Sielski Aleksander h. Lubicz (zm. 1682), poseł na sejmy, marszałek sejmu nadzwycz. 1652 r., kasztelan gnieźnieński. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny osiadłej w Wielkopolsce, posiadającej dobra w woj. łęczyckim i sieradzkim.
Za młodu służył S. w wojsku kor., w jednej z chorągwi kozackich, jako towarzysz. Uczestniczył w walkach przeciwko Szwedom w l. 1626–9, a następnie pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego brał udział w tłumieniu powstania kozackiego Tarasa Fiedorowicza (Fedorowicza) w l. 1630–31. Dn. 12 IV 1639 otrzymał zgodę króla Władysława IV na wykupienie wójtostwa żarnowieckiego, a 28 IV t.r. dostał miecznikostwo różańskie. W przywilejach występuje jako zasłużony weteran wielu wypraw wojennych, w tym przeciw Moskwie i Szwedom, zapewne więc uczestniczył już w kampanii smoleńskiej 1632–4. Po raz pierwszy posłował S. na sejm 1639 r. z woj. kaliskiego, ponownie na sejm w r. 1640 i został na nim wybrany na deputata do Trybunału skarbowego radomskiego. W r.n. był posłem na sejm z woj. sieradzkiego. W r. 1642 Władysław IV wyznaczył go do komisji do remanentu żup solnych w Wieliczce, przejmowanych przez nowego dzierżawcę. Dn. 11 III t.r. otrzymał urząd podstolego poznańskiego.
S. był powiązany z rodziną Leszczyńskich, mającą wielkie wpływy w Wielkopolsce. W l. czterdziestych zapewne był marszałkiem dworu bpa warmińskiego Wacława Leszczyńskiego. Łączyły go też sprawy majątkowe z Opalińskimi. Wiadomo o jego kłopotach z odzyskaniem sumy pożyczonej na procent Krzysztofowi Opalińskiemu, woj. poznańskiemu. W r. 1644 starał się S. o rękę córki Lamparta Sierakowskiego, star. kopanickiego, spowinowaconego z Opalińskimi.
W r. 1645 wziął S. udział w poselstwie K. Opalińskiego i W. Leszczyńskiego do Francji po Ludwikę Marię Gonzagę, mającą zaślubić króla Władysława IV. Zapewne podróżował z biskupem warmińskim, który przypłynął do Lubeki i spotkał się z Opalińskim w Utrechcie. Uczestniczył we wspaniałym wjeździe posłów do Paryża 29 X t.r., a następnie w licznych przyjęciach z okazji zaślubin (per procuram) Ludwiki Marii. S-emu nie podobały się obyczaje dworu francuskiego, z niesmakiem obserwował «tańczącego w podskokach» ks. Kondeusza. Prawdopodobnie był z Opalińskim, który towarzyszył Ludwice Marii w drodze do Gdańska. S. spodziewał się otrzymać jurgielt 2 tys. złp. na star. kowelskim, obiecanym K. Opalińskiemu za poselstwo. Woj. poznański jednak w r.n. uzyskał u królowej starostwo bez żadnych obciążeń na rzecz S-ego. W r. 1646 posłował S. na sejm z woj. łęczyckiego, od tej pory reprezentował na sejmach tylko to województwo. Wyznaczono go do rewizji przypadłych Rosji dóbr trubeckich. Wszedł też do komisji do określenia i spisania szkód wyrządzonych przez oddziały zaciągnięte przez Władysława IV w związku z planami wojny tureckiej. W kwietniu r.n. marszałkował poselskiemu sejmikowi łęczyckiemu i został wybrany na posła na sejm. Na ostatnich sejmach za panowania Władysława IV jako jeden z przywódców średniej szlachty zajmował opozycyjne stanowisko wobec planów królewskich, zwłaszcza dotyczących wojny tureckiej.
Po śmierci Władysława IV i wybuchu powstania kozackiego w r. 1648 przybył S. do Warszawy i uczestniczył w radzie zwołanej przez prymasa Macieja Łubieńskiego, podpisał też zredagowany wówczas uniwersał zawiadamiający szlachtę o niepomyślnym rozwoju wydarzeń na Ukrainie i o wyznaczeniu terminu konwokacji. Posłował na sejm konwokacyjny i został na nim wyznaczony do komisji mającej pod przewodnictwem woj. bracławskiego Adama Kisiela prowadzić rokowania z Kozakami. Wspólnie z innymi komisarzami informował S. prymasa w sierpniu i wrześniu t.r. o trudnościach w toczących się rozmowach. Na sejmie elekcyjnym w t.r. poparł kandydaturę Jana Kazimierza i podpisał jego elekcję z woj. poznańskim. W r.n. uczestniczył w kampanii zborowskiej, zapewne w chorągwi uformowanej z dworzan. Podczas bitwy 15 VIII t.r. próbował powstrzymać chorążego chorągwi dworskiej Jakuba Michałowskiego, który chciał opuścić wyznaczone pozycje i zaatakować ordę. Postępowanie S-ego zganił Jan Kazimierz, ceniący wysoko gorliwość Michałowskiego. Na sejm 1649/50 r. posłował S. z woj. łęczyckiego; dwór niechętnie przyjął ten wybór, wiedząc o jego opozycyjnej postawie. Podczas obrad S. często zabierał głos, głównie w sprawach wojskowych. Był przeciwny przyjęciu przez izbę poselską deputatów od wojska i wysłuchaniu ich postulatów w sprawie wypłaty zaległego żołdu i miejsca obrad komisji wojskowej. Uważał, że wojsko powinno słuchać hetmanów, a posłowie wojskowi mogą jedynie «prosić i błagać». Na sejmie tym wszedł S. w skład deputacji do spisania konstytucji i do komisji mającej zająć się uzdrowieniem mennic koronnych. Został też komisarzem do rozgraniczenia woj. wielkopolskich ze Śląskiem, do lustracji królewszczyzn w Małopolsce i do komisji skarbowej. W sierpniu 1650 otrzymał star. stężyckie jako częściową rekompensatę za dług 30 tys. złp. zaciągnięty u S-ego przez Władysława IV (niewielką część tej sumy spłacił na początku t.r. królewicz Karol Ferdynand, pozostałej kwoty zrzekł się S. po otrzymaniu starostwa). Na sejm grudniowy w t.r. posłował S. z ziemi wieluńskiej. Wybrano go na deputata do spisywania konstytucji i do Trybunału skarbowego radomskiego.
Na nadzwyczajnym, drugim sejmie 1652 r. S. został wybrany na marszałka izby poselskiej, głównie dzięki poparciu posłów wielkopolskich i małopolskich, a ku niezadowoleniu dworu, wysuwającego wcześniej innego kandydata, swego zaufanego, Jana Ignacego Bąkowskiego. S. zdawał się być nawet zaskoczony wyborem i z ociąganiem przyjął laskę, tłumacząc, że «nie dorósł do dźwigania takiego ciężaru». Na sejmie tym został ponownie wybrany do Trybunału radomskiego. Obrano go też deputatem do odprawy poselstwa kozackiego. Prowadząc obrady izby poselskiej nalegał, aby posłowie zajmowali się sprawami skarbowymi, nie wchodząc w kwestie partykularne. U łoża chorego króla odczytał przyjętą w końcu konstytucję o obronie Rzpltej. Ponownie wybrany na posła łęczyckiego na sejm 1653 r. zagaił obrady jako marszałek starej laski. Został wyznaczony na komisarza do zapłaty wojsku, do komisji lwowskiej. Posłował na pierwszy sejm 1654 r., na drugim sejmie w t.r. był już S. kasztelanem krzywińskim i wyznaczony został z senatu na deputata do Rawy. W kwietniu 1655 podkanclerzy kor. Andrzej Trzebicki wstawiał się do Jana Kazimierza za S-m i zalecał go do kasztelanii łęczyckiej. S. otrzymał ten urząd w maju t.r.; zapewne więc uczestniczył w obradach sejmu nadzwycz. t.r.
W okresie najazdu szwedzkiego S. pozostał wierny Janowi Kazimierzowi. Pod koniec września S. dotarł do Nowego Sącza, gdzie 30 IX 1655 uczestniczył w obradach rady senatu u boku króla, zapewne towarzyszył Janowi Kazimierzowi w drodze do Głogówka, gdzie orszak dotarł 17 X t.r. Wziął udział w radzie senatu z udziałem króla w Krośnie, kontynuowanej następnie w Łańcucie w styczniu 1656. Jako jeden z pierwszych senatorów podpisał z przedstawicielami wojska akt konfederacji stanów kor. z wojskiem dla ratowania Rzpltej. Pod koniec stycznia t.r., wspólnie z kaszt. sandomierskim Stanisławem Witowskim, został skierowany do pomocy Stefanowi Czarnieckiemu, organizującemu zimową wyprawę w Sandomierskie i Lubelskie, z zadaniem wzniecenia powstania szlachty przeciw Szwedom. W lutym t.r. walczył S. w bitwie pod Gołębiem. W marcu t.r. udał się do króla do Lwowa, a następnie towarzyszył mu w marszu na Warszawę, gdzie był świadkiem kapitulacji załogi szwedzkiej A. Wittenberga. Sprawował funkcję administratora skarbu kor., starał się gromadzić fundusze na reorganizację i opłacenie armii kor. Zapewne w czasie bitwy warszawskiej towarzyszył w Warszawie królowej, a potem wraz z dworem udał się do Lublina. W sierpniu 1657 jako przedstawiciel króla do przyjęcia kapitulacji Szwedów podpisał w obozie pod Krakowem akt poddania się przez gen. A. Wirtza, a we wrześniu złożył też podpis na ratyfikacji traktatu Rzpltej z Danią. W r.n. uczestniczył w obradach sejmu, deputowano go do Trybunału skarbowego w Radomiu i do Rawy.
Dn. 20 II 1659 dostał S. kasztelanię gnieźnieńską. Na sejmie w t.r. wyznaczony został z senatu do aprobacji podpisanych już układów hadziackich i oczekiwanego traktatu pokojowego ze Szwecją. Wszedł też w skład komisji do rewizji skarbu kor. Wziął udział w majowej radzie senatu i w konwokacji senatorsko-poselskiej w czerwcu 1660. S. uważany był za przeciwnika dworskich planów elekcji vivente rege; jeszcze w r. 1659 miał go pozyskać dla stronnictwa austriackiego poseł cesarski F. Lisola. W swojej relacji wymieniał go on wśród stronników Austrii, przeciwnych zawarciu przez Rzpltą sojuszu ze Szwecją dla poparcia kandydatury ks. Henryka d’Enghien. Na początku lutego 1661 podczas konwokacji senatorów i szlachty wielkopolskiej w Częstochowie S. zmienił zdanie i ulegając namowom królowej podpisał skrypt elekcyjny. Jednak na sejmie w t.r. nie poparł planów dworu, sprzeciwiając się elekcji vivente rege. Na sejmie tym wyznaczony został do komisji mającej starać się o uwolnienie żup wielickich od zobowiązań na rzecz posiłkowych oddziałów austriackich. W l. 1661–3 S. występował jako mediator w rozmowach dworu ze skonfederowanym wojskiem kor. W sierpniu 1661 pertraktował z przedstawicielami konfederatów w obozie pod Bruchnalem. W liście do Mikołaja Prażmowskiego, kanclerza kor., krytykował starania dworu, który po sejmie próbował nakłonić szlachtę do wypłacenia skonfederowanemu wojsku jednej ćwierci, nie czekając na uchwały komisji lwowskiej. S. starał się jednak skłonić wojsko do odstąpienia od związku, odebrania pierwszej raty zaległych zasług i zgody na kontynuację wojny z Moskwą. Misja S-ego zakończyła się jednak niepowodzeniem. Na sejm 1662 r. przybył S. dopiero pod koniec lutego t.r. po zakończeniu wotów senatorskich, zapewne aby uniknąć zajęcia stanowiska wobec propozycji królewskich. Po zakończeniu obrad podpisał list senatorów do marszałka Związku Święconego Samuela Świderskiego, popierający deklarację królewską w sprawie uspokojenia wojska. T.r. brał udział w radach senatu (m.in. 6 i 12 VI) poświęconych kwestii rozwiązania wojskowych konfederacji.
Na sejmie 1664 r., na którym sądzono marszałka kor. Jerzego Lubomirskiego, S. powołany został «ad scrutinium». Nie stanął w jego obronie, głosował jednak za najniższym wymiarem kary, tj. za oczyszczeniem się Lubomirskiego z zarzutów przez przysięgę. W okresie wojny domowej S. za przykładem A. Trzebickiego zbliżył się do dworu. Latem 1665 król powierzył mu misję pozyskania Litwinów, na konwokacji w Grodnie w lipcu t.r. S-emu udało się uzyskać popierającą Jana Kazimierza deklarację Litwinów i uchwalenie przez nich wyprawienia posiłków dla króla. Dwór zabiegał o poparcie S-ego przed sejmem 1666 r.
Na sejmie konwokacyjnym w r. 1668 został S. wyznaczony do komisji rewizji żup wielickich i bocheńskich. Podpisał też akt konfederacji generalnej zawiązanej na sejmie. W latach panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego usunął się od życia publicznego. Na elekcji w r. 1674 oddał głos na Jana Sobieskiego. Uczestniczył w jego koronacji w Krakowie i sejmie koronacyjnym w r. 1676. Podczas wotów senatorskich skrytykował funkcjonowanie władz Rzpltej, stwierdzając nawet, że w Polsce panuje anarchia, potępił też nieprzestrzeganie przez posłów tajności obrad sejmu. Na sejmie styczniowym w r.n. jako deputowany od senatu starał się skłonić izbę poselską do przyspieszenia obrad. W swoim wotum poparł politykę dworu, zwłaszcza w sprawach zagranicznych, domagając się, aby Stolica Apostolska udzieliła królowi subsydium na dalszą wojnę z Turcją.
S. dzierżył liczne królewszczyzny w woj. kaliskim, sieradzkim, łęczyckim, brzeskim kujawskim i sandomierskim. Star. stężyckie scedował w r. 1654 Władysławowi Łukowskiemu. Posiadał też star. pobiedziskie. Zmarł w r. 1682.
Żonaty był S. zapewne z krewną Leszczyńskich. Wg Kaspra Niesieckiego, być może miał córkę Aleksandrę, zamężną za woj. brzeskim kujawskim Zygmuntem Działyńskim (zob.).
Boniecki, I 261; Niesiecki, VIII 334; Święcki, Historyczne pamiątki, II 85; Elektorów poczet, s. 324; Urzędnicy, I/2, II/2, IV/3; – Buczacki L., Urzędy powiatowe w Wielkopolsce na przełomie XVI i XVII w., „Przegl. Hist.” T. 74: 1983 nr 3 s. 490; Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, w: Społeczeństwo staropolskie, W. 1986 IV 131, 170; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wr. 1990; Czapliński W., Dwa sejmy w roku 1652, Wr. 1955; tenże, Opozycja wielkopolska po krwawym potopie (1660–1668), Kr. 1930; Częścik Z., Sejm warszawski 1649/1650 r., Wr. 1978 s. 58, 59, 76, 85, 86, 149; Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, W. 1992; Frost R. I., After the Deluge. Poland–Lithuania and the Second Northern War 1655–1660, Cambridge 1993 s. 169; Hołdys S., Polityka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wr. 1991 s. 165, 183; Kaczmarczyk J., Bohdan Chmielnicki, W. 1988 s. 63, 185; Kersten A., Hieronim Radziejowski, W. 1988 s. 326; Kiereś Z., Szlachta i magnateria Rzeczypospolitej wobec Francji w latach 1573–1660, Wr. 1985; Kłaczewski W., W przededniu wojny domowej w Polsce. Walka sejmowa lat 1664–1665, L. 1984; Kubala J., Jerzy Ossoliński, W. 1924; tenże, Wojny duńskie i pokój oliwski 1657–1660, Lw. 1922 s. 341, 417, 454; Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wr. 1976; Nagielski M., Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 roku, W. 1994 s. 174–5; Ochmann S., Sejmy z lat 1661–1662, Wr. 1977; Rachuba A., Konfederacja kmicicowska i związek braterski wojska litewskiego w latach 1660–1663, W. 1989 s. 413; Sajkowski A., Krzysztof Opaliński wojewoda poznański, P. 1960 s. 210; Studia z dziejów Polski XV–XVIII w., W. 1994 s. 285; Sysyn F. E., The Dilemma of Adam Kysil 1600–1653, Cambridge, Mass., 1985 s. 156; Teodorczyk J., Wyprawa zimowa Czarnieckiego 1–20 II 1656 r. Bitwa pod Gołębiem, w: Wojna polsko-szwedzka, W. 1973; Wasilewski T,, Droga króla Jana Kazimierza na Śląsk 25 IX–20 X 1655 w: Kultura, polityka, dyplomacja, W. 1990 s. 456; Żemeła K., A. Kazanowski dzierżawca żup wielickich w latach 1642–1647, „Przegl. Hist.” T. 76: 1985 z. 2 s. 258; – Akta sejmikowe woj. krak., II (mylna informacja na s. 437), III; Akty Vil. Archeogr. Kom., IV 12–20; Diariusz ekspedycyjej Zborowskiej, Wyd. M. Nagielski, „Przegl. Wschodni” T. 1: 1991 z. 4 s. 827, 836; Dokumenty ob osvoboditel’noj vojne ukrainskogo naroda 1648–1654, Kiev 1965; Dyplomaci w dawnych czasach, Oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Kr. 1959; Fantuzzi G., Diariusz podróży po Europie, Oprac. W. Tygielski, W. 1990; Historia panowania Jana Kazimierza, Wyd. E. Raczyński, P. 1840 I 154, II 341; Kochowski W., Lata potopu 1655–1657, W. 1966 s. 310; Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641–1653, Wyd. A. Sajkowski, M. Pełczyński, Wr. 1957; Michałowski J., Księga pamiętnicza, Kr. 1864; Oświęcim S., Diariusz 1643–1651, Kr. 1907 s. 173; Pasek J. Ch., Pamiętnik, Wyd. R. Pollak, W. 1989 s. 108, 156; Pisma polityczne z czasów panowania Jana Kazimierza Wazy 1648–1668, Zebr. i oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 1990–1 II, III; Radziwiłł, Pamiętnik, III; Temberski, Roczniki; Vol. leg., III 988, IV 87, 206, 282, 288, 292, 295, 331, 335, 361, 364, 374, 398, 399, 405, 460, 518, 576, 598, 606, 700, 879, 1042, 1059; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II t. 11 nr 1451 k. 1–10, Metryka Kor. 186 k. 22v.–23v., 26v., Sigillata nr 9 k. 93; AP we Lw.: Fond 132 op. 1 sygn. 198; Archives Nationales w Paryżu: Papiery Jana Kazimierza, mf. 1311 nr 218; B. Czart.: rkp. 159 nr 85 k. 287–288, rkp. 387 k. 17–23, rkp. 394 nr 75, rkp. 401 nr 45, rkp. 402 k. 89–93, 205–206, rkp. 1655 k. 141; B. Narod.: BOZ rkp. 2036/IV, 6974 k. 69; B. Ossol.: rkp. 2982 s. 71–73; B. PAN w Kr.: rkp. 350 k. 23, rkp. 360 k. 516–520, 582–587, rkp. 365 k. 180–185, rkp. 2254 k. 252–253v.; B. Raczyńskich: rkp. 375 k. 99–102, 519; IH Uniw. Warsz.: Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie wobec rokoszu Jerzego Lubomirskiego w latach 1664–1667, W. 1979 (mszp. pracy doktorskiej, s. 178, 180).
Mirosław Nagielski