Podwysocki Walery (Walerian), (1822–1892), lekarz, profesor farmacji i farmakologii w Kazaniu. Ur. 6 (18) I w Czernihowie (gub. kijowskiej), w polskiej rodzinie szlacheckiej, był synem Józefa i prawdopodobnie matki Rosjanki, bowiem wyznawał prawosławie. Studiował prawo. Co do czasu studiów istnieją różne informacje. L. Zmeev i „Biographisches Lexikon der hervorragenden Ärzte” podają, że studiował w l. 1838–42 (ten sam rok ukończenia nauki w Enc. Slovar’ i piśmie „Vrač”); natomiast Album academ. dorp. wymienia lata studiów: 1840–4. P. studiował początkowo w Kijowie, a potem w Charkowie. Za opracowania prawnicze otrzymał 2 srebrne medale. W r. 1844 został urzędnikiem w Charkowie, potem do r. 1850 był urzędnikiem do specjalnych poruczeń kuratora charkowskiego Gołowkina. Następnie gospodarzył w swoim majątku Maksimówka w gub. czernihowskiej. W l. 1860–72 pracował w różnych urzędach wyborczych, m. in. był członkiem komitetu włościańskiego i został wybrany na przedstawiciela tegoż do Petersburga, był członkiem i prezydentem czernihowskiego komitetu wyzwolenia włościan. Miał także stanowisko prezesa czernihowskiej izby mierniczej, gdzie podawszy się do dymisji, wstąpił w r. 1872 na wydział lekarski uniwersytetu w Dorpacie jako wolny słuchacz i gorliwie zajął się nauką. Opracował postawione przez wydział lekarski pytanie konkursowe o gruczołach języka i otrzymał w r. 1876 złoty medal. Zajmował się też chemią i swoimi badaniami farmakologicznymi zwrócił na siebie uwagę. W r. 1878 uzyskał doktorat medycyny za pracę histologiczną Anatomische Untersuchungen ueber die Zungendrüsen der Menschen und der Saügethiere (Dorpat 1878), a następnie został asystentem przy katedrze farmakologii.
Spośród prac P-ego szczególnie są znane badania nad sporyszem („Archiv für experimentelle Pathologie und Therapie” 1876, i po rosyjsku), korzeniem wymiotnicy (tamże 1879, i po rosyjsku), podofiliną (tamże 1880 oraz „Vrač” 1880) i preparatami żelaza (O farmakologii żelaza. Wykład, „Przegl. Lek.” 1885 nr 19–22, odb. Kr. 1885; „Vrač” 1885). Pisał również o znaczeniu farmakologii w medycynie („Vrač” 1885). Ponadto redagował i uzupełnił 4. wydanie W. Dybkowskiego „Lekcii po farmakologii” (Kiev 1884). W r. 1880 został prywatnym docentem farmakologii. W początkach lat osiemdziesiątych proponowano P-emu katedrę farmakologii na UJ, ale władze austriackie nie zatwierdziły jego kandydatury z powodów wyznaniowych. Było to prawdopodobnie w r. 1882, gdyż wtedy wakowała katedra po Aleksandrze Stopczańskim. W r. 1882 P., uzyskawszy stypendium, wyjechał za granicę, kształcił się w Zurychu i Strasburgu. W r. 1885 został profesorem farmacji i farmakologii na uniwersytecie w Kazaniu. Opublikował tam swoje wykłady pt. Farmakologija rastitel’nych veščestv, prinjatych russkoju farmakopsiju. Lekcii (Kazań 1886). Podeszły wiek nie pozwolił mu rozwinąć żywszej działalności na katedrze i stworzyć szkoły. Zmarł 28 VI 1892 w Kazaniu.
Syn P-ego Włodzimierz (Vladimir), (ur. 24 V [5 VI] 1857 we wsi Maksimówka w gub. czernihowskiej) był profesorem patologii ogólnej i doświadczalnej w l. 1888–1900 na uniwersytecie kijowskim, w l. 1900–5 na zorganizowanym przez siebie wydziale lekarskim uniwersytetu w Odessie, a od r. 1905 do śmierci dyrektorem Instytutu Medycyny Eksperymentalnej w Petersburgu, który znacznie rozbudował. Był twórcą rosyjskiej szkoły patologów i mikrobiologów. Zmarł 22 I 1913 w Petersburgu.
Prawdopodobnie bratem P-ego był Aleksander (ur. na Ukrainie, zm. 1883), autor prac etnograficznych, geograficznych i historycznych, wydawanych w języku rosyjskim, m. in. „Zapiski očevidca o sobytijach w Varšave, v 1861 i 1862 g.” (Pet. 1869).
Konopka S., Polska bibliografia lekarska dziewiętnastego wieku (1801–1900), W. 1980 VIII; Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte; Enciklopedičeskij slovar’, Pet. 1893–8 XI 298–9, XXIV 68; Kośmiński, Słown. lekarzów; – Heinrich E., Luźne kartki ze wspomnień uniwersyteckich, W. 1917 s. 119–120; Seyda B., Dzieje medycyny w zarysie, W. 1973 s. 495; Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, Kr. 1964 II 662; Album Academicum Dorpatensae, Dorpat 1889; – „Archiv Biologičeskich Nauk” T. 18: 1913 nr 1–2 s. I; „Archiv Patologii” 1949 nr 2 s. 85; „Czas” 1892 nr 168; „Kraj” 1892 nr 29; „Kron. Lek.” R. 13: 1892 s. 621; „Kur. Warsz.” 1892 nr 201; „Medycyna” T. 10: 1882 s. 318; „Przegl. Lek.” R. 31: 1892 s. 390; „Volžskij Vestnik” 1892 nr z 29 VI; „Vrač” T. 13: 1892 nr 28 s. 714, T. 14: 1893 nr 22 s. 652 (fot.); – Szarejko P., Słownik lekarzów polskich XIX wieku, (rkp. w posiadaniu autora); – Materiały Red. PSB; – Bibliogr. do Aleksandra P-ego: Enciklopedičeskij slovar’, Pet. 1893 XI 298; – Życiorys Włodzimierza P-ego, opracowany przez Teresę Ostrowską, w Materiałach Red. PSB.
Teresa Ostrowska