INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Szymon Reiniger młodszy  

 
 
brak danych - 1712
 
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Reiniger Szymon młodszy (zm. 1712), drukarz gdański. Ur. w Gdańsku, był synem Szymona (zob.).

Podobnie jak ojciec, był R. wyznania rzymskokatolickiego. Zawodu drukarskiego R. wyuczył się w zakładzie ojca i po jego śmierci ok. r. 1662 przejął po nim drukarnię. Wystąpił wtedy do władz miejskich z prośbą o zezwolenie na rozbudowę zakładu, odnowienie sprzętu i rozpoczęcie działalności drukarskiej. Rada Miejska pismem z 1 IX 1662 przychyliła się do jego prośby i zleciła rewizję ordynacji drukarskiej z r. 1660 w celu umożliwienia działalności w Gdańsku drukarzowi wyznania katolickiego. R. otrzymał zgodę pod tym wszakże warunkiem, że nie będzie tłoczył pism antyreformacyjnych. Od tego czasu aż do r. 1712 prowadził R. drukarnię, którą zmodernizował i wyposażył w nowe materiały typograficzne, dzięki czemu mogła rywalizować z urzędową oficyną miejską prowadzoną przez Rhetów i ich dziedziców.

Repertuar wydawniczy drukarni R-a był zróżnicowany. Obok starań o kontynuację linii edytorskiej poprzedników, przede wszystkim Hünefelda i ojca, dążył R. do pozyskiwania nowych klientów zarówno autorów, jak i nakładców, a także podejmował próby publikowania najbardziej dochodowych wtedy gatunków piśmienniczych. Przyjmował zlecenia na tłoczenie książek katolickich, ale drukował też teksty autorów reformacyjnych, w tym i M. Lutra. Władze miejskie jednak doradzały mu, aby nie tłoczył pism polemicznych autorów jezuickich. Znaczny wpływ na repertuar wydawniczy drukarni R-a wywierali nakładcy, m. in. Szymon Beckenstein, Chrystian Mansklap i Samuel Andres, którzy zlecali i finansowali druk wielu książek. Wśród druków R-a sporą i wyróżniającą się grupę stanowiły prace gdańskich uczonych. Na czoło wysuwają się bardzo starannie wykonywane pisma astronomiczne Jana Heweliusza, wymagające wysokich umiejętności drukarskich i dobrego wyposażenia oficyny w specjalne materiały typograficzne i ilustracyjne. Z usług R-a korzystali też inni astronomowie i matematycy gdańscy, Fryderyk Büthner i Johannes Hecker. Częstym klientem był historyk Joachim Pastorius, który zlecał R-owi druk swych najważniejszych dzieł, takich jak „Florus Polonicus” (1679), „Historiae Polonae pars prior” (1680), „De vita et rebus gestis Theodosii Magni” (1680) i „De originibus Sarmaticis dissertatio” (1685). Wyróżnił się R. jako drukarz podręczników do nauki języka polskiego, takich autorów jak Krzysztof Liebruder, Maciej Dobracki, Mikołaj Volckmar i Zygmunt Kontzewitz Kotzer. Dla potrzeb Gimnazjum Akademickiego wydrukował podręcznik retoryki pióra Jana Piotra Titiusa, a dla jezuickiego kolegium opublikował podręczniki matematyki K. A. Rama i A. Dłuskiego. W r. 1707 wydrukował regulamin szkolny. Celom dydaktycznym służyły też polska i niemiecka edycje «małego katechizmu» M. Lutra, przeznaczone dla odbiorców protestanckich, jak również obszerne rozprawy teologiczne Tomasza Młodzianowskiego, Tomasza Szulca Prątnickiego i Anioła Wierzbowica, adresowane do czytelników katolickich.

Dużą grupę druków R-a stanowiły publikacje okolicznościowe, poświęcone zdarzeniom politycznym, wyznaniowym i rodzinnym. Wśród utworów politycznych wyróżniają się teksty z okazji elekcji, koronacji, sukcesów militarnych polskich monarchów, głównie Jana III Sobieskiego, a także Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Augusta II. Często tłoczył R. okolicznościowe utwory weselne i pogrzebowe pióra miejscowych autorów, głównie nauczycieli. Spotyka się wśród nich druki w języku polskim, np. Wojciecha Józefa Korpalewskiego na pogrzeb Franciszka Czapskiego (1678). Do tekstów okolicznościowych należały też powinszowania noworoczne, w tym i pióra samego R-a (1671). Tłoczył też R. kopie zarządzeń Jana III Sobieskiego dotyczących Gdańska i Prus Królewskich (1674, 1675, 1678, 1679) oraz katalogi aukcyjne. W repertuarze drukarni R-a sporo było tekstów kościelnych, takich jak brewiarze, modlitewniki, listy pasterskie, reguły zakonne i kancjonały. Wiele z nich było w języku polskim. Na uwagę zasługują polskie kancjonały Jana Maliny, a zwłaszcza kancjonał z r. 1706, liczący ponad 1 000 stron i zaopatrzony w nuty. Nuty posiadały też arie wielkanocne (1709, 1711), autorstwa J. Falcka i O. F. Zachariasa.

Od r. 1662 tłoczył R. kalendarze, opracowywane przez gdańskich kalendariografów (W. Eichstadta, F. Büthnera, K. Sahma, K. G. Heckera, S. Fuhrmana, S. Waryskiego i A. Conciusa). Starał się też o prawo do drukowania ulotnych pism informacyjnych i czasopism, na co przywilej posiadała urzędowa oficyna Rhetów. Udało mu się otrzymać takie zezwolenie w r. 1671, kiedy te Dawid Fryderyk Rhete popadł w konflikt z władzami miejskimi i został ukarany cofnięciem zgody na druk «awizów». Dzięki temu R. w l. 1671–6 mógł tłoczyć tego rodzaju teksty. Starania o zgodę na druk «awizów» podjął R. ponownie wraz z innym drukarzem gdańskim Janem Fryderykiem Gräffem w r. 1681, ale bez sukcesu. Ponowił te starania w r. 1694, po śmierci D. F. Rhetego, usiłując wejść w posiadanie konkurencyjnej oficyny i jej uprawnień. Rada Miejska nie zgodziła się na to z uwagi na katolickie wyznanie R-a, ale zezwoliła mu pismem z 12 IV 1695 na drukowanie zwykłych tygodniowych czasopism. Publikował je R. pod różnymi nagłówkami, m. in. „Relation”, „Post-Zeitungen”. W r. 1710 wydrukował broszurę M. Stoeckela o zarazie w Gdańsku.

R. był w Gdańsku drukarzem znanym i cenionym. Gdy w r. 1662 J. Heweliusz uruchamiał przy ul. Korzennej 53–55 prywatną oficynę typograficzną, sprowadzoną z Holandii w celu tłoczenia specjalnych prac astronomicznych, na jej kierownika powołał R-a, który zarządzał tą drukarnią do r. 1679, kiedy spłonęła w pożarze. Spod jej pras wychodziły publikacje naukowe Heweliusza, bogato ilustrowane, w wykwintnej szacie typograficznej i graficznej. W r. 1679 uczestniczył wraz z D. F. Rhetem w pertraktacjach z zarządcami oficyny cysterskiej w Oliwie, mających na celu określenie organizacji oraz zakresu działania tej katolickiej drukarni.

Oblicza się, że w l. 1662–1712 wydrukował R. ok. 100 tekstów w językach: niemieckim, łacińskim i polskim. Prezentowały one dobry poziom typograficzny i uwzględniały nowe tendencje i styl w sztuce drukarskiej. R. zmarł w Gdańsku w r. 1712. Drukarnię jego przejął Izrael Müller.

R. był żonaty i miał dwóch synów, Szymona i Gotfryda, którzy we wrześniu 1672 rozpoczęli naukę w gdańskim Gimnazjum Akademickim. Szymon 18 XI 1688 zapisał się na studia w uniwersytecie w Królewcu, gdzie jednocześnie przygotowywał się do zawodu drukarza.

 

Estreicher; Słown. Pracowników Książki Pol. (bibliogr.); – Drukarze dawnej Pol., IV (bibliogr.); – Nowak Z., Szafran P., Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, W. 1974 s. 225; – Arch. Państw. w Gd.: sygn. 300, 36/35; sygn. 300, 42/135; B. PAN w Gd.: Kartoteka drukarzy gdańskich.

Zbigniew Nowak

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.