznej Ziemi Dobrzyńskiej, Włocławek 1986 I; – Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, IV; Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej? Red. J. M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, W. 1994 (fot.); – Ignaczewski W., Kasperkiewicz K., Ks. Szczęsny Starkiewicz na Ziemi Kolskiej (1926–1932), „Głos Koła”1999 nr 6 s. 8 (fot.); Molenda J., Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915–1918, W. 1965; Stankiewicz W., Konflikty społeczne na wsi polskiej 1918–1920, W. 1963; Wątor A., Chrześcijańsko-narodowi. Z dziejów nurtu politycznego do 1928 r., Szczecin 1999; tenże, Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922, Szczecin 1992; Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887–1914, W. 1992; Zarys historii polskiego ruchu ludowego, Red. J. Borkowski i in., W. 1970 II; – Catalogus ecclesiarum et utriusque cleri tam saecularis quam regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissienssis, 1920–1930; Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27; Rocznik Diecezji Włocławskiej 1931–1939, 1949, 1957; Rzepecki, Sejm 1919 (fot.); Spysok duhovenstvu vloclavskoj ili kujavsko-kalisškoj eparhii v 1914, Włocławek [b.r.w.]; – Dzendzel H., Wspomnienia weteranów ruchu ludowego, Red. M. Grad i in., [b.m.w.] 1968; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, Red. S. Giza, S. Lato, W. 1967 II; Rok 1920. Wojna polsko-radziecka we wspomnieniach i innych dokumentach, Red. J. Borkowski, W. 1990; Spraw. Stenogr. Sejmu, 1919–22; Ściślak R., Pamiętnik dziennikarza prowincjonalnego (fragmenty), „Roczn. Hist. Czasopiśm. Pol.” T. 11: 1972 z. 4 s. 560; Wasilewski R., Działalność polityczna i gospodarcza sprzed 1918 r., w: Wspomnienia weteranów ruchu ludowego, Red. M. Grad i in. [b.m.w.] 1968; Witos W., Moje wspomnienia, Paryż 1965 III; – „Kron. Diec. Włocławskiej” T. 41: 1958 s. 314–17; – „Polak” 1916 nr 3 (dod. nadzwycz.); – Arch. Diec. we Włocławku: AKDWł pers. 320 (teczka personalna S-a); – Mater. Red. PSB: Biogram S-a autorstwa Czesława Brzozy.

Mariusz Ryńca

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Tadeusz Stefan Gajcy

1922-02-08 - 1944-08-20
poeta
 

Jan Antoni Kobuszewski

1934-04-19 - 2019-09-28
aktor teatralny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.