Potocki Dominik h. Pilawa (zm. 1683), podskarbi nadworny kor. Był najmłodszym synem hetmana w. kor. Mikołaja (zob.) z drugiego jego małżeństwa z Elżbietą z Kazanowskich, bratem rodzonym Jakuba, pisarza polnego kor. (zob.), a przyrodnim bratem Piotra, woj. bracławskiego (zob.), Stefana, star. niżyńskiego (zob.), i Mikołaja, generała ziem podolskich (zob.). Uczestniczył w wyprawie cudnowskiej w r. 1660, m. in. w walkach pod Piątkami 14 X. Dn. 22 I 1665 sejmik halicki wybrał go na jednego z czterech kandydatów do godności podkomorzego halickiego, został nim jednak dopiero po 15 latach. Poseł ziemi halickiej na pierwszy sejm nadzwycz., w r. 1668, był w czasie bezkrólewia deputatem do sądów kapturowych ziemi halickiej. Posłował następnie z ziemi halickiej na elekcję w r. 1669. Jesienią t. r. posądzony był, zapewne słusznie, przez francuską dyplomację o należenie do spisku antykrólewskiego malkontentów. W latach sześćdziesiątych został rotmistrzem chorągwi kozackiej; miał ją w r. 1667 (i posiadał do śmierci). Uczestniczyła ona w wyprawie Jana Sobieskiego na Ukrainę kozacką w r. 1671. W r. 1672 reprezentował ziemię halicką na sejmie zwycz. Wziął udział w kampanii chocimskiej w r. 1673 jako rotmistrz królewski na czele własnej chorągwi kozackiej (ok. 80 koni). W czasie bezkrólewia w r. 1674 pełnił P. obowiązki deputata do sądów kapturowych ziemi halickiej. Był elektorem Jana Sobieskiego i oddał głos z województwem ruskim; posłował z ziemi halickiej na sejm koronacyjny (1676), w r. 1677 był z kolei deputatem swej ziemi do spraw skarbowych. W r. 1680 został podkomorzym halickim. Poselstwo z ziemi halickiej sprawował jeszcze dwukrotnie: w r. 1681 i 1683. Był dziedzicem dóbr Bohorodczany, po bracie Jakubie wziął Tyśmienicę (oba klucze w ziemi halickiej). Miał nadto starostwo chmielnickie (ok. r. 1669). W Tyśmienicy osiedlił Ormian.
P. wziął udział w wyprawie wiedeńskiej w r. 1683; jego chorągiew pancerna pozostała w kraju. Dn. 19 IX 1683 został mianowany podskarbim nadwornym koronnym, jak pisał Sobieski do żony «na utulenia żalu domu [po śmierci rotmistrza królewskiego Stanisława Potockiego, poległego w wiedeńskiej bitwie] i że człowiek wielce rycerski, poczciwy i gospodarz dobry, jeśli się zechce do tego aplikować». Niebawem jednak P. zaczął chorować i ok. 14 XII 1683 zmarł w Lubowli na Spiszu w drodze do kraju.
Z małżeństwa z Konstancją z Truskolaskich, podkomorzanką halicką, wdową po Stefanie Kakowskim, chorążym sanockim, P. pozostawił syna Jakuba (zm. po r. 1711), star. chmielnickiego, i trzy córki: Aleksandrę, zamężną za kaszt. kijowskim Mikołajem Kossakowskim, Joannę, zamężną za kaszt. wołyńskim Wacławem Wielhorskim, i Annę, ksienię benedyktynek u Wszystkich świętych we Lwowie.
Wdowa Konstancja ufundowała w r. 1691 w Bohorodczanach klasztor Dominikanów.
Słown. Geogr. (Bohorodczany, Tyśmienica); Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; Żychliński, XIV 27–8; – Szujski J., Dzieła, S. 2, Kr. 1888 VIII 205; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960–2 VI cz. 1 s. 230–1, VII cz. 2 s. 414–15, VIII cz. 1 s. 260–1; tenże, Wiedeń 1683, W. 1983; Wójcik Z., Jan Sobieski, W. 1983; – Akta grodz. i ziem., XXIV; [Lubomirski J.], Wojna polsko-moskiewska pod Cudnowem, [Wyd.] A. Hniłko, W. 1922; Pisma do wieku Jana Sobieskiego; Sobieski J., Listy do Marysieńki, Oprac. L. Kukulski, W. 1962; Vol. leg., V 281, 300.
Adam Przyboś