Uroczystość podniesienia jego relikwii i ogłoszenia w kraju jego kanonizacji odbyła się na Wawelu 8 maja 1254 roku. Wzięli w niej udział legat papieski, biskupi polscy i większość książąt piastowskich. Głównymi elementami ceremonii było przeniesienie relikwii biskupa z sarkofagu do relikwiarza na ołtarz w środku kościoła oraz rozesłanie cząstek relikwii nowego świętego do katedr i innych kościołów, aby upowszechnić jego kult. Środkiem ku temu był też „Żywot”, który na polecenie biskupa Jana Prandoty napisał Wincenty z Kielczy. Nadał on kultowi biskupa wydźwięk patriotyczny, wiążąc nierozerwalnie jego życiorys z dziejami Polski i przepowiadając zjednoczenie księstw dzielnicowych i przywrócenie królestwa za sprawą jego zasług. „Tak jak cudownie zrosły się członki św. Stanisława, tak też zrośnie się Polska podzielona na dzielnice” – prorokował Wincenty. Nawiązywanie w kazaniach i pisarstwie do tej przepowiedni pozwalało potem w czasach zaborów wiązać kult świętego z nadzieją na odzyskanie przez Polskę niepodległości. Przyczyniało się to równocześnie do formowania świadomości narodowej  tak elit jak i mas.  Na potrzeby kanonizacji stworzył też Wincenty z Kielczy oficium brewiarzowe ku czci biskupa, z którego pochodzi dostojny hymn „Gaude mater Polonia”, jedna  z najbardziej rozpowszechnionych  pieśni średniowiecza.  Stał się on  hymnem królewskim ostatnich Piastów i od tamtych czasów wciąż towarzyszy podniosłym uroczystościom religijnym, państwowym i społecznym. Początek tej monumentalnej pieśni w przekładzie Leopolda Staffa brzmi:  

„Raduj się, Matko-Polsko,
w sławne potomstwo płodna!
Króla królów i najwyższego Pana wielkość
Uwielbiaj chwałą przynależną.
Albowiem z Jego łaskawości
Biskupa Stanisława męki
Niezmierne, jakie on wycierpiał,
Jaśnieją cudownymi znaki.
Potykał się za sprawiedliwość,
Przed gniewem króla nie ustąpił:
I staje żołnierz Chrystusowy
Za krzywdę ludu sam do walki.
Ponieważ stale wypominał
On okrucieństwo tyranowi,
Koronę zdobył męczennika,
Padł posiekany na kawałki.
Niebiosa nowy cud zdziałały,
Bo mocą swą Niebieski Lekarz
Poćwiartowane jego ciało
Przedziwnie znowu w jedno złączył. "

O heroicznej postawie i męczeństwie biskupa oraz spływających od niego łaskach i cudach opowiadało potem wiele popularnych utworów. Na początku XV wieku do modlitewnej pieśni „Bogurodzica” dołączono zwrotkę skierowaną do niego, umieszczaną po zwrotce do świętego Wojciecha, lub na końcu pieśni. Wiele próśb i wezwań modlitewnych skierowanych do niego głoszono przez wieki w  kościołach i bractwach.
Więcej informacji, ciekawostek i materiałów dotyczących świętego Stanisława szukaj w jego biogramie i na dalszych stronach naszego serwisu.