Saciłowski Wacław (1905–1968), działacz ruchu ludowego, poseł do Krajowej Rady Narodowej i do Sejmu Ustawodawczego. Ur. 2 VII w USA w miejscowości Wandotte, Michigan (USA), był synem Stanisława, chłopskiego emigranta, i Marii z Kozikowskich.
Po przybyciu do Polski S. zamieszkał w Porytem (gmina Stawiski, pow. kolneński). W r. 1925 ukończył gimnazjum w Łomży. Od t. r. był nauczycielem w pow. grodzieńskim, a następnie we wsi Grabowo w pow. szczuczyńskim. Działał wówczas w amatorskim ruchu teatralnym i chórów ludowych. Od r. 1927 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL)–«Wyzwolenie». W r. 1928 został usunięty z posady nauczyciela za antysanacyjną działalność. W l. 1930–5 studiował na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie, w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej. W r. 1935 złożył egzamin magisterski na podstawie pracy o przysposobieniu rolniczym. W l. 1935–7 był instruktorem oświatowym w Lublinie. W r. 1937 powrócił do pracy w szkole powszechnej w Grabowie. W czasie okupacji niemieckiej pracował w l. 1939–41 jako robotnik w gorzelni i tartaku. Od r. 1941 prowadził we wsi Poryte własne gospodarstwo. Był członkiem konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego «Roch». Brał udział w kolportażu ukazującego się od jesieni 1942 pisma „Ludowiec”. Po wojnie S. wstąpił do Stronnictwa Ludowego (SL).
Od stycznia 1945 S. był członkiem Gminnej Rady Narodowej w Stawiskach, a następnie przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej w Łomży. Od maja 1945 wchodził w skład Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Białymstoku, przewodniczącym jej Prezydium został w r. 1946. Od czerwca 1945 do stycznia 1946 sprawował funkcję wiceprezesa Zarządu Wojewódzkiego (ZW) SL w Białymstoku. W l. 1946–8 był członkiem Rady Naczelnej SL. Dn. 26 IV 1946 został dokooptowany w skład Krajowej Rady Narodowej (KRN). W r. 1947 wszedł do Sejmu Ustawodawczego, wybrany w okręgu nr 20: Ełk, z listy SL. W sejmie był członkiem Komisji Organizacyjno-Samorządowej oraz zastępcą członka Komisji Skarbowo-Budżetowej.
W l. 1945–8 opowiadał się S. za «sojuszem robotniczo-chłopskim» i współpracą z Polską Partią Robotniczą (PPR), krytykował idee agraryzmu. Zarzucano mu, że jako wiceprezes ZW SL w Białymstoku wysuwał na stanowiska ludzi często nie mających nic wspólnego z ruchem ludowym. W r. 1948 S. zaczął przeciwstawiać się dominacji PPR broniąc niezależności SL. Krytykował władze naczelne Stronnictwa za przyjęcie programu kolektywizacji wsi. Uznany za wroga reform politycznych i intryganta S. został 2 X 1948 przez Radę Naczelną SL wykluczony ze Stronnictwa; polecono mu też złożyć mandat poselski. W dn. 22 XI 1956 Wojewódzka Komisja Rehabilitacyjna Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL) w Białymstoku przywróciła mu prawa członkowskie w ZSL. S. pracował w l. 1958–61 w Woj. Komitecie Stołecznym ZSL jako instruktor do spraw organizacyjnych, w l. 1959–62 także w Studium Stenotypii, Stenografii i Języków Obcych jako kierownik zajęć pozalekcyjnych. Był następnie prezesem (1962–7) Nauczycielskiej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej w Warszawie. Zmarł 28 III 1968 w Warszawie. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
S. był żonaty ze Stanisławą z Buszkiewiczów, miał dwoje dzieci: Annę Saciłowską-Borczyńską i Jerzego (zm. 1975).
Słownik Biograficzny Działaczy Ruchu Ludowego, W. 1989 (fot.); Giza, Władze stronnictw lud., 630–40; – Golka B., Prasa konspiracyjna ruchu ludowego 1939–1945, W. 1976; Halaba R., Stronnictwo Ludowe 1944–1946, W. 1966; – Komunikat Komisji Rehabilitacyjnej, „Zielony Sztandar” 1956 nr 98 s. 3; Ruch ludowy na Ziemi Białostockiej. Rozmowa z posłem Wacławem Saciłowskim wiceprezesem Woj. Zarz. SL, „Dzien. Lud.” 1948 nr 33 s. 7 (fot.); Skorowidz do sprawozdań stenograficznych Sejmu Ustawodawczego RP z posiedzeń 1–84 od 4 lutego do 21 lipca 1950 r., W. 1949–50 z. 1–2; Spraw. Stenogr. Sejmu Ustawodawczego, 1947–9; W czterdziestą rocznicę powstania Krajowej Rady Narodowej. Materiały i dokumenty, W. 1984; – Arch. Zakładu Hist. Ruchu Lud. w W.: Kartoteka Osobowa NKW ZSL sygn. 594 (materiały dot. S-ego); – Relacja Anny Saciłowskiej-Borczyńskiej (2 X 1992) w posiadaniu autora.
Romuald Turkowski