Haberkantówna Wanda (1871–1930), chemiczka, przyrodniczka, pedagog. Ur. w Dąbiu w pow. kolskim. Ojciec, Jan Adam Haberkant, pastor, powstaniec 1863 r., i matka, Helena z domu Tydelska, stworzyli w domu atmosferę, która wpłynęła na całe życie H-y. W r. 1887 ukończyła ona rządowe gimnazjum rosyjskie w Kaliszu i rozpoczęła pracę nauczycielską w prywatnej szkole swojej siostry w Koninie. W r. 1893 wyjechała na studia przyrodnicze do Genewy. Pozostając w ciężkich warunkach materialnych, ubiegała się w r. 1896/7, jako kandydatka Zjednoczenia Towarzystw młodzieży polskiej za granicą, bezskutecznie o stypendium raperswilskie. Ukończyła studia w r. 1897, ze stopniem doktora chemii, na podstawie tezy Recherches sur deux Acides Naphtopicriques, u prof. F. Kehrmanna. Po powrocie do kraju odrzuciła korzystną propozycję pracy w przemyśle rosyjskim, gdyż wolała powrócić do pracy pedagogicznej. Początkowo uczyła przyrody i chemii w Koninie, a od r. 1902 w Warszawie, w prywatnych szkołach żeńskich: Kotwickiej, Jankowskiej, Sierpińskiej, Platerówny i w Gimnazjum im. Reja. Wykładała również na kursach pedagogicznych Jadwigi Chrząszczewskiej, pracowała także w tajnej szkole Stefanii Sempołowskiej, działała w Kole Wychowawców. Brała czynny udział w strajku szkolnym 1905 r. Od r. 1906 pracowała w szkole Jadwigi Kowalczykówny, gdzie uczyła chemii i przyrody przez 20 następnych lat. Równocześnie uczyła na tajnych prywatnych kompletach oraz pracowała w Komisji Oddziałowej Towarzystwa Kultury Polskiej. W r. 1915 brała udział w organizowaniu Kursów dla Dorosłych w Warszawie i weszła w skład zarządu tychże kursów. Od r. 1919 pracowała na kursach wakacyjnych dla nauczycieli szkół średnich i powszechnych. W r. 1922/3 wykładała na studium pedagogicznym w Państwowym Instytucie Pedagogicznym. W r. 1923 powołano H-ę do Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ. na instruktorkę i wizytatorkę szkół. Ze względu na zły stan zdrowia przeszła w r. 1928 na emeryturę. Do końca życia czynna jednak była jako członek Komisji Oceny Książek Przyrodniczych. W r. 1929 rozpoczęła jeszcze wykłady metodyki przyrodoznawstwa na Wolnej Wszechnicy Polskiej. Zmarła 16 III 1930 r. w Warszawie.

Trwały wkład pozostawiła H. przede wszystkim w zakresie metodyki nauczania. Nowością było wprowadzenie przez nią do programu lekcji przyrody wycieczek. Metodę tę stosowała głównie na Kursach dla Dorosłych. Z lekcji tych pozostał tomik Z naszych wycieczek (W. 1918). Cenną pozycją są wydane drukiem przez Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ. protokóły lekcji przyrodoznawstwa (W. 1920–3, cz. 1–3), prowadzone od r. 1918 w szkole Kowalczykówny w klasach I, II i III gimnazjum. Poza tymi metodycznymi pracami pozostawiła H. szereg opowiadań przyrodniczych dla dzieci, częściowo pisanych wspólnie z J. Chrząszczewską, jak „Staw” (W. 1925) „Łąka” (W. 1929), lub wyłącznie przez nią samą, np. Śmietnik (W. 1910). Książki te, pisane z dużym umiłowaniem przyrody i młodzieży, cieszyły się powodzeniem u młodych czytelników.

Fot.: Romanowska L., Witkowska H., W. H., nauczycielka, Kr. 1935; – Podr. Enc. Pedagog, (indeks); – Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w w. XIX, Kr. 1939; Nasza walka o szkołę polską 1901–17, Pod red. B. Nawroczyńskiego, W. 1934 II; Romanowska L., Witkowska H., j. w.; – Chrząszczewska J., „Tyg. Ilustr.” 1930 nr z 12 IV; Gayówna D., „Bibliogr. Pedagog.” R. 3: 1923 s. 41; taż, Śp. W. H., „Ogniwo” R. 10: 1930 nr 5 s. 202–5; Hubert S., „Bibliogr. Pedagog.” R. 3: 1923 s. 272; Kisielewska S., „Kur. Poranny” 1930 nr z 23 III; „Kobieta Współczesna” T. 4: 1930 nr 14; Lubodziecka R., „Czas. Przyrodn.” T. 4: 1930 s. 126; „Ognisko Naucz.” 1930 nr 4; „Oświata i Wych.” T. 2: 1930 z. 3; „Przegl. Pedagog.” 1930 nr 12; Radlińska H. (Orsza H.), Wspomnienia uczennicy i nauczycielki, „Niepodległość” T. 6: 1932 s. 46; „Życie Szkolne” 1930 z. 4.

Barbara Konarska