Sozański Feliks Marian (1860–1914), ziemianin, poseł na Sejm Krajowy galicyjski. Ur. 2 VII w Kornałowicach (pow. samborski), był synem Celestyna (ok. 1828 – 24 VI 1898), właściciela ziemskiego, oraz Felicji z Dobrzańskich, bratankiem Antoniego (zob.), bratem stryjecznym Michała (zob.).
S. uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie i tam 11 VI 1878 zdał egzamin dojrzałości. Od r. akad. 1878/9 studiował na Wydz. Prawa UJ; absolutorium uzyskał 4 III 1884. W r. 1885 odbył roczną, ochotniczą służbę wojskową w Dobromilu. W tym czasie zaprzyjaźnił się z Wojciechem Kossakiem. Jeszcze za życia ojca objął S. zarząd dóbr rodzinnych: Kornałowice, Hordynia, Dublany, Kranzberg, Ozimina i część Kulczyc w pow. samborskim, a po jego śmierci odziedziczył je w całości. W Kornałowicach prowadził stadninę koni rasowych. Wstąpił wówczas do oddziału samborsko-staromiejsko-turczańskiego Tow. Gospodarskiego, zaś ok. r. 1890 wszedł do Rady Powiatowej w Samborze (z grupy większej własności) i został zastępcą członka tamtejszego Wydz. Powiatowego. Ok. r. 1894 został ponadto szacownikiem dóbr ziemskich dla obwodu samborskiego przy Sądzie Obwodowym w Samborze (funkcję tę pełnił do końca życia). Uważany był za eksperta w sprawie zarządzania majątkami ziemskimi i w tym zakresie świadczył porady sąsiadom; «czujną opieką i ścisłą rządnością […] niejeden majątek wyrwał z toni» (Włodzimierz Kozłowski).
W r. 1895 został S. wybrany na posła do Sejmu Krajowego we Lwowie z kurii gmin wiejskich w okręgu samborskim; wybór ponawiano w l. 1901, 1908 i 1913. Podczas plenarnych obrad sejmowych głos zabierał rzadko, pracował natomiast dużo w komisjach: administracyjnej (jako jej sekretarz), szkolnej, drogowej, wodnej, prawniczej, kolejowej i komasacyjnej. W sesji sejmowej 1897–8 i 1898–9 był sprawozdawcą spraw związanych z działalnością Rad Powiatowych, administracją gmin i miast oraz funduszami szkolnymi. Zgłaszał wnioski, m.in. w kwestii regulacji rzek. Równocześnie działał S. w instytucjach samborskich: ok. r. 1897 został członkiem Wydz. Powiatowego, Rady Szkolnej Obwodowej i jednym z dyrektorów Pow. Kasy Oszczędnościowej (Pow. KO), ok. r. 1900 Galicyjskie Tow. Kredytowe Ziemskie mianowało go swym detaksatorem przy tamtejszym oddziale. Dn. 25 VII 1900 wybrano S-ego do Centralnego Komitetu Wyborczego, który nadzorował akcję wyborczą konserwatystów w całej Galicji. T.r. zaangażował się w organizowanie poparcia politycznego dla Zamoyskich, właścicieli Zakopanego, w ich sporze z rodziną Hohenlohe Öhringen o Morskie Oko; podpisał (28 XII) sejmowy wniosek nagły do władz krajowych o obronę interesów Galicji w tej sprawie. W tym czasie sfinansował też przebudowę i powiększenie kościoła rzymskokatolickiego w Samborze (rekonsekracja 14 VI 1903) oraz wybudował kaplicę p. wezw. NMP w Kornałowicach. W r. 1904 objął funkcje prezesa Wydziału Pow. w Samborze, oraz prezesa Zarządu Pow. KO. Podczas dyskusji nad reformą prawa wyborczego do Sejmu Krajowego popierał S. przeciwników namiestnika Michała Bobrzyńskiego, którzy obawiali się zmian zwiększających wpływy ugrupowań ukraińskich i radykalnych. Wszedł w skład sejmowego Klubu Środka (10 I 1912), skupiającego przedstawicieli konserwatystów wschodniogalicyjskich (podolaków) oraz tzw. «Centrum» W. Kozłowskiego i uważanego za ziemiańskie skrzydło endecji. Pod koniec życia S. przewlekle chorował (prawdopodobnie na gruźlicę). Po wybuchu pierwszej wojny światowej wyjechał do Wiednia i tam zmarł 26 XI 1914. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
S. nie był żonaty. Z nieformalnego związku z Anną Moskowiak miał syna Kostia Moskowiaka (ur. ok. 1901), który po jego śmierci zgłaszał roszczenia finansowe wobec spadkobierców.
Swe posiadłości ziemskie zapisał S. bratu Stanisławowi (ok. 1859 – 19 III 1939), dr. praw UJ, radcy kolejno w Min. Sprawiedliwości i Min. Oświaty w Wiedniu, w l. 1901–7 posłowi do Rady Państwa, który zgodnie z intencją S-ego podarował 8 I 1927 PAU majątki: Kornałowice, Hordynia, Kranzberg, Dublany, Grabowiec i Białoskórka (dwa ostatnie w pow. tarnopolskim), zastrzegając sobie ich dożywotnie używanie. Dochody z tego zapisu miały być dzielone pomiędzy PAU (75%), arcybiskupstwo krakowskie (na cele charytatywne), oraz przemiennie: Bibliotekę Jagiellońską i kościół Mariacki w Krakowie (na konserwację budowli). Dn. 23 VI 1927 Rada Ministrów RP przyjęła akt darowizny do wiadomości oraz uwolniła zapisane dobra od przymusowej parcelacji i wywłaszczenia; decyzję tę potwierdził dekret prezydenta Ignacego Mościckiego z 30 X 1930; po śmierci donatora PAU objęła ich zarząd. Część rodzinnych zbiorów sztuki (szkice Aleksandra Grottgera, rysunki Leona Ostrowskiego) Stanisław Sozański podarował w r. 1931 Bibliotece Jagiellońskiej.
Słown. Geogr. (Dublany, Kornałowice, Ozimina); – Grodziski, Sejm Krajowy, II; Wątor A., Galicyjska Rada Narodowa w latach 1907–1914, Szczecin 2000; tenże, Ziemianin – polityk. Tadeusz Cieński 1856–1925. Z dziejów konserwatyzmu wschodniogalicyjskiego, Szczecin 1997; – Sprawozdanie dyrektora c.k. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie za r. szkolny 1878, Kr. 1878 s. 62–3; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1886–1914; – Kossak W., Listy do żony i przyjaciół (1883–1942), Oprac. K. Olszański, Kr. 1985 I; Spraw. Stenogr. Sejmu Krajowego z l. 1895–1914; – „Kron. Diec. Przemyskiej” R. 4: 1904 s. 86–7, „Nowa Reforma” 1898 nr 146 (dot. ojca S-ego); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Kur. Lwow.” 1914 nr 488, 1915 nr 4 (W. Kozłowski), „Nowa Reforma” 1914 nr 528; – Arch. PAN w Kr.: sygn. 394 (dokumentacja donacji dóbr Sozańskich dla PAU), sygn. 395 (koresp. PAU związana z donacją), sygn. 396 (koresp. brata S-ego, Stanisława), zespół KSG (koresp. sekretarza generalnego PAU z l. 1926–39 związana z przekazaniem majątków Sozańskich); Arch. UJ: sygn. WP II 414, Mater. do opracowania pt. Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850–1918; B. Narod.: rkp. IV 5568 k. 108, rkp. II 9582 k. 66 (dot. ojca S-ego); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2782–2788 (papiery Sozańskich).
Bibliogr. dot. Stanisława: Portret pędzla K. Pochwalskiego, olej, 1938, w B. Nauk. PAU i PAN w Kr.; – Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930 […] Województwo lwowskie. Województwo tarnopolskie, W. 1990; – Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, W. 1996; Piskurewicz J., Prima inter pares. Polska Akademia Umiejętności w latach II Rzeczypospolitej, Kr. 1998; Stachowska K., Próba utworzenia Akademii Nauk w Warszawie w l. 1929–1930, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 30: 1985; Treiderowa A., Kolekcja obrazów, rysunków i rzeźb Polskiej Akademii Umiejętności, tamże R. 18: 1972; – Woreyd. Almanach 1928, W.; – Chłędowski K., Pamiętniki, Oprac. A. Knot, Kr. 1951 II; Rosco-Bogdanowicz M., Wspomnienia, Oprac. J. Gintel, Kr. 1959 II; – Arch. UJ: sygn. WP II 519, S II 519.
Andrzej A. Zięba