Smoliński Zbigniew (1926–1993), demograf. Ur. 5 I we Lwowie, był synem Jana, robotnika, i Bronisławy z Marciniszynów.
W r. 1942 S. podjął pracę w lwowskich Miejskich Zakładach Wodociągowych, a następnie w Parowozowni Kolei Wschodniej. W sierpniu 1944 ochotniczo wstąpił do WP. Zdemobilizowany 9 V 1945, zamieszkał na Śląsku. Od r. 1949 pracował jako robotnik w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Katowicach, jednocześnie uczył się w Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych w Gliwicach. W l. 1949–53 studiował w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (SGPiS) w Warszawie, od r. 1950 pracując tam jako asystent. Po studiach podjął pracę w Głównym Urzędzie Statystycznym (GUS). Magisterium uzyskał w SGPiS w r. 1963, a doktorat 27 IV 1971 w tejże uczelni na podstawie dysertacji pt. Reprodukcja ludności Polski w latach 1945–2000, napisanej pod kierunkiem Kazimierza Romaniuka (ogłoszona pt. Rozrodczość w latach 1945–2000, Studia i Prace Statyst., Nr. 28, W. 1971).
Głównym tematem badań S-ego była problematyka dzietności kobiet. Przeprowadził w tym zakresie siedem dużych badań empirycznych, z których jedno pt. „Ankieta Rodzinna 1972” we współpracy z Europejskim Biurem ONZ i Europejską Komisją Gospodarczą. Zajmował się w nim demograficznymi i społecznymi uwarunkowaniami zmniejszającej się dzietności kobiet w Polsce i sformułował postulaty wobec polityki ludnościowej państwa, zmierzające do zmniejszenia tzw. falowania demograficznego (przemiennego występowania wyżów i niżów urodzeń). W l. 1975, 1981 i 1987 przeprowadził panelowe badanie dzietności rodzin, którego celem było poznanie warunków realizacji planów prokreacyjnych z początkowego okresu małżeństwa i czynników zakłócających ten proces. Zaprojektował także reprezentatywne badanie dzietności kobiet przeprowadzone przy okazji spisu powszechnego w r. 1988. S. wniósł istotny wkład w doskonalenie metodologii badań demograficznych w Polsce. Opublikował ok. 300 prac (ponad 100 w organie GUS – „Wiad. Statyst.”), w tym kilkanaście książek, m.in.: Statystyczna analiza dzietności kobiet („Statyst. Pol.”, Nr 42, W. 1974), Reprodukcja ludności w świetle postaw prokreacyjnych nowożeńców („Monografie i opracowania” SGPiS, Nr 119, W. 1982) i Dzietność kobiet w Polsce („Statyst. Pol.”, Nr 137, W. 1980), za którą otrzymał nagrodę Wydz. I Nauk Społecznych PAN. Był także współautorem publikacji: Życie rodzinne i postawy prokreacyjne nowożeńców na podstawie „Ankiety Nowożeńców 1985” (Studia i Prace, Nr 16, W. 1988) oraz, z M. Kuciarską-Ciesielską, Prokreacja w rodzinie (tamże, Nr 18, W. 1989), w której zanalizował dzietność kobiet na ziemiach polskich od X w. S. uprawiał też publicystykę na tematy demograficzne w prasie (m.in.: „Tryb. Ludu”, „Życie Gosp.”, „Kierunki”, „Prawo i Życie”); w czasie dyskusji wokół ustawy antyaborcyjnej wypowiadał się za propagowaniem antykoncepcji (Zakaz i co dalej, „Polityka” R. 34: 1990 nr 40). S. był członkiem Komitetu Nauk Demograficznych PAN i Prezydium Polskiego Tow. Demograficznego.
W r. 1980 S. współorganizował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy «Solidarność» w GUS; w czasie stanu wojennego był represjonowany i w l. 1982–4 przebywał na przymusowej emeryturze. W r. 1984 powrócił do pracy w GUS, ale swe poprzednie stanowisko głównego specjalisty odzyskał dopiero w r. 1988. W grudniu 1990 przeszedł na emeryturę. Zmarł 13 II 1993 w Warszawie, pochowany został w grobie rodzinnym na Powązkach.
S. był żonaty z Hanną z Chmielińskich (od r. 1952), dzieci nie miał.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Górska J., Bibliografia polskiego piśmiennictwa demograficznego 1945–1975, W. 1985; toż za l. 1976–85, W. 1995; Groblewska C., Bibliografia opracowań demograficznych z l. 1976–1991, W. 1992; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1971, W.-P. 1973; – „Życie Warszawy” 1992 nr 39, 40 (nekrologi); – Arch. GUS: Teczka personalna S-ego; – Kuciarska-Ciesielska M., Badania demograficzno-społeczne metodą reprezentacyjną, w: Badania demograficzne [w druku].
Marlena Kuciarska-Ciesielska