INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Tomasz Spasowicz  

 
 
1890-07-15 - 1970-12-16
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Spasowicz Tomasz (1890–1970), inżynier chemik. Ur. 15 VII w Lublinie, był synem Tomasza i Marii Magdaleny Dejutrek.

S. uczył się w prywatnej Szkole Filologicznej (gimnazjum męskim) im. Staszica w Lublinie; w r. 1905 za udział w strajku szkolnym na rok został usunięty ze szkoły. Po zdaniu matury w r. 1909 studiował od t.r. chemię w École Supérieure des Textiles w Venders (prow. Liege) w Belgii. Dyplom inżyniera uzyskał w r. 1912 i przez dwa lata pracował w tamtejszych zakładach przemysłowych «Peltzer et Fils». Do kraju powrócił wiosną 1914 i podjął pracę w Fabryce Barwników Anilinowych «Allart, Rousseau et Cie» w Zgierzu, ale już jesienią t.r. przeniósł się do cukrowni «Milejów» pod Lublinem, gdzie był zatrudniony do r. 1917. W l. 1917–23 był kierownikiem Miejskiego Laboratorium Chemicznego w Lublinie i równocześnie pracownikiem utworzonego w r. 1921 lubelskiego oddziału Państwowego Centralnego Inst. Epidemiologicznego (od r. 1923 Państwowego Zakładu Higieny – PZH). W r. 1923 wyjechał za granicę na dalszą specjalizację z chemii: najpierw do Institut Polytechnique w Liège, potem do Francji, gdzie na uniwersytecie w Tuluzie uzyskał w r. 1925 drugi dyplom inżyniera chemii, i rok później – dyplom licencjata nauk chemicznych (odpowiednik stopnia magistra) nadawany przez francuskie Min. Oświaty. W l. 1926–7 ponownie pracował w lubelskim oddziale PZH i prowadził badania nad otrzymywaniem insuliny w skali laboratoryjnej. Następnie, rekomendowany przez Kazimierza Funka, został stypendystą Fundacji Rockefellera i przez rok zapoznawał się z technologią otrzymywania insuliny oraz jej kontroli farmakologicznej, pracując w zakładzie fizjologii University of Toronto J. Mac Leoda, oraz w laboratoriach uniwersyteckich w Waszyngtonie, Bostonie i Londynie.

Jesienią 1928 objął S. kierownictwo zorganizowanego przez siebie Wydz. Organopreparatów w Dziale Surowic i Szczepionek PZH w Warszawie. Tu w krótkim czasie udało mu się otrzymać insulinę o trwałej mocy i nadającą się do przechowywania. Stosując klasyczną technologię, zmodyfikowaną przez D. A. Scotta, uruchomił jej produkcję na skalę przemysłową, dzięki czemu Polska jako czwarty kraj w Europie (po Wielkiej Brytanii, Danii i Niemczech) stała się samowystarczalna w tym zakresie, a nawet podjęła eksport (od r. 1935) insuliny czystej i jej form do Czechosłowacji, Estonii i Jugosławii.

Równocześnie S. kontynuował badania naukowe, m.in. w r. 1930 opracował metodę przygotowywania wyciągu z tylnego płata przysadki mózgowej i uzyskany preparat wprowadził do produkcji w r. 1934 pod nazwą «Pituitrol PZH». W r. 1938 opatentował metodę przygotowania protaminy (wyciąg z mleczka ryb łososiowatych, pstrągów i troci) i w oparciu o nią uruchomił produkcję insuliny cynkowo-protaminowej o przedłużonym działaniu hipoglikemicznym. Był też autorem patentów na wyrób hormonu tyretropowego (1937) i na metodę produkcji «Extractum Hepatis PZH» (1939). Wyniki swoich badań ogłaszał na łamach „Medycyny Doświadczalnej i Społecznej”, „Lekarza Wojskowego” oraz „Polskiej Gazety Lekarskiej”. W l. 1932–6 prowadził wykłady o przyrządzaniu preparatów organoterapeutycznych dla studentów farmacji Uniw. Warsz.

Podczas drugiej wojny światowej władze niemieckie ograniczyły działalność PZH do zwalczania chorób zakaźnych. Nielegalnie S. prowadził jednak nadal produkcję insuliny w zakresie ograniczonym trudnościami surowcowymi. Po wojnie już od lutego 1945 uruchamiał stopniowo produkcję pituitrolu, wyciągu z wątroby oraz insuliny (w r. 1956 wznowiono jej eksport do Danii i Holandii). W r. 1950 produkcję preparatów przeniósł do wyłonionej z PZH Warszawskiej Wytwórni Surowic i Szczepionek (WWSS) «Biomed». W l. 1954–9 był kierownikiem Zakładu Chemii WWSS, potem dyrektorem technicznym. Opracował i wprowadził do produkcji metodę otrzymywania insuliny z cynkiem i globiną (1952) oraz metodę wytwarzania 1%-siarczanu protaminy, przywracającego normalną krzepliwość krwi po stosowaniu heparyny (1959). Po wojnie publikował najczęściej w „Polskim Tygodniku Lekarskim”, był autorem rozdziałów o organopreparatach w „Vademecum surowic i szczepionek” (W. 1963, 1964). Po przejściu na emeryturę 30 VI 1966 pełnił funkcję konsultanta WWSS «Biomed» i prowadził badania nad otrzymywaniem glukagonu, somatotropiny, prolaktyny i hialuronidazy. Przez wiele lat był też konsultantem i współautorem wielu usprawnień produkcyjnych w Tarchomińskich Zakładach Farmaceutycznych «Polfa». Zmarł 16 XII 1970 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kw. O-III-20). Odznaczony był m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1963), dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1938, 1948).

W małżeństwie zawartym w r. 1926 z Janiną z Mroczkowskich (1897–1988), doktorem medycyny, miał S. troje dzieci: Magdalenę (ur. 1927), artystkę malarkę, Elżbietę Spasowicz-Scharf (ur. 1931), doktora medycyny, i Tomasza (ur. 1934), inżyniera mechanika.

 

Pol. bibliogr. lek. za l. 1953–4, 1963–4; – Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP. 1945–1970. Słownik biograficzny, W. 1972 (dot. córki S-a, Magdaleny); Enc. Warszawy; – Kikta T., Nekropol farmaceutyczny. Cmentarz Powązkowski w Warszawie, W. 1985; – Kikta T., Przemysł farmaceutyczny w Polsce (1823–1939), W. 1972; tenże, Tomasz Spasowicz – twórca polskiej insuliny, „Farmac. Pol.” R. 36: 1980 z. 3 s. 169–72 (fot.); Kojer R., Insulina jej biochemia i preparaty lecznicze, W. 1976 s. 59–60, 98; Szkoła czterech wieków. Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Lublinie, L. 1992 s. 251; – Uniwersytet Warszawski. Skład uniwersytetu i spis wykładów 1932/33–1935/36, W. 1932–5; – „Życie Warszawy” 1970 nr 301–302 (nekrologi); – Informacje córki, Magdaleny Spasowicz z W.

Stanisław Tadeusz Sroka

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jan Piekałkiewicz

1892-09-19 - 1943-06-19
ekonomista
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Edmund Antoni Klemensiewicz

1839-09-16 - 1916-07-07
notariusz
 

Konstanty Srokowski

1878-02-06 - 1935-06-19
publicysta
 

Witold Retinger

1918-04-04 - 1982-06-24
pilot wojskowy
 

Bronisław Komorowski

1889-05-25 - 1940-03-22
ksiądz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.