Styczyński Tadeusz (1870–1942), ksiądz rzymskokatolicki, poseł do pruskiego Landtagu oraz na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Ur. 13 IV w Śremie w Wielkopolsce, był synem Wincentego, nauczyciela, i Modesty z Kunowskich, bratem Wincentego (zob.).
S. uczęszczał do gimnazjum w Śremie, gdzie ok. r. 1889 był prezesem tajnego koła samokształceniowego «Marianie»; redagował też rozpowszechniane wśród gimnazjalistów pismo „Pierwiosnek”. Egzamin dojrzałości zdał 12 III 1891 w gimnazjum w Demmin (Meklemburgia). Kształcił się następnie w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie i 16 XII 1894 przyjął święcenia kapłańskie. Przez sześć miesięcy był prezbiterem w Pobiedziskach (pow. średzki). Następnie został wikariuszem w Inowrocławiu, gdzie proboszczem był ks. Antoni Laubitz, promujący społecznikowski styl pracy księży oraz ich aktywność w życiu publicznym. W Inowrocławiu zorganizował S. Polskie Tow. Przemysłowe; w konsekwencji władze pruskie nie zgodziły się na objęcie przez niego funkcji katechety w miejscowym gimnazjum. W r. 1896 został wikariuszem w katedrze w Gnieźnie; w mieście tym zorganizował koło Samopomocy Żeńskiej oraz był przewodniczącym Tow. Robotniczego i Kółka Rolniczego. W r. 1900 objął funkcję proboszcza w Wytomyślu (pow. nowotomyski).
W r. 1908 został S. wybrany na posła do pruskiego Landtagu z okręgu Kościan – Śmigiel – Grodzisk – Nowy Tomyśl; wstąpił do Koła Polskiego i został jego sekretarzem. Uczestniczył w spotkaniach z wychodźstwem polskim w Berlinie i innych miastach. W l. 1908–29 był członkiem zwycz. Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (działał w Wydz. Prawno-Ekonomicznym). W r. 1913 objął probostwo w Grodzisku (pow. bukowski) i został ponownie wybrany do pruskiego Landtagu. W r. 1913 kierował komitetem miejskim Tow. Czytelni Ludowych w Grodzisku i został członkiem komitetu organizującego w mieście bibliotekę publiczną. Po wybuchu pierwszej wojny światowej w r. 1914 wszedł w skład tajnego Koła Towarzyskiego (od stycznia 1916 Tajny Międzypartyjny Komitet Obywatelski, od lipca 1918 Centralny Komitet Obywatelski). Dn. 20 XI 1916 krytycznie ocenił Akt 5 listopada; za prowokację uznał pominięcie ziem polskich zaboru pruskiego w niemieckich planach restytucyjnych oraz wygłosił «uroczysty protest» przeciw polityce germanizacyjnej („Sprawa polska w izbie poselskiej sejmu pruskiego w Berlinie. Według zapisków stenograficznych”, P. 1917).
Po zakończeniu wojny, na pierwszym wiecu Rady Ludowej w Grodzisku (20 XI 1918) wygłosił S. referat o zadaniach Naczelnej Rady Ludowej i rad terenowych. Był przedstawicielem Rady Ludowej w Grodzisku na Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu (3–5 XII t.r.). Dn. 12 XII został prezesem Zarządu Rady Ludowej na obwód grodziski, na jego wniosek przydzielono pruskim urzędnikom polskich kontrolerów oraz zorganizowano lokalną Straż Obywatelską (później Straż Ludowa). Założył w Grodzisku Koło Tow. Demokratyczno-Narodowego i objął jego przewodnictwo. Jako reprezentant Koła wziął udział w wyborach uzupełniających do Sejmu Ustawodawczego (1 VI 1919) i został obrany posłem z okręgu poznańskiego. W Sejmie wszedł do Klubu Związku Ludowo-Narodowego; pracował w komisji ochrony pracy i opieki społecznej. Brał udział w dyskusjach: nad sprawozdaniem komisji aprowizacyjnej dotyczącym wniosku Adolfa Suligowskiego o powiększenie liczby delegatów z miast w sejmikach powiatowych (3 II 1921), nad wnioskami w sprawie robotników ubezpieczonych od wypadków w byłym zaborze austriackim (1 i 7 VII t.r.), nad ustawą o zarobkowym pośrednictwie pracy (21 X) oraz nad nowelizacją ustawy o ośmiogodzinnym dniu pracy w przemyśle i handlu (24 i 31 I 1922). Ponownie został wybrany na posła w r. 1922. Był w tym czasie członkiem Rady Naczelnej Związku Ludowo-Narodowego. Nadal działał w sejmowej komisji ochrony pracy; był jej sprawozdawcą z prac nad ustawą o rozciągnięciu na obywateli państw obcych przepisów prawnych o odszkodowanie z tytułu nieszczęśliwych wypadków przy pracy (28 VI 1923 i 11 XI 1924) oraz w sprawie projektu ustawy o społecznym pośrednictwie pracy (4 IV t.r.). Dn. 6 VII 1926 referował projekt rządowy ustawy o zasiłkach dla osób, którym niemieckie instytucje wstrzymały renty z tytułu ubezpieczeń społecznych. Uczestniczył też w dyskusjach: o amnestii (27 VI 1923), nad ustawami o obowiązkowym stosowaniu wskaźnika zmian kosztów utrzymania do regulacji płac (21 XII 1923, 5 I 1924) oraz o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia (29 II, 7, 11 i 19 III, 12 XII t.r.), a także nad preliminarzami budżetowymi Min. Pracy i Opieki Społecznej na r. 1925. W r. 1924 zgłosił wniosek w sprawie przekazania gmachu tzw. starego cła w Skalmierzycach koło Kalisza na własność miejscowej parafii. Podpisał się pod wnioskiem posłów Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i Klubu Chrześcijańsko-Narodowego z 8 II t.r. w sprawie powołania siedmioosobowej komisji sejmowej do zbadania materiałów dotyczących udziału polityków obozu narodowego w tajnych organizacjach. Dn. 14 XII 1925 został kanonikiem gremialnym kapit. metropolitalnej w Gnieźnie. Od 1 IV 1926 był drugim radcą konsystorza oraz rektorem Misji Polskiej Katolickiej w Paryżu (pełnił tę funkcję do r. 1927), po czym został członkiem Rady Administracyjnej archidiec. gnieźnieńskiej. Od r. 1929 był referentem Kurii Arcybiskupiej, promotorem sprawiedliwości Arcybiskupiego Sądu Duchownego w Gnieźnie oraz członkiem «consilium at vigilantia». Wchodził w skład komitetów wyborczych Narodowej Demokracji na terenie Gniezna, przygotowujących wybory do Sejmu w l. 1928 i 1930. Był członkiem Rady Powiatowej Stronnictwa Narodowego. W październiku 1929 został radnym, a 2 I 1930 przewodniczącym Rady Miejskiej w Gnieźnie; naciski polityczne spowodowały, że 22 V 1930 ustąpił z tego stanowiska. Od 15 VIII 1932 był kaznodzieją archikatedralnym, a od 4 I 1933 również prałatem infułatem metropolitalnej kapit. gnieźnieńskiej. Zorganizował w Gnieźnie Tow. Polsko-Czechosłowackie.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, w r. 1939, pozostał S. w Gnieźnie. Dn. 6 X 1941 został aresztowany przez Gestapo i uwięziony w Lądzie nad Wartą, skąd 30 X t.r. wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Dachau (nr obozowy 28221). Tam zmarł z wycieńczenia 6 II 1942.
Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, I, III; Kto był kim w Drugiej RP? (fot.); Paluszkiewicz M., Szews J., Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850–1918, P. 2000; Wielkopolanie XX wieku, P. 2001; Wpol. słown. biogr.; – Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Zarys dziejów, W.–P. 1988; Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, W. 1988 I; Dzieje Gniezna, W. 1965; Dzieje Wielkopolski, P. 1973 II; Grodzisk Wielkopolski. Zarys dziejów, Grodzisk Wpol. 1990 (fot.); Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem 1887–1919, P. 2002; Kozłowski J., Wielkopolska pod pruskim zaborem w latach 1815–1918, P. 2004; Łukomski G., Polak B., Powstanie wielkopolskie 1918–1919, Koszalin–W. 1995; Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928, L. 2000; Markwicz A., Filomaci (1816–1926), Grudziądz 1931 I 66, 70; Michalski R., Polskie duchowieństwo katolickie pod panowaniem pruskim wobec sprawy narodowej w latach 1870–1920, Tor. 1998; Paluszkiewicz M., Towarzystwo Tomasza Zana w Śremie, „Przegl. Zachodni” R. 34: 1978 nr 5/6 s. 191; Pest C., Kardynał Edmund Dalbor (1869–1926). Pierwszy prymas Polski Odrodzonej, P. 2004; Pietrzak J., Czy kard. August Hlond był zwolennikiem sanacji?, w: Kościół w II Rzeczypospolitej, L. 1980; Powstanie wielkopolskie 1918–1919, P. 1968; Rzepecki K., Historia ustawy wyborczej pruskiej oraz wyniki wyborów do sejmu pruskiego z 1903 i 1908 r. na ziemiach polskich, P. 1913 s. XV (fot.); Seyda M., Polska na przełomie dziejów, P. 1927 I, 1931 II; Trzeciakowski L., Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928, W. 2003; Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, W.–P. 1982 s. 232; Wilk S., Archidiecezja gnieźnieńska w II Rzeczypospolitej, L. 1987 s. 39, 41, 109, 123, 151; – Rocznik archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej na rok 1934, P. 1934; Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, (fot.); Rzepecki, Sejm 1919, (fot.); Spraw. stenogr. Sejmu 1919–22; toż za l. 1922–39; – „Nasz Dzień po Dniu” 2003 nr 17 s. 10; – Arch. Archidiec. w Gnieźnie: zesp. AKM III sygn. 547; – Informacje Marii Rumienieckiej z Gniezna.
Janusz Karwat