Spausta Władysław (1847–1898), przyrodnik, pisarz łowiecki. Ur. 17 VI w Samborze, był synem Rafaela Damiana (ok. 1810–1890), lekarza, współzałożyciela Galicyjskiego Tow. Lekarskiego, pracownika fizykatu m. Lwowa, i Wiktorii, bratem Bolesława (zob.).
Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie uczył się S. od r. 1865 w Szkole Rolniczej w Dublanach, którą ukończył z odznaczeniem w r. 1868. W r.n. został zarządcą majątku Juśkowice (pow. złoczowski), a potem – Wysocko (pow. brodzki) u Oktawa Sali. W tym czasie wstąpił do Galicyjskiego Tow. Gospodarczego. Od r. 1873 zarządzał dobrami Karola Lanckorońskiego w Komarnie (pow. rudzki). Należący do Lanckorońskich folwark Koszarki położony nad Dniestrem wydzierżawił w r. 1888. W l. 1886–91 był członkiem Rady Powiatowej w Rudkach z grupy gmin wiejskich, oraz kolejno zastępcą i członkiem tamtejszego Wydz. Powiatowego. Od r. 1895 aż do śmierci mieszkał we własnym majątku Kotowania w pow. samborskim.
Działalność pisarską S. rozpoczął w r. 1889 jako współpracownik organu Galicyjskiego Tow. Łowieckiego „Łowiec”; wkrótce stał się tu głównym autorem. Pisał o budowie i lotach ptaków, m.in. Wędrówki naszych ptaków (1890 nr 6–11) i Z krainy lotów (1894 nr 3–5), o wymarłych i ginących gatunkach zwierząt oraz o sposobach ich ochrony, m.in. obszerną rozprawę Z łowieckiej przeszłości (1892 nr 1–12) – historyczny rys zwierząt łownych będących na wymarciu, takich jak tur, żubr, suhak, sobol, rosomak i bóbr, Niedobitki (1894 nr 10) – o rysiu, Uratowani (1894 nr 12) – o świstaku i bobaku. Zainicjował też w polskiej literaturze łowieckiej pogłębione naukowo prace o historii poszczególnych gatunków na ziemiach polskich na tle porównawczym Morituri (1894 nr 8, o łosiu) i Kynegetika (1895 nr 9–12). Ogółem w „Łowcu”, prócz recenzji i korespondencji, ogłosił ponad 30 artykułów. Od r. 1893 współpracował też z organem Galicyjskiego Tow. Leśnego „Sylwan”, w którym opublikował ok. 20 prac poświęconych problematyce botanicznej, m.in. monografię Cis (1893, odb. Lw. 1894), przedstawiającą dzieje tego gatunku w Europie, jego odmiany i znaczenie użytkowe oraz pracę o relacjach fauny i flory w polskich lasach (O wzajemnym stosunku lasu i łowiectwa, 1895). Prace S-y, cenne naukowo, miały zarazem znaczne walory literackie.
W r. 1894 był S. referentem działu łowieckiego na otwartej 5 VI t.r. Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie. W zorganizowanym przez siebie pawilonie prócz własnych okazów łowieckich (skóry zwierząt i kolekcja parostków) wystawił eksponaty z zakresu myślistwa ludowego, rybołówstwa i kłusownictwa, m.in. zbiór przyrządów łowieckich i kłusowniczych, gniazda ptasie z jajami oraz preparaty szkodników i pasożytów leśnych. W r. 1896 opublikował książkę Na tropach. Obrazki przyrodniczo-łowieckie (L.), w której przeplatał historię niektórych zwierząt łownych obrazami z historii Polski. Z tego powodu władze rosyjskie wprowadziły zakaz rozpowszechniania tej książki. S. był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach i gruntownej wiedzy także humanistycznej, w wolnych chwilach malował i rzeźbił. Zmarł 1 IX 1898 w Kotowani i tam został pochowany.
S. pozostawał w wieloletnim nieformalnym związku z wdową (?) Bałukiewiczową z Dobrowolskich, której imienia nie udało się ustalić; przed swą śmiercią zawarł z nią małżeństwo. Być może była to Ludwika Spaustowa (1863–1927), pochowana na cmentarzu w Ottyni (pow. tłumacki). Dzieci S. nie miał, wychowywał syna Bałukiewiczowej.
Estreicher w. XIX; – Hauser Z., Podróże po cmentarzach Ukrainy – dawnej Małopolski Wschodniej, W. 1998 I; – Dublany. Szkoły i zakłady krajowe w Dublanach, Lw. 1897 s. 263; Łowiectwo na Powszechnej Wystawie Krajowej, „Łowiec” R. 17: 1894 nr 6 s. 82–3; W dwudziestopięcioletnią rocznicę, tamże R. 26: 1903 nr 24 s. 279–80 (fot.); Ziembicki W., Aleksander Cholewa Ubysz. Myśliwy-gawędziarz, tamże R. 50: 1928 nr 20 s. 312–13; tenże, Władysław Spausta, tamże R. 50: 1928 nr 23–24 s. 362–6 (bibliogr., fot.), jako odb. Lw. 1928; – Szematyzmy Król. Galicji z l. 1870, 1886–91; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1898: „Gaz. Lwow.” nr 211, „Łowiec” R. 21 nr 10 s. 147–8, „Nowa Reforma” nr 213, „Sylwan” R. 16 s. 355–7 (A. Strzelecki). – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 7558 (listy S-y do W. Ziembickiego), sygn. 10422 (notaty W. Ziembickiego do życiorysu S-y, oparte na inform. siostrzenicy S-y, Marii Weigel-Milleret).
Bibliogr. dot. ojca S-y, Damiana: Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w., X; – Kośmiński, Słown. lekarzów; – „Nowa Reforma” 1890 nr 196; „Przegl. Lek.” R. 26: 1887 s. 423.
Stanisław Tadeusz Sroka