Schlieff Walenty h. własnego (1680–1750), bibliofil, bibliograf, badacz dziejów Gdańska. Ur. 7 III w Gdańsku, był synem Daniela, gdańskiego rajcy, i Doroty Konstancji, córki burmistrza Mikołaja von Bodeck. Rodzina posiadała szlachectwo duńskie i indygenat nadany w r. 1555 na sejmie w Piotrkowie.
S. uczył się początkowo prywatnie, a od 3 IV 1690 w szkole Mariackiej, zaś od kwietnia 1696 w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. W r. 1697 napisał panegiryk Officiosae mentis tessera witający profesora historii i prawa Jana Gotfryda Diesseldorffa w gimnazjum, a 18 X 1699 wygłosił pod jego kierunkiem dysputę Examen iuridicum miscellanearum positionum (Gd. 1699). W czerwcu 1700 odwiedził uniwersytet w Królewcu. Po ukończeniu gimnazjum (wrzesień t.r.) rodzice wysłali go za granicę na długą peregrynację akademicką. Wyruszył 8 X t.r. przez Toruń do Poznania i pozostał tu przez sześć miesięcy, ucząc się języka polskiego. W kwietniu r.n. udał się do Frankfurtu nad Odrą, następnie przez miesiąc przebywał w Berlinie, interesował się działalnością biblioteki królewskiej, rozmawiał z jej kierownikiem K. Hendreichsem i współtwórcą pietyzmu J. Spenerem. W maju t.r. odwiedził książnicę uniwersytecką w Wittenberdze, skąd przez Lipsk udał się do Halle, gdzie dn. 30 V 1701 immatrykulował się na uniwersytecie. Przez rok słuchał wykładów z historii, geografii, prawa i polityki. Wyjeżdżał też do Lipska, Drezna i Miśni. Pod koniec kwietnia r.n. ostatecznie opuścił Halle i przez północne Niemcy przybył do Holandii, podczas podróży szczególnie zainteresowała go znana biblioteka i szkoła rycerska w Wolfenbüttel. Od 4 VII 1702 do 23 II 1703 studiował S. na uniwersytecie w Utrechcie, słuchając wykładów prawa i historii. Był też w Lejdzie, Delft i Haarlemie. Na wiosnę t.r. dwa miesiące mieszkał w Paryżu, uczył się francuskiego i zwiedzał tamtejsze księgozbiory. Po powtórnym sześciotygodniowym pobycie w Utrechcie przez Kolonię, Norymbergę i Jenę wrócił 23 X t.r. do Halle. Naukę zakończył w czerwcu r.n. i jadąc przez Dessau, Berlin, Koszalin i Słupsk we wrześniu 1704 przybył do Gdańska. Cztery lata nauki i podróży poświęcił studiowaniu historii i prawa, zasad pracy administracyjnej w mieście, poznawał działalność bibliotek i metody gromadzenia zbiorów.
Pracę administracyjną w Gdańsku, do której zgodnie z tradycją rodzinną był S. przygotowywany, rozpoczął w r. 1711; dn. 16 XI t.r. został przewodniczącym ewangelickiej gminy przy kościele i szpitalu św. Barbary, a 22 XI członkiem III ordynku Gdańskiej Rady Miejskiej. Wkrótce powierzono mu też obowiązki kwatermistrza i przewodniczącego gminy kościoła Mariackiego. W r. 1712 wszedł w skład Collegium Scholarchale ze względu na swe zainteresowania oświatą. Dn. 15 III 1725 awansował na ławnika, zaś w okresie oblężenia miasta przez wojska rosyjskie w r. 1734 wszedł 16 III t.r. w skład I ordynku Gdańskiej Rady Miejskiej; sprawował nadzór nad częścią murów obronnych, uczestniczył w rokowaniach z wojskami nieprzyjaciela. Po ustaniu walk, jako przewodniczący komisji finansowej, skoncentrował wysiłki na sprawach szkolnictwa, pomagał finansowo zaniedbanym placówkom, wspierał sierocińce, fundował liczne stypendia.
S. szczególnie pasjonował się historiografią i bibliografią. Jego liczne prace mają charakter uzupełnień do dzieł bio- i bibliograficznych. W r. 1707 opublikował Beiträge zu Samuelis Joachimi Hoppi De scriptoribus historiae Polonicae schediasma litterarium (Gd.). Kolejna edycja tych uzupełnień, wraz z dodatkami zebranymi przez Gabriela Groddecka dołączona została do wydanego we Frankfurcie w r. 1711 pierwszego tomu „Historia Polonica” Jana Długosza. W l.n. kontynuował S. prace nad rozszerzaniem tej bibliografii. W r. 1713 ukazały się przygotowane przez S-a Beiträge zu Praetorii Athenae Gedanenses (Gd.). W l. 1740–5 wydawał uzupełnienia do ukazujących się w tym czasie prac Michała Krzysztofa Hannowa, dotyczących drukarstwa gdańskiego, historii prawa chełmińskiego i źródeł do historii Prus. Opublikował też w r. 1740 uzupełnienia do dziejów drukarstwa polskiego Jana Daniela Hoffmanna. W rękopisie pozostały m.in. notatki do zbioru biografii gdańskich lekarzy i ciekawe refleksje o ogólniejszej tematyce (Collectaneen zu einer Danziger Gelehrtengeschichte).
S. zgromadził bogaty własny księgozbiór oznaczony herbowym ekslibrisem, liczący ponad 8 500 tomów. Zawierał on wiele cennych druków i rękopisów związanych głównie z przeszłością Gdańska i Prus Królewskich. Opatrywał swe książki licznymi marginaliami. Część zgromadzonych rękopisów już za swego życia oddał do archiwum miasta Gdańska (133 jednostki), znaczną część księgozbioru (ok. 3 400 tomów), głównie o charakterze historiograficznym, zapisał w testamencie Bibliotece Rady Miejskiej; pozostałą część sprzedano po śmierci jego syna Walentego Leona w r. 1752 na aukcji. Wykonawcą testamentu był w r. 1783 rajca Jan Fryderyk Schumann, mąż zmarłej rok wcześniej najstarszej córki S-a Doroty Agaty. S. długo chorował, po raz pierwszy miał atak apopleksji w r. 1738, następne w l. 1746 i 1748, zwykle podczas posiedzeń rady. Zmarł 3 III 1750.
S. był żonaty ze swoją daleką kuzynką Dorotą Konstancją, córka Jana Leona Schlieffa (ślub 13 VI 1711), w małżeństwie tym miał 6 dzieci: Walentego Leona (1714 – zm. przed 1752), który studiował prawo w Wittenberdze i Lejdzie, Dorotę Agatę (ok. 1716–1782), zamężną za Janem Fryderykiem Schumannem, Konstancję Renatę (ur. 1718), Joannę Florentynę (ur. 1719), Jana Daniela (ur. 1720) i Krystynę Benignę (ur. 1721). Przeżyło go tylko dwoje najstarszych dzieci.
Estreicher; Altpreuss. Biogr.; Preussische Lieferung I, Leipzig 1755; Słown. Pracowników Książki Pol. (bibliogr.); Mater. do bibliogr., geneal. i herald., pol., V; Katalog der Stadt Danzig betreffenden Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, Hrsg. v. A. Bertling, Gd. 1892 I; – Historia Gdańska, Oprac. pod red. E. Cieślaka, Gd. 1993 III/1; Kocot K., Nauka prawa narodów w Ateneum Gdańskim (1580–1793), Wr. 1965; Mokrzecki L., Gdańska dysputa gimnazjalna Samuela Joachima Hoppego De scriptoribus historiae polonicae schediasma literarium, Zesz. Nauk. Wydz. Human. Uniw. Gdań. [Nr] 5, Gd. 1975; Nowak Z., Początki sztuki drukarskiej na Pomorzu w XV wieku, Gd. 1976; Pelczar M., Walenty Schlieff (1680–1750) bibliograf, bibliofil, w: Pomorze Gdańskie, XV, Wr. 1983; Schwarz F., Die Danziger Stadtbibliothek und die heimische Geschichtsforschung, „Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsverein” Bd. 27: 1928 Nr. 3; Sławoszewska M., Gdańska „Bibliotheca Archivi”, „Archeion” T. 40: 1964; Starnawski J., Dzieje wiedzy o literaturze polskiej do końca wieku XVIII, Wr. 1984; – Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego, 1580–1814, P. 1974; Matrikeln der Martin-Luther – Universität Halle-Wittenberg, Halle 1960 I; – AP w Gd.: rkp. 300 2/163, 354/347; B. PAN w Gd.: rkp. 72, 394, 494, 514, 517, 951, 951a, 1555.
Lech Mokrzecki