Stachurska Zofia (1915–1980), śpiewaczka, pedagog. Ur. 25 I w mieście Mirov na Morawach, była córką Jana, inspektora nadzorującego służby penitencjarne, i Marii Honoraty z Zachutów.
Dzieciństwo i lata szkolne spędziła S. wraz z rodzicami w Rzeszowie, gdzie ukończyła Prywatne Nauczycielskie Seminarium Żeńskie w r. 1934. W l. 1937–9 brała corocznie udział w organizowanych przez Liceum Krzemienieckie kursach dla nauczycieli muzyki. Od 1 X 1943 do czerwca 1947 uczyła się prywatnie śpiewu u Marii Świeżawskiej w Rzeszowie, w l. 1947–8 studiowała na Wydz. Pedagogicznym Państw. Wyższej Szkoły Muzycznej (PWSM) w Łodzi, m.in. śpiewu uczyła ją Olga Olgina; 3 XII 1951 otrzymała dyplom artysty muzyka w zakresie nauczania. S. pracowała jako nauczycielka śpiewu w Prywatnym Gimnazjum Handlowym Tow. Szkoły Ludowej (1936/7–1945/6) oraz w Państw. Żeńskim Gimnazjum Krawieckim (wrzesień 1944–7) w Rzeszowie. Ponadto w l. 1945/6–1946/7 uczyła zasad solfeżu i muzyki, była kierownikiem chóru w Prywatnym Inst. Muzycznym w Rzeszowie. Tam też pełniła funkcję dyrektora Miejskiej Szkoły Muzycznej (1 VII 1949) i kierownika Państw. Szkoły Muzycznej (od 1 I 1950).
W r. 1950 przeniosła się S. do Krakowa, gdzie 1 X t.r. została zaangażowana przez Piotra Perkowskiego jako solistka śpiewaczka do Państw. Filharmonii Krakowskiej. Kontynuowała studia wokalne w PWSM w Krakowie w klasie Stanisławy Argasińskiej, 16 III 1957 uzyskała dyplom magistra sztuki w zakresie śpiewu solowego. Z Filharmonią Krakowską była związana do przejścia na emeryturę 31 VII 1975, z przerwą w l. 1955–9. Od 1 IX 1954 do 31 III 1955 była śpiewaczką solistką Państw. Organizacji Imprez Artystycznych «Artos» w Krakowie, od 1 IX 1955 do 31 III 1959 Orkiestry i Chóru Polskiego Radia w Krakowie.
S. była wszechstronną śpiewaczką, specjalizowała się jednak w muzyce współczesnej. W swym repertuarze miała ok. 400 pieśni kompozytorów współczesnych; brała udział w licznych prawykonaniach utworów polskich kompozytorów współczesnych, m.in.: „Kantata serc” Tadeusza Szeligowskiego (1952), „Wierchy” Artura Malawskiego (1952), „Strofy” Krzysztofa Pendereckiego («Warszawska Jesień» 1959), „Symfonia pieśni” Kazimierza Serockiego (1959), „Koncert na głos i orkiestrę” Tadeusza Machla (1960), „Koncert na sopran i orkiestrę” Ireny Garzteckiej. Śpiewała także utwory Karola Szymanowskiego (w listopadzie 1951 znaczny sukces odniosła w „III Symfonii”), Kazimierza Wiłkomirskiego, Tadeusza Bairda, Zygmunta Mycielskiego, Piotra Perkowskiego, ale i Stanisława Szarzyńskiego, czy Karola Kurpińskiego. Wykonywała też współczesną muzykę kompozytorów obcych, m.in.: B. Brittena, A. Weberna, I. Strawińskiego, C. Orffa, L. Nono, B. Bartoka, A. Berga, A. Honeggera. O jej wszechstronności interpretacyjnej świadczy fakt, że posiadała w swym repertuarze także kompozycje J. S. Bacha, G. Haendla, Ch. W. Glucka, J. Haydna, W. A. Mozarta, L. van Beethovena. W repertuarze romantycznym zasłynęła jako świetna interpretatorka cyklu „Miłość i życie kobiety” R. Schumanna. Wszechstronność repertuaru S. zawdzięczała przede wszystkim możliwościom swojego głosu, sopranu o dużej skali, doskonale wyszkolonemu technicznie, ale także wzorowej emisji i znakomitej dykcji oraz muzykalności i pamięci muzycznej. Na Międzynarodowych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt w r. 1958, gdzie była jedyną Polką, wzbudziła sensację, śpiewając wszystkie utwory nowoczesne z pamięci (podczas pobytu w Darmstadt ukończyła również seminarium interpretacji muzyki współczesnej u H. Rehfussa). Krytycy podkreślali w śpiewie S-iej dokładność muzyczno-tekstową, wyrazistość ekspresji muzycznej i talent interpretacyjny.
Mimo że opera nie była domeną zainteresowań muzycznych S-iej, podjęła wykonawstwo i w tej dziedzinie muzyki. Na scenie Opery Krakowskiej wystąpiła w rolach: Hanny w „Strasznym Dworze” Stanisława Moniuszki (1955), Tatiany w „Eugeniuszu Onieginie” P. Czajkowskiego (1956) i tytułowej w „Madama Butterfly” G. Pucciniego (1956). Na estradzie koncertowej natomiast wykonywała partie Eurydyki i Amora z „Orfeusza i Eurydyki” Glucka, Roxany z „Króla Rogera” Szymanowskiego, Judyty z „Zamku na Czorsztynie” Kurpińskiego. W jej wykonawstwie scenicznym zwracało szczególną uwagę emocjonalne aktorstwo.
S. brała udział w licznych koncertach symfonicznych Filharmonii Krakowskiej, występowała również na estradach w Warszawie, Opolu, Bydgoszczy, Lublinie, Rzeszowie, Poznaniu, Wrocławiu, Częstochowie. Od r. 1956 była stałym gościem Festiwali Muzyki Współczesnej «Warszawska Jesień». Od r. 1958 występowała także za granicą, uczestnicząc w koncertach, recitalach i nagraniach radiowych: poza Darmstadtem, S. brała udział, wraz z orkiestrą Filharmonii Krakowskiej, w występach we Włoszech na Biennale Muzyki w r. 1961 (Wenecja, Treviso, Bolonia, Padwa), Jugosławii (Lublana, Zagrzeb) i Czechosłowacji (5 recitali). S. koncertowała do r. 1973. Dokonała licznych nagrań radiowych w Polsce z orkiestrą Polskiego Radia w Krakowie i Katowicach. W l. 1962–4 nagrała w Monachium, dla Radia Bawarskiego, „Pieśni kurpiowskie” Szymanowskiego, „Pieśni” Moniuszki, „Pieśni” Ignacego M. Komorowskiego i Ignacego Paderewskiego. Znana jest tylko jedna płyta S-iej nagrana dla Polskich Nagrań w r. 1956: fragmenty „Orfeusza i Eurydyki” Glucka (S. w partii Amora).
Ponadto S. pracowała w Estradzie Muzycznej Filharmonii Krakowskiej. W listopadzie 1961 została kierownikiem jej Biura Koncertowego; zajmowała się m.in. upowszechnianiem muzyki: w l. 1950–75 urządzała cykliczne audycje umuzykalniające dla młodzieży szkolnej oraz koncerty kameralne ze słowem wiążącym. Od grudnia 1970 do ostatnich lat życia prowadziła jako starszy wykładowca klasę śpiewu solowego w PWSM w Krakowie. Do jej uczniów należeli soliści oper w Krakowie, Bytomiu, Wiedniu (Zofia Lis, Danuta Warmińska, Janusz Wenz, Leszek Woziwoda). Od r. 1959 była S. członkiem Stow. Polskich Artystów Muzyków (SPAM); pełniła w nim m.in. funkcje: członka komisji kwalifikacyjnej (1962–5), wiceprzewodniczącej Sekcji Solistów (1965–8), wiceprzewodniczącej Zarządu Okręgowego Krakowskiego SPAM (1965–71) i członka Zarządu Głównego (ZG) SPAM (1971–4). Była wyróżniona Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1949), Złotą Odznaką SPAM (1965), Srebrną Odznaką «Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej» (1970) i Złotym Krzyżem Zasługi (1975). Zmarła w Krakowie 13 II 1980, pochowana została na cmentrzu Rakowickim.
S. nie założyła rodziny.
Słown. Muzyków Pol., II; – Almanach Sceny Polskiej zar. 1979/80, s. 246; – „Dzien. Pol.” 1961 nr 119 (K. Zbijewska), 1980 nr 54 (S. Lachowicz, fot. S-iej); „Ruch Muzycz.” 1980 nr 6 (S. Lachowicz, fot. S-iej); – Arch. Państw. Filharmonii Krakowskiej im. K. Szymanowskiego i Opery i Operetki w Kr.: Akta osobowe S-iej, programy koncertowe i operowe, artykuły i rec.; – Informacje Joanny Smolińskiej z ZG SPAM w W.
Jacek Chodorowski