Przybyszewska z Manikowskich Zofia (1901–1966), ceramiczka. Ur. 23 I w Warszawie jako jedno z sześciorga dzieci Leonarda Manikowskiego, pracownika kolejowego, i Maksymiliany z Dymeckich, nauczycielki.
W r. 1917 Zofia ukończyła IV Państwowe Gimnazjum warszawskie, czasowo ewakuowane do Moskwy. Po powrocie do kraju w r. 1918 rozpoczęła pracę zawodową jako praktykantka w Przedstawicielstwie Huty Szkła Zawiercie w Warszawie, później była kasjerką w Polskich Kolejach Państwowych (1919–24), następnie urzędniczką w Spółce Akcyjnej Handlu Rurami K. Braun i Syn, Lilpop i Rau (1925–8). W r. 1924 poślubiła Władysława Przybyszewskiego, urzędnika kolejowego. W l. 1930–1 studiowała w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w klasie malarstwa prof. Teodora Niemiry. Dopiero po drugiej wojnie światowej P. kontynuowała studia artystyczne w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (PWSSP) we Wrocławiu (malarstwo). Równocześnie pracowała zawodowo jako referent kulturalny w Klubie Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) we Wrocławiu. Po powrocie do Warszawy studiowała w l. 1949–52 rzeźbę i ceramikę pod kierunkiem Mariana Wnuka i Julii Kotarbińskiej (dyplom 1960). Od 1 III 1951 pracowała w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego (IWP) w Warszawie, początkowo jako asystent w Dziale Ekspertyz, następnie w charakterze samodzielnego projektanta, a w l. 1962–6 adiunkta w Zakładzie Ceramiczno-Szklarskim. W r. 1957 P. odbyła podróż do Wielkiej Brytanii, Włoch i Austrii, zaś w r. 1960 zwiedziła Zjednoczoną Republikę Arabską i Grecję.
P. specjalizowała się w ceramicznym wzornictwie przemysłowym, projektując formy i zdobienie. Wśród ważniejszych prac z zakresu wzornictwa wymienić należy: zestaw naczyń stołowych dla barów mlecznych, opracowany przy współpracy z Zofią Dutkowską-Palową w l. 1953–4, liczne formy wazonów, m. in. «Kręgiel», «Łupina», «Kaczuszka», bombonierki, patery, świeczniki, kinkiety, lampy, popielniczki oraz serwisy śniadaniowe do kawy i herbaty «Teresa», «Joanna», «Lotos», komplety do palenia papierosów, filiżanki ze spodeczkami-tackami zwane kompletami telewizyjnymi i in. W r. 1963/4 zaprojektowała duży zestaw naczyń szpitalnych, 18 sztuk, przeznaczony dla użytku chorych. Wszystkie projekty cechowała funkcjonalna prostota. Kształty naczyń charakteryzowały się mocną zwartą bryłą, którą pokrywała oszczędna dekoracja. Wiele opracowanych form weszło do produkcji seryjnej. Wykonywały je w tworzywie porcelanowym fabryki w Ćmielowie, w Bogucicach (Krzysztof – Wawel), w Wałbrzychu, w Tułowicach; w tworzywie porcelitowym: fabryki w Chodzieży i Pruszkowie, w fajansie – zakłady we Włocławku. W r. 1954 ogłosiła P. wspólnie z Z. Palową książkę pt. Wzornictwo ceramiczne (W.), opublikowała również kilka artykułów na temat sztuki użytkowej, m. in. Naczynia obiadowe do samoobsługowych zakładów żywienia zbiorowego, „Biuletyn IWP”, dodatek do czasopisma „Szkło i Ceramika”, R. 4: 1955 nr 3–4 s. 1–2, ilustr., Zestaw naczyń ceramicznych dla szpitali, „Szpitalnictwo Polskie” 1965 nr 9 s. 68–72, ilustr.
P. uprawiała też rzeźbę i płaskorzeźbę w glinie czerwonej, szkliwionej lub w biskwicie oraz malarstwo na płótnie, papierze i porcelanie. Zachowały się (u męża P-iej) figurki: Egipcjanka, Zaklinacz wężów, siedząca małpa, idący tygrys, stojący hipopotam, płaskorzeźby: Chrystus w Ogrójcu, Pisklęta, obrazy olejne: Widok na Ostrów Tumski we Wrocławiu (ok. 1949), pejzaż z Jugosławii (ok. 1960), dwie martwe natury z owocami (ok. 1960) i akwarele – Widok starej uliczki. Ponadto talerze porcelanowe i malowane: cykl pt. Ogrody Faruka i pojedyncze Widok z Bejrutu, Dziewczyna z pomarańczami.
Uczestniczyła P. w wielu wystawach i konkursach, prezentując prace z zakresu ceramiki oraz wzory dla przemysłu, m. in. w: I i II Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej (W. 1952, 1957), Ogólnopolskiej Wystawie Ceramiki i Szkła Artystycznego (Wr.), Konkursie na Ozdoby Choinkowe (W. 1956, 2 zakupy), Wystawie Porcelany IWP (W.) i na Biennale w Wenecji (obie 1958), w Wystawie Polskiego Szkła i Ceramiki Przemysłowej (objazdowa, Berlin–Praha–Wien 1962–3), Wystawie Sztuki Użytkowej w XV-lecie PRL, Wystawie Malarstwa, Rzeźby, Grafiki „Otwarte Drzwi” (obie w W. 1963), Wystawie Ogólnopolskiej Tkanina–Ceramika–Szkło (W. 1964), Wystawie Polskiej Sztuki Użytkowej (objazdowa, Węgry – Czechosłowacja – Jugosławia – Rumunia – Bułgaria). Ponadto prace jej prezentowano na innych wystawach IWP oraz na Krajowych i Międzynarodowych Targach Poznańskich od r. 1952, pośmiertnie w r. 1969 na Wystawie Wzornictwo w Przemyśle Szklarskim i Ceramicznym w Warszawie.
Za osiągnięcia na polu wzornictwa otrzymała P. nagrody Min. Kultury i Sztuki w r. 1956 i 1958 oraz w r. 1957 wyróżnienie, w r. 1960 nagrodę Min. Budownictwa i Materiałów Budowlanych. Od r. 1951 była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków w sekcji Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej. Od r. 1945 P. należała do PPS, od r. 1948 była członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zmarła 28 I 1966 w Warszawie; została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.
W małżeństwie z Władysławem Przybyszewskim P. miała dwóch synów: Witolda (ur. 1928) i Lecha (ur. 1932).
Prace ceramiczne P-iej z produkcji przemysłowej znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (Dział Wzornictwa Współczesnego) oraz w Muzeum w Zielonej Górze.
2 Autoportrety, olej. (własność syna P-iej Witolda w Białymstoku); – Słown. Artystów Plastyków Okręgu Warsz.; II Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, W. 1957 s. 112 (nota biograficzna); II Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego, Wr. 1960; Katalog I Ogólnopolskiej Wystawy Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, W. 1952 pozycja 935; I Ogólnopolska Wystawa Ceramiki i Szkła Artystycznego, Wr. 1954; Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL – Wystawa Sztuki Użytkowej, W. 1963 (nota biograficzna); Wzornictwo w przemyśle szklarskim i ceramicznym, W. 1969 (nota biograficzna); Wystawa Ogólnopolska – Tkanina–Ceramika–Szkło, W. 1964; Wystawa „Otwarte Drzwi”, W. 1963; Wystawa Porcelany Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie, W. 1958; – A. R., Jak wam się podoba?, „Chłopska Droga” 1966 nr z 23 I; Garztecka E., Sztuka od święta i na codzień, „Tryb. Ludu” 1964 nr z 25 IV; Oga., Wystawa porcelany, tamże 1958 nr z 6 X; Piwocki, Hist. Akad. Sztuk Pięknych w W., s. 206; – Pamięci Zofii Przybyszewskiej (wspomnienie pośmiertne), „Wiad. IWP” 1966 nr 3–4; – Biul. IWP dodatek do czas. „Szkło i Ceramika” z l. 1953–1966; „Projekt” 1956 nr 1 s. 9 (ilustr.); „Służba Zdrowia” 1965 nr z 18 VII; „Życie Warszawy” 1966 nr z 1 II (nekrolog); – Centr. Biuro Wystaw Artyst. w W.: Wycinki prasowe, ankiety; IWP w W.: Akta personalne, teczka nr 586; ZPAP, Oddz. Warsz.: Akta Ewidencyjne; – Materiały u męża Władysława Przybyszewskiego, syna Lecha, wnuka Krzysztofa i Zbigniewa Stadnickiego w W.
Irena Huml