Szeloch Zbigniew Mieczysław (1927–2000), ekonomista, profesor Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Ur. 16 VIII w Warszawie, był synem Władysława, zawodowego wojskowego, i Marii z Kucharskich.
Do drugiej wojny światowej był S. elewem Korpusu Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie. Podczas okupacji niemieckiej w l. 1941–4 pracował jako sprzedawca w piekarni i cukierni «Reichsdeutsche Bäckerei und Konditorei» w Sokółce na Białostocczyźnie oraz uczył się na tajnych kompletach. Po wojnie w r. 1946 zdał maturę w Państw. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym nr 2 w Białymstoku.
Od r. 1946 studiował S. ekonomię na KUL; będąc studentem trzeciego roku, podjął tam także studia prawnicze. Równocześnie, w l. 1947–9, pracował jako referent ekonomiczny lubelskiego oddz. Państw. Banku Rolnego. W r. 1950 otrzymał dyplom magistra nauk ekonomiczno-społecznych, a w r. 1952 magistra prawa. Od r. 1950 pracował w średnim szkolnictwie ekonomicznym Lublina kolejno jako nauczyciel w Państw. Zakładzie Kształcenia Administracyjno-Handlowego (1950–2), kierownik Wydz. Zaocznego Technikum Handlowego (1952–7) i dyrektor Zaocznego Technikum Ekonomicznego (1957–69); od r. 1962 był także dyrektorem pomaturalnej Zaocznej Państw. Szkoły Ekonomicznej. Ponadto działał w Okręgowym Ośrodku Metodycznym Kuratorium Okręgu Szkolnego w Lublinie jako przewodniczący Zespołu Sekcji Ekonomicznej (1954–63) i przewodniczący Zespołu Dyrektorów Szkół Zawodowych dla Pracujących (1964–6). W r. 1958 został członkiem Polskiego Tow. Ekonomicznego i kierował w l. 1961–7 jego Dyrekcją Szkolenia Ekonomicznego w Lublinie. Opublikował skrypt dla słuchaczy techników ekonomicznych pt. Planowanie obrotu towarowego (L. 1960 I–II). W l. 1960–4 wykładał w Zawodowym Studium Administracyjnym UMCS oraz przygotowywał pracę doktorską w Katedrze Prawa Finansowego na Wydz. Prawa tej uczelni. Dn. 18 X 1967 doktoryzował się tam na postawie rozprawy Gospodarka budżetowa gromadzkich rad narodowych w zakresie wydatków w świetle decentralizacji budżetowej (L. 1967), napisanej pod kierunkiem Henryka Renigera.
Dn. 1 XI 1967 został S. adiunktem w kierowanej przez Władysława Holtzmana Katedrze Ekonomiki Przemysłu Wydz. Ekonomicznego UMCS i równocześnie objął w niej kierownictwo Pracowni Teorii Organizacji i Zarządzania. Dn. 30 I 1969 zrezygnował z pracy w szkolnictwie średnim. Powołany 1 X 1971 na stanowisko docenta, był współautorem pracy zbiorowej Organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem przemysłowym. Podstawy ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw przemysłowych. Część I (L. 1971, wyd. 2 zmienione, L. 1972). W l. 1973–6 pełnił funkcję prodziekana Wydz. Ekonomicznego. W r. 1973 doprowadził do przekształcenia swojej pracowni w Zakł. Organizacji i Zarządzania i również z jego inicjatywy uruchomiono na Wydz. Ekonomicznym kierunek Organizacja i zarządzanie. Dn. 19 V 1975 habilitował się jako pierwszy na tym Wydziale na podstawie pracy Organizacyjne problemy tworzenia i funkcjonowania kombinatów przemysłowych (L. 1975). Prowadził wykłady i seminaria z organizacji i zarządzania, zarządzania strategicznego i metodyki pracy doradczej; wprowadzał innowacje dydaktyczne, m.in. analizy przypadków i gry kierownicze. W l. 1976–81 i 1984–7 pełnił funkcję dyrektora Inst. Ekonomiki Produkcji Organizacji i Zarządzania UMCS.
S. przyczynił się do opracowania pierwszej w Polsce koncepcji teorii organizacji i zarządzania oświatą oraz jej rozwinięcia w teorię kierowania szkołą. Problematykę tę przedstawił w pracach Kierowanie szkołą w świetle teorii organizacji i zarządzania. (Zielona Góra 1975 cz. 1, W. 1987 cz. 2–3), Z problematyki metodologii badań w zakresie organizacji i zarządzania oświatą („Prace Nauk. Uniw. Śląskiego” 1977 nr 179) oraz Teoretyczne podstawy kierowania szkołą (Bielsko-Biała 1981). Zwrócił też uwagę na problematykę organizacji i zarządzania w służbie zdrowia i wspólnie z Heleną Lenartowicz opublikował Podstawy organizacji i kierowania dla pielęgniarek (W. 1983). Przede wszystkim jednak zajmował się organizacją i zarządzaniem w przemyśle, m.in. w pracach Metodyka budowy modelu strategicznego zarządzania przedsiębiorstwem (zarys problematyki) („Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, S. H: Oeconomia, Vol. 21: 1987), Warunki sprawnego zarządzania przedsiębiorstwem (L. 1989) oraz Kultura organizacyjna i klimat organizacyjny (Międzyborów 1991). Zainteresował się również problematyką doradztwa organizacyjnego i opublikował pierwszą polską książkę z tego zakresu Doradztwo organizacyjne. Doświadczenia zachodnioeuropejskie (Ruda Śląska 1992). Pracował także poza uczelnią; był konsultantem naukowym Inst. Organizacji Przemysłu Maszynowego «ORGMASZ» w Warszawie przy temacie badawczym „Model organizacji i zarządzania kombinatem” (październik 1971– marzec 1977), prowadził zajęcia na Wydz. Pielęgniarstwa Akad. Med. w Lublinie (luty – wrzesień 1973) oraz seminarium doktoranckie w Inst. Kształcenia Nauczycieli w Warszawie (październik 1976 – grudzień 1977), wykładał także na Politechn. Lub. (październik 1981 – listopad 1988). W l. 1989–90 jako visiting professor prowadził wykłady z zarządzania, seminarium z organizacji przedsiębiorstw oraz badania z problematyki ich restrukturyzacji w Leopold-Franzens Universität w Innsbrucku.
Dn. 20 III 1990 otrzymał S. tytuł profesora nadzwycz., a 1 V 1993 – profesora zwycz. W r. 1993 zainicjował wydawanie rocznika „Zeszyty Naukowe Zakładu Organizacji i Zarządzania UMCS” i został jego redaktorem naukowym. W l. dziewięćdziesiątych kontynuował dodatkowe zajęcia, m.in. w Centrum Szkolenia Samorządu i Administracji w Lublinie (październik 1995 – grudzień 1996, od r. 1993 jako przewodniczący jego Rady Naukowej) i Centrum Kreowania Liderów w Kłudzienku pod Warszawą (styczeń 1994 – styczeń 1995), wykładał też w Wyższej Szkole Biznesu w Nowym Sączu (listopad 1995 – listopad 1997). Był doradcą prezesa Banku Depozytowo-Kredytowego w Lublinie (maj 1995 – listopad 1997) oraz przewodniczył radom nadzorczym Narodowego Funduszu Inwestycyjnego im. Eugeniusza Kwiatkowskiego (1995–8) i Przedsiębiorstwa Usług Doradczych i Wdrożeniowych «Organizator» S.A. w Krakowie.
S. był członkiem krajowych i zagranicznych organizacji oraz towarzystw naukowych. W Polskim Tow. Ekonomicznym pełnił funkcję wiceprezesa oraz sekretarza naukowego jego oddziału w Lublinie. Należał do Tow. Naukowego Organizacji i Kierownictwa oraz Lubelskiego Tow. Naukowego, a za granicą do Gesellschaft für Bildungsverwaltung (od r. 1987), European Network for Improving Research and Development in Educational Management (od r. 1992) i Verband der Hochschullehrer für Betriebswirtschaft (od r. 1993). Współpracował z ośrodkami naukowymi w Niemczech (Kassel, Blomburg, Pforzheim), Austrii (Wiedeń, Linz, Innsbruck), Holandii (Arnhem) oraz Szwajcarii (St. Gallen). Od r. 1980 był członkiem NSZZ „Solidarność”. W r. 1995 został członkiem Business Center Club w Warszawie. Dn. 30 IX 1997 przeszedł na emeryturę, ale nadal był czynny naukowo, m.in. od 15 IX 1998 wykładał w Wyższej Szkole Języków Obcych i Ekonomii w Częstochowie, od t.r. kierował realizacją projektu Komitetu Badań Naukowych „Proces restrukturyzacji przedsiębiorstw” (nie zdążył go dokończyć) oraz publikował prace z zakresu funduszy inwestycyjnych i zarządzania strategicznego, m.in. Narodowe Fundusze Inwestycyjne. Zarys programu („Szanse i zagrożenia procesu transformacji gospodarki polskiej”, L. 1998), Rozwój organizacji. Współczesne tendencje w zarządzaniu („Podstawy organizacji i zarządzania, kultura szkolenia samorządu i administracji”, L. 1999) oraz Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstw. Zarys problematyki (Rzeszów 2000). Ogółem opublikował ok. 300 prac, książek, artykułów i ekspertyz. Był promotorem 300 prac magisterskich i 8 przewodów doktorskich. W r. 2000, z okazji 50-lecia pracy dydaktycznej i 30-lecia pracy w UMCS, dedykowano S-i jeden z numerów „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” (S. H: Oeconomia, Vol. 34). S. zmarł 15 XI 2000 w Lublinie, został pochowany 23 XI na cmentarzu przy ul. Lipowej. Był odznaczony m.in. krzyżami Kawalerskim i Oficerskim (1978) Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym (1973) Krzyżami Zasługi, Medalem KEN (1976), Medalem im. Karola Adamieckiego (1995), Złotą Odznaką Polskiego Tow. Ekonomicznego oraz Złotą Odznaką Tow. Naukowego Organizacji i Kierownictwa.
W małżeństwie z Zofią z Boćkowskich, lekarką, miał S. czworo dzieci: Krzysztofa, inżyniera, dyrektora zarządzającego Bulls Press-Polska, Dariusza, germanistę, pracownika K&U Bau-GmbH w Wiedniu, Grażynę, psychologa w Toronto, i Ewę, plastyczkę, zamieszkałą w Auckland w Nowej Zelandii.
Informator o zakończonych pracach naukowych, S. 1, 1976 z. 2/(3) s. 28; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1967, W.–P. 1968 s. 22; Kim kto jest w Lublinie?, L. 1997; Kim kto jest w województwie lubelskim?, L. 2000; Rozprawy doktorskie i habilitacyjne Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1944–1984, L. 1995; Skurzyńska-Sikora U., Wykaz prac naukowych prof. zw. dr. hab. Zbigniewa M. Szelocha, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, S. H: Oeconomia, Vol. 34: 2000 s. XV–XXXII; Słownik biograficzny miasta Lublina, L. 2009 III; Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, W. 2002 IV; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 2000: „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, S. H: Oeconomia, Vol. 34 s. IX–XIII (R. Orłowski), „Ekon. i Organizacja Przedsiębiorstwa” R. 51 z. 12 s. 3–4 (U. Skurzyńska-Sikora, fot.), „Gaz. Wyborcza” nr z 20 XI, „Kur. Lub.” nr 270, 273 dod. ,,Magazyn zawsze w piątek” s. V (K. Szeloch, fot.).
Stanisław Tadeusz Sroka