Kola (Koło) Jan z Dalejowa h. Junosza (zm. 1543), kasztelan halicki, hetman polny kor. Był synem Pawła z Dalejowa i Żółtaniec, woj. podolskiego, i Burnety z Chodcza, siostry Ottona Chodeckiego, woj. krakowskiego. W wojnie mołdawskiej 1506 r. wystąpił z pocztem zaciężnym. W r. 1513 został K. podkomorzym, w 1520 kasztelanem halickim. Od r. 1526 służył w obronie potocznej jako rotmistrz. Zapewne dzięki poparciu Ottona Chodeckiego dostał K. w r. 1529 nominację na dowódcę naczelnego obrony potocznej, brak bowiem wiadomości, aby wyróżnił się w czasie rotmistrzowania. Był on pierwszym dowódcą obrony potocznej, którego tytułowano hetmanem polnym (capitaneus campestris). Jako hetman polny dowodził K. wojskami obrony potocznej w odparciu najazdu wojewody mołdawskiego Piotra Raresza na Pokucie w grudniu 1530 r. Stoczona przez K-ę 31 XII bitwa pod Chocimiem zakończyła się klęską wojsk polskich. W kampanii obertyńskiej (1531) K. nie brał udziału; dowództwo spoczywało w rękach Jana Tarnowskiego. W r. n. K. powrócił do pełnienia funkcji hetmańskich. Jednakże w r. 1534, w obliczu zagrożenia ze strony Tatarów, nalegano (Piotr Tomicki) na Zygmunta Starego, aby wobec ciężkiej choroby K-i powierzył komendę Tarnowskiemu. K. zdążył jednak powrócić do zdrowia i w jesieni t. r. dowodził prawdopodobnie odparciem najazdu tatarskiego na Wołyń. Przy hetmaństwie pozostał K. do r. 1539, w którym urząd ten objął jego zięć, Mikołaj Sieniawski, kasztelan bełski.
K. dziedziczył m. in. na Żółtańcach, które w r. 1530 przeniósł z prawa ruskiego na magdeburskie. T. r. uzyskał on zgodę królewską na lokowanie miasta w miejscowości Kołaczyn koło Śniatynia. Posiadał nadto królewszczyzny: w ziemi halickiej miasteczka: Tłumacz (do 1530) i Kropiec, oraz wsie: Popielniki, Prokmoszna, Władyczyn, Trzciniec, a w ziemi lwowskiej Zadworze. W r. 1534 otrzymał starostwo kamionackie i dom na przedmieściu Lwowa. Zmarł w r. 1543 (nie żył już 22 III). Z małżeństwa z Małgorzatą z Baliniec miał dwie córki: Katarzynę, żonę Teodoryka z Jazłowca, 2. v. Mikołaja Sieniawskiego, i Annę, która w r. 1535 wstąpiła do zakonu bernardynek we Lwowie. Wg Kantaka zmarła tam w r. 1539. Występuje ona jednak w r. 1543 jako żona Jana Mieleckiego, woj. podolskiego; najpewniej więc w r. 1539 opuściła klasztor.
Boniecki; Paprocki; – Kantak K., Bernardyni polscy, Lw. 1933 I; Kolankowski L., Roty koronne na Rusi i Podolu, 1492–1572 r., „Ziemia Czerwieńska” (Lw.) 1935; Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 roku, W. 1962; tenże, Z dziejów wojen polsko-mołdawskich, Studia i Materiały do Hist. Wojsk., W. 1965 XI 116; – Acta Tom., XV, XVI, XVII; Akta grodz. i ziem., X; Matricularum summ., III, IV.
Halina Kowalska