Styczyński Tadeusz (1801–1864), uczestnik powstania listopadowego, emigrant, kupiec.

Ur. 18 X w Krupcach (Krupicach) w pow. mińskim, pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Michała i Apolonii z Sawickich. Jego braćmi byli: Franciszek, Józef, Albin, Mikołaj, Baltazar i Maciej.

Nieznane są losy S-ego w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości. Dn. 18 III 1831 przystąpił do powstania na Litwie. Początkowo walczył w oddziałach partyzanckich pod dowództwem płk. Stanisława Radziszewskiego. Dn. 12 VI t.r., awansował na podporucznika. W rezultacie połączenia 13 VI w Czabiszkach oddziału Radziszewskiego z wojskiem regularnym utworzono pod dowództwem mjr. Jana Giedroycia 12. Pułk Ułanów, który należał do brygady jazdy płk. Andrzeja Jackowskiego; w końcowej fazie walk powstańczych na Litwie brygada ta działała w straży tylnej Korpusu gen. Franciszka Rohlanda. Dn. 1 VII został S. w 12. Pułku Ułanów porucznikiem; wraz z pułkiem walczył 10 VII pod Powendeniami. Dn. 12 VII awansował na kapitana. Nazajutrz w bitwie pod Nowym Miastem Żmudzkim Pułk odniósł duże straty; otoczony przez Rosjan, przekroczył 15 VII granicę Prus i złożył broń.

Wraz z grupą powstańców wyemigrował S. do Francji; 8 IV 1832 zamieszkał w zakładzie w Le Puy. Dn. 1 IV 1833 skierowany został do Dijon, skąd przeniósł się do pobliskiego Nuits St. Georges. W r. 1836 ponownie zamieszkał w Dijon, gdzie założył przedsiębiorstwo «Styczynski Thadée et Compagne», zajmujące się sprzedażą wina. Był stałym dostawcą wina dla Francuzów i wielu polskich emigrantów, m.in. rodziny Czartoryskich i gen. Macieja Rybińskiego. S. był związany z Hotelem Lambert; 5 VI 1843 wstąpił do Tow. 3 Maja, a 29 XI t.r. podpisał akt założycielski Tow. Literackiego Polskiego w Dijon. Od r. 1846 należał także do tamtejszego Tow. Dobroczynności. W r. 1848 podpisał ułożoną w duchu ultramontańskim „Odezwę Polaków do Piusa IX papieża”. Jesienią 1853 zamieszkał w Bordeaux, gdzie otworzył filię domu handlowego «Styczynski Thadée et Compagne». Działalność kupiecką rozszerzył z czasem na Król. Pol., a jednym z odbiorców jego wina był Józef Ignacy Kraszewski; bezskutecznie natomiast usiłował otworzyć swe przedstawicielstwa w Poznańskiem i Galicji. Zmarł 14 II 1864 w Bordeaux.

W małżeństwie z Francuzką, Anną Victorine Demire (zm. 1880) miał S. czworo dzieci: synów Karola (1851–1895) i Emila Michała (1842 – po 1872), żołnierza Legii Cudzoziemskiej, który walczył w Meksyku (1865–7) i Afryce (1867–70), żonatego od r. 1872 z Zélie Houtain du Mont, oraz córki: Annę, zamężną Douxchamps, i najmłodszą, nieznaną z imienia, zamężną od r. 1867 z Sarburgiem, wspólnikiem spółki «Styczynski Thadée et Compagne». Kilka lat po śmierci S-ego spółka rozpoczęła sprzedaż win francuskich w Galicji oraz na Litwie. Konflikt między Sarburgiem i jego żoną a resztą rodziny Styczyńskich doprowadził po śmierci wdowy po S-m do pozbawienia Sarburgów praw spadkowych. Wzajemne oskarżenia były publikowane na łamach prasy francuskiej oraz we francuskich drukach ulotnych.

Prawdopodobnie ze S-m spokrewniony był Stanisław Styczyński, podporucznik Legii Litewsko-Ruskiej w powstaniu listopadowym na Wołyniu, emigrant we Francji, zmarły 3 I 1843 w Dijon.

Bartkowski J., Spis Polaków zmarłych w emigracji od roku 1831, Oprac. L. Krawiec, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII/VIII; Bibliogr. historii Pol. XIX w.; – Cmentarz Powązkowski I (dot. syna, Karola); Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; Spisok dvorian volynskoj gubernii, Žitomir 1906; – Bielecki R., Polacy w Legii Cudzoziemskiej, W. 1992 (dot. syna S-ego, Emila Michała); tenże, Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837, W.–Ł. 1986; Villet K., Emigranci polscy w Dijon i w okolicach po powstaniu listopadowym w 1831 r., Kr. 1997 (mszp. w posiadaniu autora); – Bartkowski J., Wspomnienia z powstania 1831 r. i pierwszych lat emigracji, Kr. 1966; Listy emigracyjne Joachima Lelewela, Wyd. H. Więckowska, Kr. 1949 II; – Arch. Municipales w Bordeaux: sygn. BE 222 nr 1521 (akt zgonu S-ego); B. Czart.: rkp. 5355, 5638, 6587, 6683 (druki ulotne), rkp. 110615 III, 111804 III, 44993 III (dot. konfliktu w spółce «Styczynski Thadée et Compagne»); B. Jag.: rkp. 6479; B. Narod.: rkp. 1021, 1033, 1034; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1831, 2410; B. Pol. w Paryżu: rkp. 388, 490, 503, 512, 517, 574, 1459; Muz. Adama Mickiewicza w Paryżu: rkp. 1060.

Janusz Pezda