Skarzyński Zygmunt Józef Leopold (1865–1915), ksiądz, pisarz religijny. Ur. 17 III w Suserzu (pow. gostyniński), był stryjecznym wnukiem Feliksa (zob.), Ambrożego (zob.) i Kazimierza (zob.), synem Aleksego, właściciela majątku Suserz, i Laurencji (Laury) z Byszewskich.

S. uczył się w domu, a następnie ukończył i zdał maturę w IV Gimnazjum w Warszawie. W r. 1882 wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie. Po uzyskaniu święceń kapłańskich wyjechał na studia do Rzymu i w r. 1887 otrzymał tytuł doktora prawa. Następnie w Cesarskiej Rzymsko-Katolickiej Akademii Kościelnej w Petersburgu uzyskał w r. 1891 stopień kandydata św. teologii. Po powrocie do kraju pracował jako wikariusz w parafiach w Stanisławowie w pow. mińskim (urzędowo: nowomińskim) i Sochaczewie. Następnie był przez 10 lat kapelanem arcybpa warszawskiego Teofila Popiela, pełniąc równocześnie funkcję wikariusza w parafiach warszawskich: Nawiedzenia Najśw. Marii Panny, Przemienienia Pańskiego i Wszystkich Świętych. W r. 1895 otrzymał godność szambelana papieskiego, a równocześnie został proboszczem parafii w Słomczynie (pow. warszawski); wybudował tam letnią rezydencję dla arcybiskupów warszawskich. Miał też godność prałata. W r. 1899 objął podwarszawską parafię w Służewie (obecnie dzielnica Warszawy), a w l. 1903–14 był proboszczem kościoła Nawiedzenia Najśw. Marii Panny na Nowym Mieście. Prowadził remont tej zabytkowej świątyni, jednak prac tych nie ukończył.

S. był stałym uczestnikiem Kongresów Eucharystycznych, w r. 1909 w Kolonii został mianowany członkiem międzynarodowego komitetu tych kongresów; publikował sprawozdania z obrad w pismach warszawskich, a zwłaszcza w „Przeglądzie Katolickim”. W piśmie tym, jak również w „Gazecie Rolniczej”, „Kronice Rodzinnej” i in., zamieszczał liczne artykuły i noty. Ogłosił też kilkanaście książek i broszur głównie o tematyce religijnej, m.in. Listy do Olesia o wykształceniu wewnętrznym (W. 1892), Apostolskie znaczenie modlitwy w przykładach (W. 1900), Za grobem istnieje czyściec (W. 1901), Wyznawajmy jawnie naszą wiarę … (W. 1902, Wyd. 2, W. 1913), Czy człowiek mądry może wierzyć w piekło? (W. 1902), Żywoty świętych polskich opracowane na tle dziejów ojczystych (W. 1913). Przetłumaczył też z jęz. włoskiego pracę G. Semeria ,,Apologia chrystianizmu i sztuka w powieści Henryka Sienkiewicza «Quo Vadis»” (W. 1900).

W r. 1906 S. założył miesięcznik „Głos Serca Jezusowego”, wychodzący do r. 1913, a następnie tygodnik „Wiara”, który po trzech latach ukazywania się, połączył się z „Przeglądem Katolickim”; w marcu 1906 S. założył pismo „Myśl Polska – tygodnik poświęcony zagadnieniom życia narodowego w zakresie politycznym, społecznym, naukowym, literackim i artystycznym” i przez rok był jego wydawcą i redaktorem. Z inicjatywy S-ego powstał również tygodnik „Życie Świętych” z dodatkiem: „Rozmowy Niedzielne” (1907–12) oraz w r. 1910 miesięcznik „Rodzina Seraficka”. W r. 1907 utworzył przy „Przeglądzie Katolickim” wydawnictwo, w którym ukazało się ok. 40 książek i broszur apologetycznych. W wyniku tej szerokiej działalności wydawniczej dość znacznie się zadłużył i gdy wybuchła wojna w r. 1914, znalazł się na skraju bankructwa. Zrezygnował z probostwa parafii Nawiedzenia Najśw. Marii Panny i popadł w rozstrój nerwowy. Przebywał przez krótki czas w zakładzie dla umysłowo chorych w Anielinie koło Warszawy, po czym zdecydował się na wyjazd do majątku Mańkowskich koło Kijowa. Popełnił samobójstwo 17 II 1915 w pociągu. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim dn. 1 III t. r.

Estreicher w. XIX, IV; „Przew. Bibliogr.” R. 36: 1913; Podr. Enc. Kośc., XXXV/XXXVI; – Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX wieku, W. 1988; x. A.F., Śp. ksiądz prałat Zygmunt Skarzyński, „Wiad. Archidiec. Warsz.” 1915 nr 3 s. 99–100; – Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915–1918, W. 1983; – „Kur. Warsz.” 1915 nr 49 s. 6, nr 55 s. 7, nr 56 s. 5, nr 58 s. 6, nr 59 s. 8, nr 61 s. 3; „Nowa Gaz.” 1906 nr 146 s. 5; – Arch. parafii Suserz: Akt. ur. nr 48/1865; – Mater. Red. PSB: Informacje rodzinne Tadeusza Skarzyńskiego z W. i Mirosława Skarzyńskiego z Kielc.

Stanisław Konarski