Szczekin-Krotow Włodzimierz (1884–1969), zootechnik, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie.
Ur. 18 XI w Bojkowie (pow. Lebiedin) w gub. charkowskiej, był synem Mikołaja i Elżbiety z Sielickich.
Po ukończeniu gimnazjum w Sumach (ze srebrnym medalem i wyróżnieniem za wybitne zdolności do matematyki) rozpoczął S.-K. w r. 1903 studia matematyczne na uniw. w Charkowie. Po roku przeniósł się do Inst. Gospodarstwa Wiejskiego w Moskwie, gdzie w maju 1910 uzyskał tytuł «uczonego agronoma pierwszego stopnia». Następnie od sierpnia t.r. odbywał praktykę przy Wydz. Hodowlanym Gubernialnego Ziemstwa w Połtawie, a od października 1911 przy obwodowym specjaliście hodowlanym Min. Rolnictwa w majątku Trościaniec; prowadził tam badania nad karmieniem bydła wytłokami. W kwietniu 1912 podjął pracę jako gubernialny zootechnik w Ziemstwie Czernihowskim, skąd we wrześniu 1913 przeszedł na takie samo stanowisko w Ziemstwie Połtawskim. Od października 1918 pracował jako zootechnik Kubańskiego Tow. Rolniczego w Jekaterynodarze i równocześnie był zastępcą kierownika działu zootechnicznego w Radzie Badań Okręgu Kubańskiego. Opierając się na danych z gospodarstw tego rejonu, przygotował opracowanie Koń jako żywy motor w gospodarstwie drobnym na Kubaniu.
W poł. r. 1922 przeniósł się S.-K. do Polski i od sierpnia t.r. prowadził na zlecenie Romana Prawocheńskiego badania nad pogłowiem bydła powiatu Biała Podlaska. W listopadzie został asystentem I Kółka Kontroli Obór w pow. kutnowskim. Wyspecjalizował się w kontroli mleczności i w maju 1923 objął kierownictwo Związku Kontroli Obór, a następnie w listopadzie 1929 kierownictwo Wydz. Hodowlanego przy Centralnym Tow. Rolniczym w Warszawie. Po unifikacji Towarzystwa z Centralnym Związkiem Kółek Rolniczych i powstaniu Centralnego Tow. Organizacji i Kółek Rolniczych został ponownie w czerwcu 1930 kierownikiem działającego przy nim Związku Kontroli Obór (od marca 1933 przy Warszawskiej Izbie Rolniczej). Od r. 1925 systematycznie opracowywał i wydawał w formie broszur coroczne sprawozdania z działalności kółek kontroli obór i omawiał je na łamach „Gazety Rolniczej”, „Gazety Gospodarczej” i „Przeglądu Hodowlanego”. Jako członek Sekcji Doświadczalnictwa Zootechnicznego, powołanej 18 XII 1927 przez Polskie Tow. Zootechniczne, zajmował się badaniami genetyki mleczności oraz problematyką zawartości tłuszczu w mleku; opublikował m.in. prace Przyczynek do badań nad współzależnością ilości mleka a procentu tłuszczu („Roczniki Nauk Roln.” T. 15: 1926 z. 3) i Dobór sztuk w związku z dziedziczeniem procentu tłuszczu (W. 1928). Opublikował pracę Kontrola mleczności (zasady, metodyka) (W. 1930), która ujednolicała metody kontroli mleczności, rozmaicie prowadzone w trzech byłych zaborach. Szczególnie interesował się hodowlą bydła czerwonego polskiego i na podstawie ksiąg rodowodowych Warszawskiego Związku Hodowców Bydła opracował wymiary, normy wychowu i zasady wyceny budowy tej rasy (Rozwój i sposoby wychowu bydła czerwono-polskiego, W. 1933). Przedstawił normy żywienia cieląt i w celu ich sprawdzenia zorganizował u hodowców trzyletnie doświadczenia, którymi kierował i których wyniki opracował w r. 1939 (materiały uległy zniszczeniu podczas drugiej wojny światowej). W czerwcu 1935 objął kierownictwo Referatu Hodowlanego Związku Izb i Organizacji Rolniczych. W l. trzydziestych przedstawił recepturę mieszanek pasz treściwych dla bydła; ich produkcję na skalę przemysłową rozpoczęto w Warszawie. Również w l. trzydziestych włączył się w organizację hodowli bydła; opracował projekt przepisów o kwalifikowaniu bydła do elity hodowlanej i po jego przyjęciu wszedł jako sekretarz w skład komisji dokonującej wpisów do ksiąg. Od kwietnia 1938 publikował protokoły z prac komisji w „Przeglądzie Hodowlanym”. Odbył kilka zagranicznych podróży naukowych, m.in. do Holandii (1927), Szwecji (1929) i Belgii (1937), z których sprawozdania umieszczał również w „Przeglądzie Hodowlanym”.
Po zlikwidowaniu przez okupantów niemieckich w styczniu 1940 Związku Izb i Organizacji Rolniczych pracował S. jako inspektor Związku Hodowców Bydła przy Warszawskiej Izbie Rolniczej. Po upadku powstania warszawskiego 1944 r. przebywał w obozie w Pruszkowie, a następnie mieszkał kolejno w Gliniku i Bratoszewicach koło Łodzi. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej został pod koniec marca 1945 nauczycielem hodowli zwierząt w Liceum Hodowlanym w Bratoszewicach; w gospodarstwie szkolnym prowadził badania nad drobiem i w „Przeglądzie Hodowlanym” (1949 nr 4–6) opublikował artykuł Obserwacje nad ptactwem gospodarskim. Równocześnie był dyrektorem tamtejszego Państw. Inst. Praktyk Rolniczych. Od października 1945, dojeżdżając do Łodzi, prowadził jako wykładowca kontraktowy zajęcia z hodowli zwierząt domowych w powstającej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego; a od r. 1946 był tam dziekanem Wydz. Rolniczego i kierownikiem Katedry Hodowli Zwierząt. Pod koniec lipca 1947 zrezygnował z pracy w Bratoszewicach i przeprowadził się do Łodzi. Zajmował się m.in. przygotowaniem do celów dydaktycznych i doświadczalnych sześciu gospodarstw rolnych, przydzielonych uczelni. Pod jego kierunkiem rozpoczęły się tam w r. 1949 badania nad przydatnością przemysłowych mieszanek pasz treściwych w żywieniu bydła i trzody chlewnej. Prowadził doświadczenia nad wychowem cieląt oraz, na zlecenie Min. Rolnictwa, nad karmieniem bydła odpadkami przemysłowymi (Doświadczenia z opasem bydła odpadkami przemysłu rolnego, „Przegl. Hodowlany” 1951 nr 1–2). Gdy w r. 1950 włączono uczelnię łódzką do tworzonej w Olsztynie Wyższej Szkoły Rolniczej, S. jako profesor kontraktowy objął tam 1 IX t.r. na Wydz. Zootechnicznym kierownictwo Zespołowej Katedry Szczegółowej Hodowli Zwierząt oraz kierownictwo Zakł. Hodowli Bydła i Trzody Chlewnej (od 1 X 1952 Zakł. Hodowli Bydła). Wykładał hodowlę bydła oraz hodowlę trzody chlewnej (do r. 1952). Pracę Katedry i Zakładu zorganizował od podstaw, tworząc m.in. bibliotekę, laboratorium, salę ćwiczeń i pokój dla magistrantów; do potrzeb dydaktyczno-naukowych dostosował pięć przydzielonych gospodarstw rolnych. W r. 1954 otrzymał tytuł profesora nadzwycz.
S. zapoczątkował badania nad stanem hodowli bydła w woj. olsztyńskim i białostockim; wspólnie z Czesławem Lewickim i Józefem Trzaskowskim opublikował obszerną pracę Badania nad bydłem czerwonym polskim powiatu Wysokie Mazowieckie („Roczniki Nauk Roln.”, S.D, T. 72: 1955). Zajmował się też zagadnieniami żywienia bydła (O racjonalnym żywieniu krów, buhajów, cieląt i jałowizny, Olsztyn 1955, Żywienie bydła, Olsztyn 1956), wychowu cieląt (Nowe poglądy na żywienie cieląt, „Przegl. Hodowlany” 1955 nr 6, Nie spieszyć się z ubojem cieląt, „Nasza Wieś” 1959 nr 43), opasu bydła (Jeszcze o kalkulacji wypasu bydła rzeźnego, „Przegl. Hodowlany” 1956 nr 9, W sprawie produkcji mięsa wołowego, tamże 1960 nr 1), produkcji mleka (Przyczynek do zagadnienia podnoszenia wydajności krów mlecznych, „Nowe Rolnictwo” 1958 nr 7, Uwagi o kosztach produkcji mleka, tamże 1958 nr 20) oraz sprawami hodowlanymi (Problemy i metody wyceny wartości hodowlanej buhajów, W. 1960). Był znawcą hodowli bydła w rozwiniętych rolniczo krajach europejskich; opublikował m.in. pracę Hodowla bydła w Holandii (Olsztyn 1958). Angażował się w propagowanie spraw hodowlanych, m.in. w Tow. Wiedzy Powszechnej i Polskim Tow. Zootechnicznym wygłaszał prelekcje i odczyty dla nauczycieli szkół rolniczych. Jako ekspert współpracował z prezydiami wojewódzkich rad narodowych w Olsztynie i Białymstoku; zainicjował rozszerzenie kontroli użytkowości mlecznej krów na obory rolników indywidualnych. Wchodził w skład Rady Naukowo-Technicznej przy Ministrze Rolnictwa oraz Sekcji Ogólnej V Wydz. Nauk Rolniczych i Leśnych PAN.
W październiku 1960 przeszedł S.-K. na emeryturę, ale nadal był czynny naukowo. W tym okresie opublikował, m.in. prace Hodowla bydła w Europie Zachodniej: Anglia, Niemcy, Dania (Olsztyn 1961), Polskie bydło czerwone w woj. białostockim (W. 1965) i Hodowla bydła we Fryzji Zachodniej (Olsztyn 1968). Ogółem ogłosił ok. 130 prac naukowych, sprawozdań i artykułów popularyzujących wiedzę hodowlaną. Należał do PZPR. Zmarł 4 II 1969 w Olsztynie, został pochowany 7 II na cmentarzu komunalnym. Był odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1937), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954) i Medalem X-lecia PRL.
S.-K. był dwukrotnie żonaty. W zawartym w Rosji małżeństwie z (nieznanego imienia) Kwiatkowską, której rodzina pochodziła z Kieleckiego, miał syna zmarłego w r. 1922 w wieku niespełna dwóch lat. Z poślubioną w r. 1927 Klaudią z Lewickich dzieci nie miał.
W dn. 12–13 IX 1996 zorganizowano w Akad. Rolniczo-Technicznej w Olsztynie konferencję poświęconą pamięci S-a-K-a; materiały z niej zostały opublikowane pt. „Hodowla bydła w Polsce, historia i przyszłość. Sympozjum naukowe” (Olsztyn 1996). Imię S-a-K-a nadano ulicy w Olsztynie (dzielnica Brzeziny).
Bibliografia zawartości czasopisma „Roczniki Nauk Rolniczych” 1903–1955, Kr. 1956; Bibliografia zawartości dwumiesięcznika „Postępy Nauk Rolniczych” 1956–1960, Kr. 1961; Bibliografia zawartości miesięcznika „Przegląd Hodowlany” 1927–1954, Kr. 1955; Bibliografia zawartości „Roczników Nauk Rolniczych” 1903–1957, W. 1958; Chłosta J., Ludzie godni pamięci. Warmińsko-mazurscy patroni olsztyńskich ulic, Olsztyn 1997 s. 146–7; tenże, Ludzie Olsztyna, Olsztyn 2003 s. 115; Katalog polskiej literatury biologicznej za lata 1950–1954, Wr. 1963; toż za l. 1955–9, Wr. 1969 cz. 2; – Czaplicka H., Włodzimierz Szczekin-Krotow (1884–1969), „Wiad. Zootechn.” R. 43: 2005 nr 2 s. 169 (fot.); Dwudziestopięciolecie Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie 1950–1975, Olsztyn 1975 I–II (częściowa bibliogr. prac); Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie 1950–1960, Olsztyn 1960; Grudniewska B., 45 lat Wydziału Zootechnicznego, Olsztyn 1996 s. 3–5 (fot.), s. 24; Karty z dziejów zootechniki polskiej na pięćdziesięciolecie (1922–1972) Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego im. Michała Oczapowskiego, W. 1973 s. 515–20 (fot.); Kastyak L., Setna rocznica urodzin profesora Włodzimierza Szczekin-Krotowa, „Przegl. Hodowlany” 1985 nr 5 (częściowa bibliogr. prac, fot.); Łaniec S., Wyższa Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi (1945–1950), „Biul. Nauk.” [Akad. Roln.-Techn. w Olsztynie] 1991 nr 2 s. 53–4, 56; 50 lat Wydziału Bioinżynierii zwierząt 1950–2000 [Uniw. Warmińsko-Mazur. w Olsztynie], Oprac. B. Grudniewska, Olsztyn 2000 cz. 1 s. 29–31 (fot.), s. 33, 39, 247–9 (fot. zbiorowa), s. 251, 254, cz. 2 s. 111–12 (fot.); 50-lecie pracy zawodowej prof. Włodzimierza Szczekin-Krotowa, „Przegl. Hodowlany” 1960 nr 3 s. 46–8 (fot.); Sroka S., Doświadczalnictwo zootechniczne w Polsce w latach 1918–1939, „Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol.”, S. II, 1991 z. 3 s. 206–7, 211, 219; Wyższa Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi, Ł. 1946 s. 53; – Krukowski M., Pogodne wspomnienie pośmiertne o prof. Włodzimierzu Szczekin-Krotowie, „Przegl. Hodowlany” 1994 nr 3 s. 28–9; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1969: „Głos Olsztyński” nr 31, 32, 34, „Przegl. Naukowej Liter. Zootechn.” R. 15 z. 3 s. 3–4 (J. Szwemin, fot.); – Arch. Uniw. Warmińsko-Mazur. w Olsztynie: sygn. ART. 445/34 (teczka osobowa S-a-K-a).
Stanisław Tadeusz Sroka