Jaroński Wiktor (1870–1931), prawnik i działacz polityczny. Ur. w Kielcach, był synem Feliksa i Stefanii z Głowackich. Wychował się w środowisku o dużych tradycjach i zainteresowaniach kulturalno-artystycznych. Dziadek jego Józef, sędzia Trybunału Cywilnego w Kielcach, był bratem krakowskiego filozofa ks. Feliksa Jarońskiego (1777–1827), ojciec muzykiem i kompozytorem, zaś brat matki, Jan Nepomucen Głowacki, był głośnym w swoim czasie malarzem; dalsze koligacje rodzinne wiodły przez ciotki J-ego do rodziny Jana Matejki w Krakowie. J. był uczniem gimnazjum klasycznego w Kielcach (1881–90) i po złożeniu egzaminu dojrzałości odbył studia na Wydziale Prawnym Uniw. Warsz. W czasie studiów był czynnym członkiem Związku Młodzieży Polskiej (ZET) w jego najgorętszym okresie związanym z manifestacjami z l. 1891–4. Po ukończeniu studiów, po krótkim pobycie jako sędzia pokoju w Niewachlowie pod Kielcami, osiadł na stałe w Kielcach i poświęcił się adwokaturze. Jako były działacz ZET-u w czasach studenckich, wysunął się rychło na czołowe miejsce w stronnictwie Narodowej Demokracji w Kielecczyźnie; przyjęty do Ligi Narodowej, został członkiem jej Rady Głównej. Ta wybitna pozycja dała mu w r. 1906 mandat do Dumy, który sprawował w następnych 3 kadencjach aż do r. 1917. W ostatniej IV Dumie był sekretarzem Koła Polskiego i w tym charakterze pośredniczył w jesieni 1912 r. pomiędzy Kołem Polskim do Dumy a polskimi czynnikami politycznymi w Galicji w kierunku złagodzenia ich antyrosyjskiej kampanii w związku z wyodrębnieniem Chełmszczyzny.

W chwili wybuchu pierwszej wojny światowej J. przebywał w Petersburgu i tutaj na nagle zwołanym posiedzeniu Dumy 8 VIII 1914 r. złożył w imieniu Koła Polskiego znaną historyczną deklarację o solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z wrogiem Słowiańszczyzny, Niemcami. W tym samym czasie wziął czynny udział w pracach Centralnego Komitetu Obywatelskiego, został członkiem Komitetu Narodowego Polskiego, współdziałając we wszystkich jego późniejszych wystąpieniach politycznych. Poza tym razem z Z. Balickim wszczął akcję około zorganizowania polskich oddziałów ochotniczych walczących potem na froncie z Niemcami (tzw. Legion Puławski). Z początkiem sierpnia 1917 r. był na zjeździe działaczy politycznych w Moskwie i tutaj wszedł w skład Rady Polskiego Zjednoczenia Międzypartyjnego reprezentującego orientację prokoalicyjną. W r. 1918 powrócił J. z emigracji do kraju, osiadł z powrotem w Kielcach i objął stanowisko sędziego Sądu Okręgowego, które pełnił aż do zgonu. Z czynnego życia politycznego wycofał się zupełnie. Nie uchylając się jednak od pracy społecznej należał do organizatorów Koła Kielczan, grupującego dawnych wychowanków szkół kieleckich. Brał udział we wszystkich zjazdach koła oraz w akcji wydawniczej tej organizacji. Zmarł na gruźlicę 6 IX 1931 r. w momencie, kiedy właśnie odbywał się kolejny zjazd Koła Kielczan.

Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, W. 1925; Feldman W., Dzieje pol. myśli politycznej, Wyd. 2., W. 1933; Jabłoński H., Polityka P.P.S. w czasie wojny 1914–1918, W. 1958; – Pamiętnik Koła Kielczan 1932, Kielce–W. 1933 V 50–8, 72–80 (wspomnienie pośmiertne, korespondencja J-ego i podob.); Seyda M., Polska na przełomie, P. 1927, 1931 I–II; Studnicki W., Z walk i przeżyć, W. 1928; – „Gaz. Warsz.” 1931 nr 277–81; „Kur. Pozn.” 1931 nr 408; – Zbiory Zakł. Narod. im. Ossol. we Wr.: Młynarski F., Pamiętniki.

Red.