Smoluchowski Wilhelm (1900–1974), inżynier elektryk, taternik. Ur. 22 IV w Peczeniżynie (pow. kołomyjski), był synem Tadeusza (zob.) i Marii z Guttenbergów (Gutenbergów), bratankiem Mariana Smoluchowskiego (zob.).

 

Po zdaniu matury w r. 1918 we Lwowie S. służył w WP pod dowództwem Władysława Broniewskiego (1918–19), potem w Kompanii Wysokogórskiej przydzielony był razem z Janem Gwalbertem Henrykiem Pawlikowskim do francuskiego oficera nadzorującego przygotowania do plebiscytu na Spiszu i Orawie (1919–20). Od r. 1921 studiował na Wydz. Elektrycznym Politechn. Warsz. i uzyskał dyplom inżyniera elektryka w r. 1929. Pracę zawodową rozpoczął w warszawskim biurze technicznym (ul. Bielańska 6) Polskich Zakładów Elektrycznych «Brown-Boveri» (od r. 1933 Zakłady Elektromechaniczne «Rohn-Zieliński»), gdzie zajmował się zagadnieniami doboru maszyn elektrycznych do pracy w różnych układach napędowych oraz specjalizował się w przeciwwybuchowych konstrukcjach maszyn i urządzeń elektrycznych. Od r. 1930 należał do Stow. Elektryków Polskich (SEP). Publikował artykuły w prasie technicznej, m.in. Elektryczny napęd w cukrowniach („Życie Cukrownicze” 1936 nr 6), Silniki cichobieżne („Przegl. Elektrotechn.” 1936 z. 11) i Silniki trójfazowe asynchroniczne budowy zamkniętej (tamże 1937 z. 10). Podczas okupacji niemieckiej, pracując nadal w Zakładach Elektromechanicznych aż do powstania warszawskiego 1944 r., włączył się w konspiracyjną działalność SEP. W jego mieszkaniu przy ul. Lwowskiej odbywały się spotkania różnych zespołów SEP, najczęściej z jego merytorycznym udziałem. M.in. w l. 1941–4 odbyło się 40 zebrań podkomisji opracowującej przepisy i komentarze normalizacyjne, opublikowane po wojnie jako PN/E-104 („Przepisy na przyłączanie urządzeń odbiorczych”, W. 1948). Zbierał również dane dotyczące produkcji maszyn elektrycznych dla konspiracyjnej komisji elektryfikacji prof. Jana Obrąpalskiego, opracowującej plan elektryfikacji powojennej Polski.

 

Po wojnie S. jako członek grupy operacyjnej przejął powstałą w r. 1941 łódzką fabrykę «Siemens-Schuckert Werke», został jej dyrektorem 7 II 1945 i uruchomił p.n. Państwowej Fabryki Aparatów Elektrycznych w Łodzi. W n.r. powrócił do Warszawy i jako dyrektor techniczny (po Stanisławie Skibniewskim) Centralnego Zarządu Przemysłu Elektrotechnicznego wziął udział w opracowaniu trzyletniego planu rozwoju przemysłu elektrotechnicznego oraz wspólnie z Kazimierzem Kossakowskim, dyrektorem Zjednoczenia Przemysłu Lamp Elektrycznych, wynegocjował w Holandii umowę licencyjną z firmą Philips (luty 1947). W r. 1948 zorganizował i objął kierownictwo Biura Projektów Urządzeń Technicznych (BPUT), gdzie opracowywał projekty napędów elektrycznych, m.in. napędy asynchroniczne maszyn wyciągowych dla górnictwa węglowego. W l. 1951–5 kierował Centralnym Biurem Konstrukcji Maszyn Elektrycznych, do którego wcielono BPUT jako oddział. W r. 1955 został dyrektorem Zakładu Konstrukcji Maszyn i Urządzeń Elektrycznych (przemianowany potem na Zakład Doświadczalny I) w Inst. Elektrotechniki w Warszawie-Międzylesiu i kierował nim do przejścia na emeryturę w r. 1966. Nadal wiele publikował, m. in. prace: Jednolita seria silników indukcyjnych (W. 1956), wspólnie z Leszkiem Zienkowskim i Wiktorem Raszke Zasady doboru silników indukcyjnych i ich wyposażenia (W. 1960) oraz ok. 150 artykułów dotyczących głównie maszyn elektrycznych, ale także nowych materiałów elektrotechnicznych, nadprzewodnictwa, wykorzystania energii pływów, nowoczesnego sprzętu domowego i prognoz rozwoju elektrotechniki, najczęściej na łamach „Wiadomości Elektrotechnicznych”, w których pełnił funkcję redaktora działu maszyn elektrycznych w l. 1951–74.

 

S. kontynuował pracę w SEP, w l. 1948–9 przewodniczył w nim Centralnej Komisji Normalizacyjnej, następnie w r. 1950 delegacji stowarzyszenia ustalającej warunki przekazania tej działalności Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu. W l. 1949–74 jako przewodniczący Komisji XXV Urządzeń Przeciwwybuchowych SEP opracował w tym zakresie normy regulujące rozwiązania konstrukcyjne, zwłaszcza w górnictwie węglowym i przemyśle chemicznym oraz reprezentował w tej dziedzinie Polskę w Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC). W l. 1956–7 przewodniczył Komisji Statutowej opracowującej nowy «popaździernikowy» statut SEP i jako przewodniczący Komisji Zagranicznej w r. 1958 zainicjował tzw. Dni Elektrotechniki innych przodujących technicznie krajów w Polsce i polskie za granicą oraz bezdewizową wymianę wycieczek technicznych. W ramach prac Komisji Historycznej był współautorem opracowania „Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959” (W. 1959) oraz członkiem Komitetu Redakcyjnego pięciotomowej monografii „Historia elektryki polskiej” (W. 1971–6) i głównym współautorem tomów I i IV. Ponadto w SEP był m.in. członkiem zarządu Oddziału Warszawskiego (1947–9) i Zarządu Głównego (1950–65), wiceprezesem Stowarzyszenia (1951–2) i członkiem Głównej Komisji Rewizyjnej (1965–74), został też delegowany przez SEP do Rady Głównej Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT), po jej utworzeniu w r. 1957.

 

Bardzo wcześnie w towarzystwie ojca i stryja S. zaczął uprawiać taternictwo. W l. 1919–28 osiągnął duże sukcesy, m. in. w r. 1925 uczestniczył w pierwszym wejściu na przełęcz Warzęchowy Przechód i w pierwszym zimowym wejściu na Szpiglasowy Wierch, a w n.r. przeszedł nowe, bardzo trudne drogi południową i północną ścianą Wideł (z Zygmuntem Klemensiewiczem) i wschodnią ścianą Dzikiej Turni (z Aldoną Smoluchowską). Uprawiał też alpinizm w Alpach Delfinackich i górach Tyrolu Wschodniego (1925), masywach Mont Blanc, Breithornu i Matterhornu (1928), chodził po górach: Jämtlandu w Szwecji, Riła w Bułgarii i na Krymie. W l. 1920–69 uprawiał zimą narciarstwo wysokogórskie i turystyczne, m. in. w Tatrach, Beskidach, Bieszczadach i Alpach Rodniańskich w Rumunii, dokonując drugich wejść narciarskich na Groję w Gorganach, Popadię w Czarnohorze i Faracul w Karpatach Marmaroskich. Znany był w środowisku taterników pod imieniem Bob Smoluchowski. Działał też w Polskim Związku Narciarskim i był członkiem jego Zarządu Głównego (1928) oraz współzałożycielem i pierwszym prezesem Sekcji Taternickiej Akademickiego Związku Sportowego w Warszawie (1927–30). Zmarł 13 II 1974 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kw. 23–IV–15). Odznaczony był za działalność na polu narciarstwa Srebrnym Krzyżem Zasługi (1930), za działalność zawodową i społeczną Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959) oraz Złotymi Odznakami Honorowymi SEP i NOT.

 

W małżeństwie z Natalią z domu Geneli miał S. córkę Annę, inżyniera budownictwa wodnego.

 

 

 

Radwańska-Paryska Z., Paryski W., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995; Słownik biograficzny techników polskich, W. 1992 z. 2; Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Materiały inwentaryzacyjne, W. 1992 II; – Chowański A., Ludzie turystyki i krajoznawstwa, „Gościniec” 1987 nr 9 z. 26; Chwaściński B., Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach, W. 1979, Wyd. 2, W. 1988; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej (fot. zbiorowa); Historia elektryki polskiej, W. 1972 IV, W. 1976 I; Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959, W. 1959; W skałach i lodach świata. Na szczytach gór Europy, W. 1959 I; – Wspomnienia pośmiertne: „Przegl. Elektrotechn.” 1974 z. 12 s. 564 (L. Zienkowski, fot.), „Taternik” 1975 nr 1 s. 42–3 (B. Chwaściński, fot.), „Wiad. Elektrotechn.” 1974 nr 16 s. 364 (I. Baran, fot.); – Nekrologi z r. 1974: „Tyg. Powsz.” nr 35, „Wierchy” t. 43 s. 317, „Życie Warszawy” nr 168, 169, 170.