Płażek Edwin Stefan (1898–1964), profesor chemii Politechniki we Lwowie i Wrocławiu, prorektor Politechniki Wrocławskiej. Ur. 14 VI w Wiedniu, był synem Edwina (zob.) i Stefanii z Wesołowskich, bratem Feliksa (zob.). W l. 1908–17 uczęszczał do Teresianum w Wiedniu, po zdaniu matury walczył w wojsku austriackim na froncie włoskim w l. 1917–18, zaś w l. 1918–20 jako ochotnik w WP i za te kampanie otrzymał Krzyż Virtuti Militari. W l. 1920–4 studiował chemię na Politechnice Lwowskiej, gdzie doktoryzował się w r. 1926 na podstawie pracy Badania nad tautometrią benzimidazoli (Lw. 1926) i habilitował w r. 1931 na podstawie rozprawy Syntezy alkainów pochodnych metoksykwasów (W. 1931). W l. 1922–4 był asystentem w katedrze chemii ogólnej i analitycznej u Stefana Niementowskiego, w l. 1924–31 starszym asystentem, potem adiunktem w katedrze chemii organicznej u Edwarda Suchardy, a w l. 1931–3 docentem chemii ogólnej na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej. W l. 1931–2 przebywał jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej na specjalizacji u J. Brauna we Frankfurcie nad Menem. W l. 1932–45 kierował katedrą chemii ogólnej na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki Lwowskiej (z przerwą 1941–2, potem na utworzonych z tego wydziału przez Niemców Landwirtschaftliche Fachkurse), od r. 1936 jako profesor nadzwycz., w l. 1938/9 jako dziekan tego Wydziału. W l. 1941–4 uczył także w średniej szkole zawodowej.
W r. 1945 P. przeniósł się do Wrocławia i wraz z Edwardem Suchardą oraz Włodzimierzem Trzebiatowskim organizował studia chemiczne Uniwersytetu i Politechniki w l. 1945–8 jako prodziekan Wydziału Chemicznego Politechniki; równocześnie zorganizował katedrę chemii ogólnej z zespołem laboratoriów dla potrzeb Wydziałów: Lekarskiego, Rolniczego i Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu oraz Wydziału Chemicznego Politechniki. Katedrą chemii ogólnej na Uniwersytecie kierował w l. 1945–52, od r. 1946 jako profesor zwycz. W r. 1948 po śmierci E. Suchardy objął katedrę chemii organicznej I na Politechnice Wrocławskiej, którą kierował do końca życia, w l. 1961–3 dodatkowo kierował katedrą związków azotowych II oraz katedrą technologii syntezy organicznej. W l. 1952–4 oraz 1960/1 był dziekanem Wydziału Chemicznego, w l. 1956–9 prorektorem Politechniki dla spraw nauki.
P. opublikował ok. 90 prac i kilka podręczników. Działalność badawczą P-ka cechowała wybitna konsekwencja, skupił się na kilku problemach realizowanych aż do śmierci. Już w pracy doktorskiej udowodnił istnienie tzw. tautomerii wirtualnej, co przed nim – mimo wielu prób – nikomu się nie udało. Kilka prac dotyczyło syntezy barwników, odpowiedników tioindyga i fuksyny. We Frankfurcie nad Menem dokonał syntezy pochodnych atropiny i analogicznych aminoalkoholi estryfikowanych hydroksykwasami, co po powrocie do Lwowa rozszerzył na pochodne otrzymywane w drodze estryfikacji atropiny i aminoalkanoli pochodnymi kwasów: migdałowego, tropowego, mlekowego. Pracą Badania nad związkami arsenopirydynowymi („Roczniki Chemii” 1930) zapoczątkował P. cykl prac poświęcony trudno dostępnemu i mało wówczas zbadanemu połączeniu 3-aminopirydyny. Prowadzone przez kilkadziesiąt lat badania przyniosły wiele nowych pochodnych pirydyny, należą do bardzo cenionych osiągnięć polskiej chemii organicznej po drugiej wojnie światowej, cytowanych powszechnie w literaturze zagranicznej, a P. uznany został za jednego z czołowych specjalistów w chemii pirydyny w najszerszym ujęciu.
Do ważniejszych osiągnięć w tym kierunku należało metylowanie, jodowanie, chlorowanie, nitrowanie 3-aminopirydyny i jej pochodnych; bromowanie i jodowanie N-tlenku 3-hydroksypirydyny przyniosło szereg nieoczekiwanych rezultatów, pionierską okazała się metoda bezpośredniego jodowania pirydyny na 3-jodopirydynę, a seria badań poświęcona reakcji halogenowania pirydyny i homologów wypełniła istniejącą dotąd lukę w tej grupie chemicznych związków. P. badał zawsze te związki pod ogólniejszym aspektem – farmakologicznym czy medycznym, szczególnie cenione były syntezy pochodnych arsenowych indazolu, pochodnej sulfonamidowej o budowie fenacetyny, kondensacje mono- i dwuaminopirydyn dla otrzymania izomerów sulfidyny i wielu innych. Tych osiągnięć dotyczyły m. in. prace Benzosulfamidowe pochodne pirydyny („Roczniki Chemii” 1947 z. 1–3 i po rosyjsku w „Žurnal Obščej Chimii” 1948), Syntezy hydrazydów kwasów pirydyno-sulfonowych („Acta Poloniae Pharmaceutica” 1955 nr 3), Pochodne sulfapirydyny w dwu grupach metylowych (W. 1965). Badał też pochodne fosforowe, a szczególnie syntezy związków aromatycznych (m. in. O częściowym aminowaniu dwubromobenzenów, „Roczniki Chemii” 1951 z. 1., O nitrowaniu związków aromatycznych za pomocą nitrogliceryny i innych soliazotanów alkoholi wielowodanotlenowych, tamże 1951 z. 2, Z zagadnień wojny gazowej. Chemia gazów bojowych, „Kosmos” 1947, Postępy w dziedzinie chemii gazów bojowych, „Wiadomości Chemiczne” 1952 z. 6). Był autorem cenionych podręczników Chemia ogólna (P. 1948, P. 1949 I–II, 3. wyd. P. 1949 I–II) oraz Chemia organiczna (Wr. 1956 I–III, W. 1955–6 I–III, Wr. 1961 I–III, W. 1961 I–II). P. postulował też odpowiednią reorganizację studiów chemicznych na politechnikach (m. in. W sprawie studiów chemicznych „Życie Szkoły Wyższej” 1953 nr 11, O pracy naukowej na wyższych uczelniach technicznych, tamże 1958 nr 11, 12, 1959 nr 2, 1960 nr 1, Nowy program nauczania na wydziałach chemicznych politechnik, „Przemysł Chemiczny” 1964). We Lwowie i Wrocławiu zgrupował wokół siebie silną szkołę chemików organików, jak Zdzisław Rodewald, Zofia Skrowaczewska, Piotr Tomasik, Tadeusz Batkowski, Józef Barzycki, Leonard Kuczyński, Zofia Talik, Tadeusz Talik, Przemysław Mastalerz, Roman Tyka. P. był prezesem wrocławskiego oddziału Polskiego Tow. Chemicznego, członkiem wrocławskiego Tow. Naukowego, Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika, holenderskiego Tow. Chemicznego i do r. 1939 niemieckiego Tow. Chemicznego. Po ojcu P. odziedziczył rozległe zainteresowania prawnicze, sam pasjonował się nowożytną historią i posiadał z tej dziedziny wartościowy księgozbiór. Całe życie uprawiał i propagował tenis; we Wrocławiu zorganizował międzyuczelniane koło tenisistów. Zmarł nagle 25 XI 1964 we Wrocławiu i został pochowany na cmentarzu Św. Wawrzyńca. Był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari i oficerskim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski. P. rodziny nie założył.
W. Enc. Powsz. (PWN); Mały słownik chemiczny, W. 1974; Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; Składy i spisy wykładów Politechniki Lwowskiej 1922–1940; – Księga dwudziestopięciolecia Politechniki Wrocławskiej 1945–1970, Wr. 1970 I 49–50, 57, 89, 166–8, 176, 189–91 (fot.), 223, II 112–14 (częściowa bibliogr.); Politechnika Lwowska, jej stan obecny i potrzeby, Lw. 1932 s. 115, 123–4, 216; Politechnika Wrocławska w okresie dziesięciolecia 1945–1955, W. 1957 s. 44; Rutkiewicz I., Archipelag nauki, Wr. 1966 s. 10 (fot.), 69–70; Skrowaczewska Z., Prof. dr Edwin Płażek, życie i działalność, „Wiad. Chemiczne” R. 19: 1965 z. 10 s. 647–72 (fot., bibliogr.); Uniwersytet Wrocławski w służbie nauki, kultury i gospodarki narodowej, Wr. 1975 s. 115–16; Uniwersytet Wrocławski 1945–1970, Wr. 1970 s. 157; – „Słowo Pol.” 1964 nr z 26 i 27 XI (fot.); – Informacje bratanka Stefana Płażka z Krakowa.
Stanisław M. Brzozowski