Staniszkis Teofil Witold, krypt. W. St. (1880–1941), agrotechnik, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, działacz Narodowej Demokracji, poseł na sejmy.

Ur. 20 XII w Mariampolu w gub. suwalskiej (obecnie Marijampolė na Litwie), był synem Wincentego, Litwina, nauczyciela greki w miejscowym gimnazjum, oraz Weroniki ze Szmittów, Polki. Matka zmarła wcześnie i ojciec ożenił się powtórnie z jej siostrą Anną, która wychowała S-a w duchu polskim.

W l. 1891–8 uczył się S. w gimnazjum mariampolskim i uczestniczył tam w zorganizowaniu polskiej biblioteki samokształceniowej. Rosyjskie władze oświatowe ukarały za to jego ojca, przenosząc go w r. 1898 do gimnazjum w Łomży, w związku z czym S. kontynuował naukę w tymże gimnazjum. W r. 1899 zdał maturę i podjął studia przyrodnicze na Uniw. Warsz. Należał do zarządu Bratniej Pomocy studenckiej i działał w Związku Młodzieży Polskiej «Zet». Pod koniec 1901 uczestniczył w przygotowaniu akcji młodzieży gimnazjalnej na rzecz przywrócenia języka polskiego na lekcjach religii. Jako emisariusz «Zetu» nadzorował realizację akcji w Wilnie i Grodnie (bez sukcesu) oraz w styczniu r.n. w Siedlcach; następnie w Warszawie brał udział w zbiórce ofiar na rzecz uczniów relegowanych z gimnazjów za tę akcję. Swój udział w tych działaniach opisał we Wspomnieniach z 1901–1902 r. („Nasza walka o szkołę polską 1901–1917”, W. 1932 I). Działał ponadto w kole studenckim Tow. Oświaty Narodowej (prezes w l. 1902–3), przewodniczył Sekcji Koronnej Centralizacji Gimnazjalnych Kół Samokształceniowych w Król. Pol., a w Centralnym Komitecie Organizacji Uczniowskich reprezentował Łomżę i w r. 1903 kierował Sekcją Prowincjonalną. Był czynny w komitecie utworzonym przez «Zet» dla niesienia pomocy unitom na Chełmszczyźnie. Latem 1903 odbył praktykę rolniczą w majątku Sieburczyn (pow. łomżyński). Jesienią t.r. przeniósł się na Studium Rolnicze UJ, praktyki odbywał pod kierunkiem Kazimierza Rogoyskiego w Prądniku Czerwonym i Mydlnikach. W okresie studiów krakowskich był prezesem Akademickiego Koła Związku Pomocy Narodowej, opiekującego się działaczami politycznymi szukającymi schronienia w Galicji, oraz członkiem Akademickiego Koła Tow. Szkoły Ludowej. Organizował kursy maturalne dla młodzieży z Król. Pol. relegowanej za udział w walce o szkołę polską, lub bojkotującej rosyjskie szkoły rządowe. W swych stronach rodzinnych rozprowadzał popularny miesięcznik „Polak”, wydawany w Krakowie przez Ligę Narodową, a zakazany w Król. Pol. Angażował się w rywalizację między młodymi narodowcami a młodzieżą innych orientacji politycznych, był jednym z głównych mówców wiecowych swego ugrupowania, które na terenie uniwersytetu stanowiło mniejszość. W r. 1905 został członkiem Ligi Narodowej. Stosunki S-a z ojcem, który właśnie zaangażował się w działalność Tow. Wzajemnej Pomocy Litwinów «Pagialba» jako jego wiceprzewodniczący, pozostały dobre; wg Bogdana Winiarskiego «ojciec i syn kochali się bardzo i święcie przestrzegając zawartego układu, nie mówili nigdy między sobą o sprawach, które by mogły poróżnić Litwina i Polaka».

W l. 1905–9 był S. asystentem przy Katedrze Chemii Rolniczej i Fizjologii Roślin UJ, kierowanej przez Emila Godlewskiego. W tym okresie ukończył studia, uzyskując tytuł inżyniera rolnika (maj 1906), oraz odbył praktyki w Zakł. Doświadczalnym Oceny Roślin UJ w Krakowie i w stacji doświadczalnej w Chruszczewie w pow. ciechanowskim (1908). Nawiązał też współpracę z „Tygodnikiem Rolniczym” i „Przeglądem Rolniczym”, w których zamieszczał artykuły, sprawozdania i recenzje z zakresu gleboznawstwa i uprawy roślin (1906–11). W r. 1909 ogłosił w „Rocznikach Nauk Rolniczych” pracę Znaczenie kwasu fosforowego w życiu roślin, jego pobieranie i przerabianie (odb. Kr. 1909, toż w języku niemieckim w „Bulletin de l’Académie des Sciences de Cracovie” 1909 nr 6), przyjętą jako rozprawa doktorska. Równocześnie działał w Stronnictwie Demokratyczno-Narodowym, Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej i Polskim Tow. Gimnastycznym «Sokół» (sekretarz) oraz organizował robotników krakowskich (założył m.in. związki zawodowe ogrodników, introligatorów i piekarzy). W l. 1909–11 uczył uprawy roślin i nawożenia w średniej Szkole Rolniczej w Czernichowie koło Krakowa. W lipcu 1911 został kierownikiem stacji doświadczalnej w Kutnie. W „Gazecie Rolniczej” zamieszczał sprawozdania z wyników prac stacji oraz artykuły o tematyce rolniczej. Działał w Kutnowskim Tow. Rolniczym, utworzył tu też oddział Tow. Krajoznawczego i był jego prezesem. W marcu 1912 zdał na UJ pierwsze rygorozum z nauk rolniczych i chemii, jednak nie przystąpił do egzaminu z filozofii i nie sfinalizował przewodu doktorskiego. Jesienią t.r. podjął wykłady z zakresu uprawy roślin na Kursach Przemysłowo-Rolniczych przy Muz. Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W l. 1913–14 wyjeżdżał do Kowna, aby prowadzić tam wykłady po polsku z dziedziny uprawy roślin, organizowane przez Centralne Tow. Rolnicze, które ponadto delegowało go w r. 1913 na objazd po doświadczalnych ośrodkach rolniczych w Niemczech. Związany był w tym czasie z odłamem (tzw. «Secesją») Narodowej Demokracji, krytycznym wobec proklamowanej przez Romana Dmowskiego orientacji na Rosję, grupującym się najpierw wokół „Tygodnika Polskiego”, zaś w 1. poł. 1914 przekształconym w Polskie Zjednoczenie Narodowe (PZN, inaczej: Związek Narodowy, Zjednoczenie Narodowe).

Po wybuchu pierwszej wojny światowej i zajęciu Kutna przez Niemców w poł. listopada 1914 pełnił S. przez pół roku funkcję zastępcy burmistrza tego miasta, broniąc skutecznie ludności przed samowolą okupantów. Po rozpadzie PZN (wiosną 1915) przyłączył się do Zjednoczenia Narodowego (ZN), założonego przez Leopolda Skulskiego i Tadeusza Sułowskiego, małego ugrupowania bliskiego Narodowej Demokracji, posiadającego wpływy wśród inteligencji, ziemiaństwa i chłopów. Wszedł do władz ZN i redagował jego organy prasowe: „Wiadomości Polityczne” i „Zjednoczenie”. W sierpniu t.r. zrezygnował z kierownictwa kutnowskiej stacji doświadczalnej (pozostawiając sobie do r. 1917 ogólny nadzór nad jej działalnością) i przeniósł się do Warszawy. Jesienią 1916 z ramienia ZN przystąpił do Międzypartyjnego Koła Politycznego (MKP) i został członkiem jego Sekretariatu. T.r. opublikował pracę Uprawa szczegółowa roślin, stanowiącą cz. 1 „Podręcznika gospodarstwa wiejskiego” (W., wyd. 3 znacznie rozszerzone, W.–Tor. 1927); była ona przez wiele lat jedynym podręcznikiem akademickim z tej dziedziny. Po przekształceniu się Kursów Przemysłowo-Rolniczych w Wyższą Szkołę Rolniczą (WSR, 1916) wykładał tam nadal uprawę roślin. W r.n. został członkiem jej Rady Nadzorczej i delegatem Rady Naukowej do Wydz. Wykonawczego Rady Nadzorczej. Był też członkiem zarządu majątku Chylice koło Warszawy należącego do tej szkoły, a od stycznia 1917 do r. 1922 i w l. 1926–9 kierował administracją tego majątku. Równocześnie w l. 1916–18 wykładał encyklopedię gospodarstwa wiejskiego na Wydz. Inżynierii Wodnej Politechn. Warsz. W maju 1917 podpisał w imieniu ZN protest przeciw uznaniu Litwinów przez władze niemieckie za wyłącznych reprezentantów społeczeństwa Litwy. W r.n. w broszurze Sprawa rolna (W.) przedstawił swe poglądy na sposób podniesienia stanu rolnictwa w przyszłym państwie polskim.

Dn. 12 XI 1918 uczestniczył S. w konferencji Józefa Piłsudskiego z przedstawicielami MKP. W styczniu 1919 został wybrany na posła do Sejmu Ustawodawczego w okręgu 9 (pow. kutnowski, gostyniński i łęczycki) z listy nr 1 (Narodowy Komitet Wyborczy Stronnictw Demokratycznych); wraz z innymi posłami z dawnego MKP utworzył klub poselski p.n. Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy (ZSLN) i został sekretarzem jego zarządu. Był też jednym z sekretarzy Prezydium sejmu, sekretarzem Komisji Rolnej i członkiem Komisji Reformy Rolnej. Kilkakrotnie referował projekty ustaw i uchwał w sprawach rolnych. W marcu t.r. uczestniczył w obradach międzydzielnicowego zjazdu delegatów ziemiańskich w Warszawie, poświęconego kwestii reformy rolnej, zachęcał na nim do poparcia zgłoszonego w sejmie projektu Władysława Grabskiego. Na I Wszechpolskim Zjeździe (11–12 V) stronnictwa powstałego na gruncie ZSLN – Związku Ludowo-Narodowego (ZLN) – wygłosił referat, w którym wskazywał, że celem reformy winno być m.in. stworzenie gospodarstw średnich, wypełniających lukę między wielkimi a małymi. W tym samym miesiącu, w związku z pracami konferencji pokojowej w Paryżu, współsygnował w imieniu ZSLN wniosek nagły o nadanie autonomii ziemiom południowo-wschodnim (potem przez samych wnioskodawców zaniechany). T.r., po upaństwowieniu WSR i przekształceniu jej w SGGW, został mianowany (z ważnością od 1 X 1918) profesorem zwycz. rolnictwa (uprawy roślin) na Wydz. Rolniczym. Równocześnie objął kierownictwo Zakł. Rolnictwa (Uprawy Roślin), z którego uczynił jeden z najważniejszych ośrodków naukowych i dydaktycznych w kraju w zakresie tej specjalizacji. W l. 1920–4 był referentem Senatu SGGW ds. majątków Skierniewice i Chylice, a w l. 1921–3 kierownikiem zorganizowanego przez siebie pola doświadczalnego w folwarku Skierniewice. W czerwcu 1922 został wybrany przez władze SGGW na delegata do Rady Państw. Inst. Meteorologicznego.

W listopadzie 1922 wygrał S. ponownie wybory do sejmu (kadencja 1922–7) w okręgu 11 (pow. łowicki, kutnowski, gostyniński i sochaczewski) z listy nr 8 (Chrześcijański Związek Jedności Narodowej) z ramienia ZLN. Znów bardzo czynny na terenie parlamentarnym, był wiceprzewodniczącym sejmowej Komisji Rolnej, opowiadając się za przymusowym wykupem majątków podupadłych, parcelacją wielkich dóbr (powyżej 1500 ha), ale i ograniczeniem rocznej liczby majątków parcelowanych. Uważał, że reformę rolną winna poprzedzić poprawa stanu finansów państwa i uporządkowanie administracji publicznej. Upominał się o zwiększenie subwencji państwowych na rzecz produkcji rolnej i wzmocnienie organizacji rolniczych. W listopadzie 1924 został jednym z wiceprezesów Rady Naczelnej ZLN. W l. 1927–34 był radnym m. st. Warszawy, w Radzie Miejskiej przewodniczył Narodowemu Kołu Gospodarczemu i wchodził w skład Komisji dla Spraw Ogólnych; przemówienia S-a wygłaszane na tym forum ukazywały się głównie w „Gazecie Warszawskiej”, zamieszczał tam też artykuły na temat gospodarki miejskiej. W marcu 1928 w kolejnych wyborach do sejmu uzyskał mandat w okręgu wyborczym 7 (pow. łomżyński, kolneński, ostrołęcki i szczuczyński) z listy nr 24 (Blok Katolicko-Narodowy). Działał w Komisji Reform Rolnych, przemawiał m.in. w sprawach nadzwyczajnych inwestycji państwowych, budżetu Min. Reform Rolnych oraz ustaw uwłaszczeniowych (wszystko t.r.). Po powstaniu Stronnictwa Narodowego (SN) został we wrześniu t.r. wybrany na członka zarządu Okręgu Łomżyńskiego, a także jego prezesa (funkcję tę pełnił z przerwami do r. 1936). Wchodził również do władz warszawskich SN. Rozwinął szeroką działalność polityczną w swoim okręgu wyborczym, szczególnie w Łomżyńskiem, a także na terenie Suwalszczyzny i Augustowskiego. Został posłem również w kadencji 1930–5 z listy nr 4 (Stronnictwo Narodowe) w tym samym co poprzednio okręgu. W październiku 1937 obrano go skarbnikiem SN, a w czerwcu 1939 – I wiceprezesem ZG SN.

Równolegle prowadził S. działalność pedagogiczną i naukową. W SGGW, poza swymi dotychczasowymi obowiązkami, wykładał w r. akad. 1923/4 w Katedrze Fizjologii Zwierząt i Zoologii, a w l. 1931–3 na Wydz. Ogrodniczym. W l. 1928–31 i 1937–9 należał do Komisji Dyscyplinarnej SGGW. W l. 1930–3 i 1936–9 był dziekanem Wydz. Rolniczego. W r. akad. 1934/5 wchodził w skład Komitetu Administracyjnego uczelni, a w r. 1936/7 pełnił funkcję kuratora Akademickiego Stow. Iuventus Christiana; w tym czasie był też kuratorem studenckiej Kasy Chorych. W r. 1938 został obrany delegatem SGGW do Rady Muz. Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Był także członkiem kuratoriów Stacji Oceny Nasion w Warszawie, Centralnej Stacji Lniarskiej w Wilnie, Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Sobieszynie, członkiem Komisji Współpracy w Doświadczalnictwie i przewodniczącym Związku Rolniczych Zakładów Doświadczalnych. Należał do działającego w l. 1928–31 Tow. Popierania Produkcji Roślin Rolniczych w Polsce i ogłosił kilka artykułów z tego zakresu w miesięczniku „Rośliny Lecznicze i Przemysłowe” (wychodzącym w l. 1928–30). W Związku Rolników i Leśników z Wyższym Wykształceniem przewodniczył Sekcji Kształcenia Rolniczego. W tym okresie publikował głównie w „Gazecie Rolniczej”, m.in.: Wpływ czasu siewu na plony pszenicy i ich jakość (na podstawie doświadczeń skierniewickich), (1930 nr 37), Zasady uprawy jęczmienia browarnego (1932 nr 11–12), Nowe obserwacje nad odmianami rzepaku oraz nad sposobami jego uprawy i użytkowania (1935 nr 31/32). W l. trzydziestych stał się wybitnym specjalistą w dziedzinie uprawy lnu; był autorem kilku prac na ten temat, m.in.: Uprawa lnu („Gaz. Roln.” 1935 nr 13–14, odb. W. 1935), Wpływ nawozów potasowych na rozwój lnu („Roczniki Nauk Roln. i Leśnych” 1937), Różnice między lnami Wołżyńskim i Petkuskim w reagowaniu na wilgotność gleby (tamże, odb. P. 1937). Miał opinię dobrego dydaktyka. Doktorantami S-a byli m.in. Bolesław Świętochowski i Antoni Wojtysiak. Na uczelni popierał stosowanie zasady «numerus clausus» przy naborze studentów, a w końcu października 1938 domagał się przestrzegania przez studentów pochodzenia żydowskiego «getta ławkowego».

Po wybuchu drugiej wojny światowej wszedł S. w czasie oblężenia Warszawy w skład Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej (SKSS), powołanego 4 IX 1939, który jednak już następnego dnia uległ zdekompletowaniu. Na odnowicielskim plenarnym zebraniu SKSS (10 IX) został obrany wiceprezesem, objął także przewodnictwo Sekcji Opieki nad Wysiedlonymi. Wchodził do Komisji Ogólnej utworzonego 20 IX Komitetu Obywatelskiego przy dowództwie Armii «Warszawa». Był jednym z 12 zakładników przetrzymywanych w ratuszu podczas pobytu A. Hitlera w Warszawie (4 X). Jeszcze w tym miesiącu wraz z Aleksandrem Dębskim prowadził rozmowy z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem na temat stosunku SN do organizowania podziemia zbrojnego, a w listopadzie i grudniu t.r. konsultował się z przedstawicielami innych ugrupowań politycznych, w wyniku czego powstał w lutym 1940 Polityczny Komitet Porozumiewawczy. Po zamknięciu SKSS przez władze okupacyjne (początek 1941) kierował Sekcją Schronisk i Opieki nad Wysiedlonymi w Polskim Komitecie Opiekuńczym. Przez Delegaturę Główną Rządu RP na Kraj był typowany na delegata na okręg wileński. Aresztowany przez Niemców równocześnie z większością kierownictwa SN w nocy z 16 na 17 V t.r., został najpierw osadzony na Pawiaku, a 23 VII wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz (nr obozowy 18624). Zginął tam 21 XI 1941. Symboliczny grób S-a znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

W małżeństwie (ślub 2 I 1908) z Wandą Piotrowską (4 III 1887 – 10 VII 1977) miał S. dzieci: Witolda Wincentego, Olgierda, Jerzego, Annę i Wandę (1916–1920).

Witold (ur. 4 X 1908), hydrotechnik, był w l. trzydziestych działaczem Obozu Wielkiej Polski i Obozu Narodowo-Radykalnego «Falanga» (zastępca Kierownika Głównego, Bolesława Piaseckiego), z którego odszedł na przełomie l. 1938 i 1939; walczył w kampanii wrześniowej 1939 r., po wojnie był docentem w Inst. Organizacji, Zarządzania i Ekonomiki Przemysłu Budowlanego «Orgbud» w Warszawie oraz wykładowcą na Politechn. Białostockiej. Olgierd (ur. 7 X 1910), doktor inżynier zootechniki, był w czasie studiów na SGGW prezesem Bratniej Pomocy Studentów i działaczem Korporacji Akademickiej «Sarmatia»; za udział w kampanii wrześniowej 1939 r. otrzymał Krzyż Virtuti Militari i dwukrotnie Krzyż Walecznych. Anna (2 VII 1912 – ok. 1968), magister inżynier ogrodnictwa, przed r. 1939 wraz z mężem Jerzym Makowskim, inżynierem mechanikiem, wyjechała do USA. Jerzy (ur. 23 XI 1914), architekt i grafik, również uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. (odznaczony 4-krotnie Krzyżem Walecznych), po wojnie był m.in. profesorem Państw. Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1951–60), doradcą rządu irackiego ds. artystycznych (1960–2), wreszcie profesorem University of Detroit (USA).

Bibliogr. Warszawy, II, V–VI; Chmielińska M., Polska bibliografia roślin przemysłowych 1588–1940, W. 1963; – Enc. Warszawy (1994); Nycek J. B., Ludzie i książki. Słownik biograficzny ludzi pióra województwa płockiego, Płock 1983 (fot. między s. 186 a 187); – Jędrzejewicz W., Cisek W., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego, W. 1998 II; Księga pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940–1944, W.–Oświęcim 2001 367, 369, 376 (fot., w podpisie błędny r. śmierci: 1943); Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Słown. pol. tow. nauk., II cz. 2: Waldorff J. i in., Cmentarz Powązkowski w Warszawie, W. 1984; – Album pamiątkowe Rady miasta stołecznego Warszawy 1919–1929, [W. 1929] (fot.); Bargiełowski D., Po trzykroć pierwszy. Michał Tokarzewski-Karaszewicz, W. 2001 II; Dobroński A., Łomża w latach 1866–1918, Łomża–Białystok 1993 s. 150, 152; Drozdowski M. M., Stefan Starzyński prezydent Warszawy, W. 1976; Dzieje studiów rolniczych w Krakowie 1890–1962, Kr. 1965 s. 113, 219, 324–5; Holzer J., Mozaika polityczna drugiej Rzeczypospolitej, W. 1974; Inglot S., Zarys dziejów nauk rolniczych i leśnych w Polsce, W. 1948 s. 34; Kaczmarek Z., Obóz Wielkiej Polski, P. 1980 s. 69; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Kroll B., Rada Główna Opiekuńcza 1939–1945, W. 1985; Księga pamiątkowa SGGW (1937), (fot.); Księga pamiątkowa SGGW (1958), I (fot.); Kulińska L., Związek Akademicki «Młodzież Wszechpolska» i «Młodzież Wielkiej Polski» w latach 1922–47, Kr. 2000; Madajczyk C., Burżuazyjno-obszarnicza reforma rolna w Polsce (1918–1939), W. 1956; Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, L. 2000; Majecki H., Działalność polityczna Witolda Staniszkisa w okręgu łomżyńskim, „Studia Łomżyńskie” T. 4: 1993 s. 117–24; Rudnicki S., Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918–1926, Wr. 1981; Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni, W. 1988; Terej J. J., Idee, mity, realia. Szkice do dziejów Narodowej Demokracji, W. 1971 s. 70, 113, 158, 170, 173–4, 179, 197; tenże, Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, W. 1979; Tomaszewski L., Wileńszczyzna lat wojny i okupacji 1939–1945, W. 2001; Wapiński R., Narodowa Demokracja 1933–1939, Wr. 1980; Wątor A., Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922, Szczecin 1992; tenże, Narodowa Demokracja w Galicji do 1918 roku, Szczecin 2000; Zakrzewski A., Wincenty Witos, W. 1977; Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej podczas II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, Kr. 1998; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27, (fot.); Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, s. 162 (fot.), s. 163, 466, 468; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 25 (fot.), s. 26, 206, 213; Rzepecki, Sejm 1919, s. 115, 117, 271, 278, 283; Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 marca 1931, W. 1931 s. 34, 44, 50; Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 25 stycznia 1935 r., W. 1935 s. 19, 24, 30; Spisok studentov Imperatorskago Varšavskago universiteta na 1899/1900 akademičeskij god., Varšava, s. 38; toż za l. 1900/1–1902/3; Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1938; Zagórowski, Spis nauczycieli; – Hupka J., Z czasów wielkiej wojny, Niwiska 1936 s. 405–6; Młynarski F., Wspomnienia, Oprac. A. Chojnowski, A. Notkowski, Red. A. Garlicki, W. 1971; Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, W. 1932 I; Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, W. 1981; Ronikier A., Pamiętniki 1939–1945, Kr. 2001; Spraw. stenogr. Sejmu 1919–22; Spraw. stenogr. Sejmu, 1922–35; Straty kultury pol. 1939–44, I; Września–Siedlce. Przemówienia wygłoszone na Akademii ku uczczeniu 25 rocznicy walki o wykład religii po polsku w Siedlcach dn. 6 marca 1927, W. [b.r.w.] (m.in. S-a); ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia, W. 1996; – „Dzien. Urzęd. Min. WRiOP” 1918 nr 13 s. 533, 1919 nr 4 s. 119; „Gaz. Radomska” 1938 nr 44 s. 1; „Gaz. Roln.” 1924 nr 47 s. 1152 (fot.), s. 1154–5; „Gaz. Warsz.” 1927 nr 180, niedzielny dod. ilustr., s. 3 (fot.); „Życie Wołynia” R. 4: 1927 nr 8; – AAN: Akta Min. WRiOP, nr 5888, Akta Zakł. Hist. Partii, sygn. 202/1–29 s. 24, 202/2–6, 203/7–42; Arch. SGGW: teczka nr 3291; Arch. UJ: WF II 504; B. Jag.: rkp. 9798 III (S. Rymar, Pamiętnik, III) s. 97, 113, 155, 174–5; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 7862 (Zdanowski J., Dziennik, [t.] 2: z lat 1918–1919, s. 192–3, t. 4/1: Rok 1921 i 1922, s. 183); Muz. Niepodległości w W: Kartoteka Pawiaka; – Informacje syna, Witolda Wincentego Staniszkisa z W.

Bibliogr. dot. Wincentego Staniszkisa: Sadowski L., Polska inteligencja prowincjonalna i jej ideowe dylematy na przełomie XIX i XX wieku, W. 1988; – Winiarski B., Nad Pissą, Wissą i Narwią, Kr. 1965 s. 125–6, 137–8, 176.

Bibliogr. dot. dzieci S-a: Słown. artystów plastyków, W. 1972 (Jerzy); – Internet: www.sarmatia.pl/onas. (Olgierd); Borucki T., Jerzy Staniszkis, „Architektura” 1988 nr 3 s. 69–70; Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki, Londyn 1990 (Witold); „Pochodem idziemy…” Dzieje i legenda szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie, W. 1993 (Witold); Rudnicki S., Obóz Narodowo-Radykalny, W. 1985 (Witold); Terej J. J., Idee, mity, realia…, s. 132, 148 (Witold).

Stanisław Konarski